Χωρίς προηγούμενο παγκοσμίως η τραπεζική απαξίωση

Του Τάσου Ζάχου*

Ο Έλληνας πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας επισκέφθηκε την περασμένη Παρασκευή τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και ανάμεσα σε άλλα του εξέφρασε την απόλυτη ικανοποίησή του για την «επιτυχημένη διαδικασία ανακεφαλαιοποίησης των ελληνικών τραπεζών». Στο μυαλό του κ. Τσίπρα, αλλά και των Ελλήνων καταθετών, οι οποίοι έζησαν επί δέκα μήνες με την απειλή του «κουρέματος» των καταθέσεων τους, μπορεί και να φαίνεται έτσι. Καθώς εδώ που φτάσαμε θεωρείται επιτυχία ότι η ανακεφαλαιοποίηση θα ολοκληρωθεί εντός του 2015 και άρα δεν θα ενεργοποιηθεί η κοινοτική οδηγία (bail in), που προέβλεπε ως έσχατο μέσο το «κούρεμα» των καταθέσεων άνω των 100.000 ευρώ σε περίπτωση που οι τράπεζες δεν έβρισκαν τα απαιτούμενα κεφάλαια.

Μέχρι εδώ όλα καλά, αλλά αν εξετάσουμε τους αριθμούς αυτής της ανακεφαλαιοποίησης πρόκειται σαφώς για τραπεζική απαξίωση χωρίς προηγούμενο παγκοσμίως. Πριν μπούμε στην ουσία, οι τιμές των τραπεζικών μετοχών στη συνεδρίαση της Παρασκευής τα λένε όλα: H Alpha Bank έκλεισε στα 0,057 ευρώ, η Eθνική Τράπεζα στα 0,224 (πτώση 30%), η Eurobank στα 0,017 ευρώ και η Τράπεζα Πειραιώς στα 0,015 ευρώ (πτώση 29%).

Πρόκειται για ένα μαζικό sell off, λόγω του υψηλού discount στις τιμές διάθεσης των τραπεζών, όπως ανακοινώθηκαν αφού έκλεισαν τα βιβλία προσφορών για την αύξηση μετοχικού κεφαλαίου. Οι παλαιοί μέτοχοι χάνουν τις περιουσίες τους και οι νέοι, ξένα hedge funds κυρίως, αγοράζουν τις ελληνικές τράπεζες φθηνά και σε τιμές που κανένας δεν θα μπορούσε να φανταστεί, ακόμα και πριν δύο χρόνια.

Συγκεκριμένα μέσα σε μια εβδομάδα ξένοι επενδυτές αγόρασαν με συνολικά 5 δισ. ευρώ τις 4 συστημικές τράπεζες, σχεδόν δωρεάν, αν σκεφτεί κάποιος ότι το ενεργητικό τους φθάνει τα 345 δισ. ευρώ (!) και τα υφιστάμενα ίδια κεφάλαια, πριν την ανακεφαλαιοποίηση, τα 18 δισ. ευρώ.

Ενδεικτικά:

– H Eurobank αποτιμήθηκε με χρηματιστηριακούς όρους στα 147 εκατ. παρ’ ότι διέθετε προ ανακεφαλαιοποίησης 3 δισ. κεφάλαια.

– Η Πειραιώς αποτιμήθηκε με χρηματιστηριακούς όρους στα 180 εκατ. παρ’ ότι διέθετε προ ανακεφαλαιοποίησης 5,6 δισ. κεφάλαια.

– Η Εθνική αποτιμήθηκε με χρηματιστηριακούς όρους στα 105 εκατ. παρ’ ότι διέθετε προ ανακεφαλαιοποίησης 4 δισ. κεφάλαια.

– Η Alpha bank αποτιμήθηκε με χρηματιστηριακούς όρους στα 500 εκατ. παρ’ ότι διέθετε προ ανακεφαλαιοποίησης 6,2 δισ. κεφάλαια.

Πλέον η συμμετοχή του ΤΧΣ είναι πολύ μικρή στην Alpha Βank και σχεδόν μηδενική στην Eurobank, ενώ διαμορφώνεται σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα σε Πειραιώς και Εθνική (συνολικά 21% και στις 4 τράπεζες).

«Καπνός» τα χρήματα των Ελλήνων φορολογούμενων
Πίσω στο 2011, 2012, 2013 το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας επένδυσε 41,9 δισ. ευρώ (χρήματα που επωμίστηκε το Δημόσιο, δηλαδή ο ελληνικός λαός) για αυξήσεις κεφαλαίου και εξυγίανση τραπεζών. Πλέον η χρηματιστηριακή αξία των Ελληνικών τραπεζών, μετά από μήνες αβεβαιότητας και αστάθειας λόγω των συνεχών εκλογών και της αποτυχημένης διαπραγμάτευσης της ελληνικής κυβέρνησης, εμφανίζουν κατακόρυφη πτώση με αποτέλεσμα η συνολική τους κεφαλαιοποίηση να μην ξεπερνά πλέον το 1 δισ. ευρώ. Δηλαδή οι τιμές των μετοχών των τραπεζών πρέπει να ανέβουν 500% ή 1.000% ώστε να ισοφαριστούν οι απώλειες του Ταμείου. Ενδεικτικά να αναφέρουμε ότι για να ανακτήσει με το 21% που κατέχει πλέον στις τράπεζες το ΤΧΣ τα 41 δισ. που επένδυσε θα πρέπει η συνολική κεφαλαιοποίηση στο χρηματιστήριο του κλάδου να ξεπεράσει τα 230 δισ. ευρώ…από 1 δισ. ευρώ που είναι περίπου σήμερα. Άρα και κάποια χρήματα να κερδίσει το Ταμείο με την πώληση των μετοχών που κατέχει την επόμενη πενταετία, όπως ζητάει η τρόικα, δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να καλύψουν τα χρήματα που έχουν επενδυθεί τα τελευταία χρόνια.

Όταν ο ΣΥΡΙΖΑ απειλούσε με ειδικά δικαστήρια
Να θυμίσουμε εδώ ότι το 2014, όταν η Τράπεζα της Ελλάδος ζητούσε από την κυβέρνηση Σαμαρά – Βενιζέλου (έχει εξίσου σημαντικές ευθύνες για τον κύκλο των χαμένων ανακεφαλαιοποιήσεων) να περάσει νομοσχέδιο που θα επιτρέπει στο ΤΧΣ να πουλήσει μετοχές των τραπεζών κάτω από την τιμή με την οποία συμμετείχε στην ανακεφαλαιοποίηση τους, ο ΣΥΡΙΖΑ απειλούσε με ειδικά δικαστήρια μέχρι…και τον Κάρολο Παπούλια για την απώλεια εσόδων που θα σημείωνε το ελληνικό δημόσιο. Τότε οι ξένοι επενδυτές δεν έδειχναν ενδιαφέρον να αγοράσουν τραπεζικές μετοχές, αν η τιμή τους δεν ήταν πολύ πιο χαμηλή από αυτή της ανακεφαλαιοποίησης. Σήμερα οι ξένοι μέτοχοι επέβαλλαν στην ουσία να γίνουν οι ΑΜΚ σε σχεδόν μηδενικές τιμές, ώστε να συμμετέχουν, με τις ευλογίες της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ και τρόικας. (ενδεικτικά οι τιμές διάθεσης των τραπεζών: Alpha Bank 4 σεντς, Eurobank 1 σεντ, Εθνική 2 σεντ, Πειραιώς 0,003).

Ο ίδιος ο υπουργός Οικονομικών Ευ. Τσακαλώτος παραδέχθηκε ότι η κυβέρνηση έχασε τη μάχη για την διοίκηση των τραπεζών. «Όλοι οι ξένοι πιστεύουν ότι υπάρχει πρόβλημα διακυβέρνησης τραπεζών» είπε συγκεκριμένα για να προσθέσει ότι οι «θεσμοί και το ΔΝΤ θεωρούν πως πολιτικές παρεμβάσεις στις διοικήσεις των ελληνικών τραπεζών προκαλούν «κακοδιαχείριση» με αποτέλεσμα στις διαπραγματεύσεις να χαθούν οι μάχες για την διοίκηση των τραπεζών». Το μόνο διαφορετικό είναι ότι μετά την επικείμενη ανακεφαλαιοποίηση το κράτος θα κατέχει κοινές μετοχές με πλήρη δικαιώματα ψήφου. Στην προηγούμενη ανακεφαλαιοποίηση, αν και είχε την πλειοψηφία το κράτος (περί το 60%), δεν είχε πλήρη δικαιώματα ψήφου, αλλά περιορισμένα.

Όταν λοιπόν τόσα δισ. ευρώ έκαναν “φτερά”, χωρίς να κερδίσει κάτι το δημόσιο παρά μόνο επιπλέον χρέος, την ώρα που καλείται να βάλει ακόμα 4 δισ. ευρώ στις τράπεζες, μόνο ως «ασπιρίνη» μπορεί να λειτουργήσει το γεγονός ότι τελικά οι ελληνικές τράπεζες δεν χρειάστηκαν 25 δισ. ευρώ, αλλά σχεδόν τα μισά χρήματα, όπως πανηγυρίζουν κυβέρνηση και θεσμοί. Και αυτό συμβαίνει τη στιγμή που οι περισσότεροι αναλυτές, ανάμεσα τους και η Standard and Poor’s, προεξοφλούν και δεύτερο γύρο ανακεφαλαιοποίησης το 2017, καθώς θεωρούν ότι αυτά τα κεφάλαια δεν είναι αρκετά.

«Αυτά τα κεφάλαια είναι ικανά να απορροφήσουν τις ζημιές που αναμένεται να καταγράφουν στις τράπεζες μόνο για τους επόμενους 12 με 18 μήνες» σημειώνει χαρακτηριστικά ο S&P. Σύμφωνα με τη σχετική έκθεση, οι ελληνικές τράπεζες χρειάζονται ακόμη 2 με 4 δισ. ευρώ τουλάχιστον, προκειμένου να διασφαλιστεί η πλήρης κάλυψη από τις ζημιές που ενδεχομένως προκύψουν εξαιτίας των μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Την ίδια ώρα χιλιάδες μικρομέτοχοι και παλαιοί επενδυτές βρίσκονται κυριολεκτικά στον αέρα. Αλήθεια τι κίνητρο δίνει αυτή η διαδικασία στον ιδιώτη Έλληνα να ξαναγοράσει μετοχές, όταν σε ένα βράδυ χάνει σχεδόν όλη την αξία του χαρτοφυλακίου του;

Τέλος κανένας δεν μπορεί να διασφαλίσει ότι οι νέοι μέτοχοι θα κάνουν αυτό που πρέπει και θα ενισχύσουν τον ιδιωτικό τομέα με κεφάλαια (η δουλειά των τραπεζών δηλαδή). Ξένα funds θα αποφασίζουν σήμερα ποιες ελληνικές επιχειρήσεις θα «στηρίξουν», την ώρα που αυτές πνέουν τα λοίσθια. Ενδεικτικά να αναφέρουμε ότι νέα μείωση σημείωσαν οι χορηγήσεις των τραπεζών σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά τον Σεπτέμβριο. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος η χρηματοδότηση προς τον εγχώριο ιδιωτικό τομέα μειώθηκε σε ετήσια βάση τον Σεπτέμβριο κατά 1,5% έναντι μείωσης 1,6% που είχε καταγράψει τον προηγούμενο μήνα. Δηλαδή οι τράπεζες δίνουν ακόμη λιγότερα δάνεια, με τις ελληνικές επιχειρήσεις να έχουν ελάχιστη και πολύ ακριβή πρόσβαση σε κεφάλαια, να πρέπει να αντιμετωπίσουν δυσκολίες λόγω capital controls και να πληρώσουν ακόμα περισσότερους φόρους με βάση τα όσα προβλέπονται στον προυπολογισμό του 2016.

Κύριε πρωθυπουργέ όλα τα παραπάνω δεν είναι ακριβώς «success story».

Το μόνο θετικό αυτής της ανακεφαλαιοποίησης είναι ότι επανέρχεται μια σχετική κανονικότητα και ανοίγει ο δρόμος για την άρση των capital controls, ενώ οι ξένοι μέτοχοι έδωσαν ψήφο εμπιστοσύνης κυρίως στις διοικήσεις των τραπεζών, που απέφυγαν να μπουν σε διαδικασία εξυγίανσης (resolution), και όχι στην ελληνική κυβέρνηση.

ΥΓ. Με τα warrants τι θα γίνει; Όποιος δεν τα άσκησε απλά κλαίει τα χρήματά του..

* Ο Τάσος Ζάχος είναι Editor in Chief του Fortune