Χρίστος Δήμας: Τα κίνητρα σε επενδυτές, το Elevate Greece και το project του Κέντρου Καινοτομίας στη ΧΡΩΠΕΙ
Ένα βήμα πιο κοντά στη δημιουργία της «Πολιτείας Καινοτομίας», η οποία θα φιλοξενηθεί στις εγκαταστάσεις της εγκαταλελειμμένης και ερειπωμένης ΧΡΩΠΕΙ, στην Οδό Πειραιώς 62, βρίσκεται η κυβέρνηση, καθώς οι επίδοξοι «μνηστήρες» που θα αναλάβουν την υλοποίηση του project εκδήλωσαν και επισήμως το ενδιαφέρον τους.
Οι όμιλοι ΕΛΛΑΚΤΩΡ, ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ και INTRACOM, καθώς και η εταιρεία DIMAND έχουν καταθέσει τους σχετικούς φακέλους και η αξιολόγηση τους εκτιμάται ότι θα έχει πραγματοποιηθεί σε ένα μήνα, ενώ θα ακολουθήσει ο ανταγωνιστικός διάλογος, αρχές φθινοπώρου θα έχουμε τις μη δεσμευτικές προσφορές και αρχές του 2022 την ανάδοχο εταιρεία, που θα αναλάβει την υλοποίηση του έργου συνολικού προϋπολογισμού 100 εκατ. ευρώ, σε έκταση 17.893 τ.μ., έχοντας παράλληλα, και την εκμετάλλευση για 30 χρόνια.
Ο Υφυπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων, αρμόδιος για την Έρευνα & Καινοτομία, Χρίστος Δήμας, μιλά στο Fortune για την εξέλιξη της διαγωνιστικής διαδικασίας, εξηγεί πώς το συγκεκριμένο έργο θα αναβαθμίσει τη θέση της Ελλάδας, μετατρέποντας την Αθήνα σε κόμβο καινοτομίας, ενώ αναφέρεται και στην πλατφόρμα Elevate Greece μέσω της οποίας επιχειρείται η χαρτογράφηση του ελληνικού startup οικοσυστήματος. Ήδη 330 νεοφυείς επιχειρήσεις, που απασχολούν πάνω από 4200 εργαζόμενους, έχουν εγγραφεί στο μητρώο, με το μεγαλύτερο ποσοστό εξ αυτών να δραστηριοποιείται στον χώρο της βιοτεχνολογίας. Στόχος του Υπουργείου είναι η προσέλκυση ακόμα περισσότερων ταλέντων, για το λόγο αυτό, η Ελληνική Πολιτεία θέσπισε, για πρώτη φορά, φορολογικά κίνητρα για επενδυτικούς αγγέλους που θα στηρίξουν έμπρακτα τη νεοφυή επιχειρηματικότητα.
Κύριε Υπουργέ, πώς το project ΧΡΩ.ΠΕΙ. αναμένεται να αναβαθμίσει το ελληνικό οικοσύστημα καινοτομίας, βάζοντας τη χώρα στον χάρτη της διεθνούς start up σκηνής; Τι θα σημάνει αυτή η επένδυση για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της Αθήνας;
Σε πολλές επισκέψεις μου στο εξωτερικό συναντούσα Έλληνες σε αντίστοιχα «πάρκα καινοτομίας». Ο σκοπός της δημιουργίας τέτοιων χώρων είναι να επιτυγχάνουν, μέσω της διαδικασίας της «σμίλευσης», συνέργειες που θα παράγουν καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες, επομένως λειτουργούν ως μια «κυψέλη», ικανή να θρέψει μερικές από τις καλύτερες ιδέες του αύριο. Η «Πολιτεία Καινοτομίας» που θα δημιουργηθεί στις εγκαταλελειμμένες εγκαταστάσεις της ΧΡΩΠΕΙ, στην Πειραιώς, αναμένεται να αποτελέσει τον πρώτο φυσικό χώρο έρευνας και καινοτομίας, δημιουργικότητας και παραγωγικότητας στην Ελλάδα, τα Βαλκάνια και την Νοτιοανατολική Ευρώπη. Εντός του Πολιτείας Καινοτομίας θα συνυπάρχουν τμήματα έρευνας και ανάπτυξης επιχειρήσεων, νεοφυείς επιχειρήσεις, τεχνοβλαστοί και ερευνητές και φιλοδοξούμε να προσελκύσουμε το ενδιαφέρον πολλών σημαντικών επιχειρήσεων.
Ήδη το ενδιαφέρον που έχει εκδηλωθεί για την ανάληψη του εν λόγω project και την εκμετάλλευσή του για τα επόμενα 30 χρόνια είναι μεγάλο. Ηχηρά ονόματα, όπως, η ΓΕΚ Τέρνα, ο όμιλος Ελλάκτωρ, η Dimand και η Intrasoft με την Intrakat έχουν καταθέσει σχετική πρόταση. Ήταν κάτι που το περιμένατε; Εκτός από την τιμή, ποια άλλα κριτήρια θα παίξουν ρόλο για την ανάθεση του έργου;
Πράγματι, τις προηγούμενες ημέρες ολοκληρώθηκε η διαδικασία εκδήλωσης ενδιαφέροντος του διεθνούς δημόσιου διαγωνισμού και πλέον είμαστε ένα βήμα ακόμα πιο κοντά στην υλοποίηση του οράματος μας για την δημιουργία της πρώτης Πολιτείας Καινοτομίας στην Ελλάδα. Από την αποσφράγιση των φακέλων εκδήλωσης ενδιαφέροντος προέκυψαν τέσσερα επενδυτικά σχήματα που συμπεριλαμβάνουν σημαντικές εταιρείες και φορείς που εξειδικεύονται στον κατασκευαστικό κλάδο και την καινοτομία.
Προφανώς σημαντικό ρόλο θα διαδραματίσει η ταύτιση του δυνητικού αναδόχου με το όραμα μας για την Πολιτεία Καινοτομίας, την γρήγορη κατασκευή του και την λειτουργία του ως ενός εμβληματικού κέντρου για την ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων. Ας μην ξεχνάμε πως δεν είναι ένα εγχείρημα «real estate», μεσιτικό αλλά ένα εγχείρημα καινοτομίας άρα πρέπει να διασφαλίζεται ο χαρακτήρας του κυρίως με την στέγαση σημαντικού αριθμού νεοφυών επιχειρήσεων, τεχνοβλαστών, θερμοκοιτίδων, επιταχυντών και φυσικά εταιρειών που επενδύουν στην έρευνα και την ανάπτυξη. Τέλος, ο ανάδοχος θα πρέπει να έχει την ικανότητα και τη διάθεση να διοργανώνει σημαντικές εκδηλώσεις δικτύωσης με την επιστημονική και επιχειρηματική κοινότητα, ανά τακτά χρονικά διαστήματα προς όφελος όλων των ενδιαφερόμενων πλευρών.
Σε τι χρονικό ορίζοντα έχετε προσδιορίσει την παράδοση και την έναρξη λειτουργίας του ΧΡΩΠΕΙ;
Στην παρούσα φάση γίνεται η αξιολόγηση των φακέλων που έχουν υποβληθεί. Στην συνέχεια, θα ξεκινήσει η διαδικασία του ανταγωνιστικού διαλόγου και μετά η υποβολή των δεσμευτικών προσφορών από την πλευρά των ενδιαφερόμενων. Πιστεύω πως ο ανάδοχος θα έχει προκύψει μέχρι τις αρχές του νέου έτους.
Στην πράξη έχουμε δει ότι τα μεγαλύτερα έργα στην Ελλάδα έχουν προχωρήσει χάρη στην ιδιωτική πρωτοβουλία. Δεδομένου ότι η χώρα έμεινε πίσω εξαιτίας της δεκαετούς ύφεσης και στη συνέχεια βρέθηκε αντιμέτωπη με τις επιπτώσεις της πανδημίας, κατά πόσο οι angel investors που προσπαθούμε να προσεγγίσουμε θα μπορούν να αξιοποιηθούν για την ανάταση της ελληνικής οικονομίας; Θεωρείτε ότι η εξαγγελία κινήτρων στην οποία προβήκατε θα φέρει τα προσδοκόμενα αποτελέσματα;
Το οικοσύστημα καινοτομίας στην Ελλάδα είχε ανέκαθεν δυναμική όμως δεν διέθετε πολλά από τα απαραίτητα εργαλεία που θα έδιναν στις νεοφυείς επιχειρήσεις την επιπλέον ώθηση που χρειάζονται για να κάνουν το παραπάνω βήμα σε υπερεθνικό επίπεδο. Είναι χαρακτηριστικό πως μέχρι πρότινος δεν υπήρχαν φορολογικά κίνητρα για επενδυτικούς αγγέλους, ένας θεσμός που σε αναπτυγμένα οικοσυστήματα καινοτομίας έχει αποφασιστική σημασία στην εξέλιξη των νεοφυών επιχειρήσεων.
Η Ελληνική Πολιτεία για πρώτη φορά θέσπισε φορολογικά κίνητρα για επενδυτικούς αγγέλους στις νεοφυείς επιχειρήσεις μέσω του Elevate Greece. Τα κίνητρα στοχεύουν στην ουσιαστική αλλά και συνολική ανάπτυξη και ενίσχυση του οικοσυστήματος καινοτομίας, αφού αναμένεται να προσελκύσουν επενδυτικό ενδιαφέρον.
Υπενθυμίζω, πως ως επενδυτικός άγγελος ορίζεται ο φορολογούμενος – φυσικό πρόσωπο, φορολογικός κάτοικος Ελλάδος ή εξωτερικού, κάτοχος Ελληνικού ΑΦΜ, ο οποίος εισφέρει χρηματικά κεφάλαια σε νεοφυείς επιχειρήσεις του Elevate Greece με στόχο την εν γένει ανάπτυξή τους, με τον προβλεπόμενο από τις διατάξεις τρόπο. Ο επενδυτικός άγγελος έχει το δικαίωμα έκπτωσης από το φορολογητέο εισόδημα που ισούται με το 50% του ποσού της εισφοράς κεφαλαίου που διέθεσε σε νεοφυείς επιχειρήσεις. Εκπίπτει αναλογικά ανά κατηγορία δηλωθέντος εισοδήματος του φορολογικού έτους εντός του οποίου πραγματοποιήθηκε η εισφορά. Δύναται να επενδύσει ποσό έως 100.000 € ανά νεοφυή επιχείρηση του Elevate Greece και έως τρεις ανά έτος, δηλ. έως 300.000 € ανά έτος.
Πρόσφατα άνοιξε η πλατφόρμα Elevate Greece για αιτήσεις χρηματοδότησης νεοφυών επιχειρήσεων. Από τις αιτήσεις που λαμβάνετε και αξιολογείτε σε τι βαθμό υπάρχει το στοιχείο καινοτομίας; Είστε ικανοποιημένος από το επίπεδο του ελληνικού start up οικοσυστήματος;
Πριν από μερικές εβδομάδες ανακοινώσαμε ένα μέτρο ενίσχυσης προς τις νεοφυείς επιχειρήσεις του Elevate Greece. Μια πρόσκληση ΕΣΠΑ ύψους 60 εκ. Ευρώ, με τη μορφή μη επιστρεπτέας επιχορήγησης, προκειμένου να ενισχύσουμε τις νεοφυείς επιχειρήσεις που επλήγησαν από τις επιπτώσεις της πανδημίας. Οι ωφελούμενοι επιχορηγούνται με κεφάλαιο κίνησης έως 80% των εξόδων της επιχείρησης, κατ’ ελάχιστον με 5.000 Ευρώ και μέγιστο ποσό 100.000 Ευρώ με έτος αναφοράς το 2019 ή το 2020. Όσον αφορά την καινοτομία που αναφέρετε, για να μπορέσει να εγγραφεί μία επιχείρηση στο Elevate Greece πρέπει να πληροί τις προϋποθέσεις όπως αυτές έχουν ανακοινωθεί, κατόπιν γνωμοδότησης του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας, Τεχνολογίας και Καινοτομίας (ΕΣΕΤΕΚ) και επίσης να ενέχουν το στοιχείο της καινοτομίας και της δυνατότητας κλιμάκωσης του μεγέθους των πωλήσεων, τα οποία αξιολογούνται. Με τα στοιχεία που έχουμε μέχρι σήμερα έχουν περάσει επιτυχώς την διαδικασία περίπου το 55% των αιτούντων.
Με ρωτάτε αν είμαι ικανοποιημένος από το επίπεδο του οικοσυστήματος καινοτομίας και θα σας απαντήσω πως στόχος μας δεν είναι η ικανοποίηση αλλά η ρεαλιστική καταγραφή του. Αυτή την στιγμή έχουν εγγραφεί στο Εθνικό Μητρώο περισσότερες από 330 νεοφυείς επιχειρήσεις. Σε κάθε περίπτωση όμως, το Elevate Greece δημιουργήθηκε για να καλύψει ένα μεγάλο χρόνιο κενό. Η Πολιτεία μέχρι και πριν από λίγους μήνες, δεν γνώριζε πόσες νεοφυείς επιχειρήσεις υπάρχουν, σε ποιους τομείς δραστηριοποιούνται, πόσους εργαζόμενους απασχολούν και τι κύκλο εργασιών κάνουν. Τώρα πια, για τα παραπάνω ερωτήματα υπάρχουν απαντήσεις.
Σε ποιους τομείς κυρίως εστιάζουν και προς ποια κατεύθυνση παρατηρείται κενό;
Η πλατφόρμα του Elevate Greece διαθέτει μια ειδικά σχεδιασμένη βάση δεδομένων με την μορφή πίνακα, όπου παρουσιάζονται στοιχεία και πληροφορίες για την επωνυμία των εγγεγραμμένων εταιρειών, τον τομέα και την περιοχή δραστηριοποίησής τους, την ληφθείσα χρηματοδότηση (αν υπάρχει) και τον αριθμό εργαζομένων τους. Είναι χαρακτηριστικό, πως αυτή τη στιγμή οι εγγεγραμμένες νεοφυείς επιχειρήσεις απασχολούν περισσότερους από 4200 εργαζόμενους εκ των οποίων το 16% είναι στον τομέα των Βιοεπιστημών, το 11% στον Τουρισμό και την Φιλοξενία, το 9% στο Περιβάλλον και την Ενέργεια, 8% στην Αγροτεχνολογία και Αγροδιατροφή, το 7% στην Διαχείριση Μεγάλων Δεδομένων, 5% στην διαφήμιση και επικοινωνία, 4% στις οικονομικές υπηρεσίες κλπ. Υπολογίζουμε πως μέσα στους επόμενους μήνες ο αριθμός των εγγεγραμμένων νεοφυών επιχειρήσεων θα αυξηθεί περαιτέρω.
Όσον αφορά την έδρα τους, η μεγάλη πλειοψηφία των νεοφυών επιχειρήσεων είναι στην Περιφέρεια Αττικής, ακολουθεί η Κεντρική Μακεδονία, η Κρήτη και η Δυτική Ελλάδα. Στόχος μας είναι να ενδυναμώσουμε περισσότερο το οικοσύστημα καινοτομίας στην Περιφέρεια, μέσω του Elevate Greece όπου παρατηρείται πολύ μικρή συμμετοχή.
Οι υποδομές για το 5G υλοποιούνται με ταχύτατους ρυθμούς στα μεγαλύτερα αστικά κέντρα, ο ψηφιακός μετασχηματισμός βρίσκεται σε εξέλιξη και ταυτόχρονα παρατηρείται μια αλλαγή κουλτούρας στις επιχειρήσεις – που είναι και το ζητούμενο. Ποια η μεγαλύτερη πρόκληση αυτή τη στιγμή που αντιμετωπίζουμε ως χώρα για να μπορέσουμε να μιλάμε για ελληνικές έξυπνες πόλεις;
Πράγματι η έλευση του δικτύου 5G αποτελεί ένα μεγάλο τεχνολογικό άλμα για την πατρίδα μας, καθώς εκσυγχρονίζει τις υποδομές του διαδικτύου και σε συνάρτηση με τις επενδύσεις που έχουν ανακοινωθεί για τα κέντρα δεδομένων μετατρέπει την Ελλάδα σε τεχνολογικό κόμβο των Βαλκανίων και της Ανατολικής Μεσογείου. Παράλληλα δημιουργείται ένα νέο πλέγμα υπηρεσιών που αναβαθμίζει τις δυνατότητες των επιχειρήσεων, ενώ γίνεται ακόμα πιο προσιτή η χώρα μας στο να προσελκύει εταιρείες διεθνούς εμβέλειας που δραστηριοποιούνται στους τομείς της καινοτομίας και της τεχνολογίας.
Αυτό όπως καταλαβαίνετε συνεπάγεται και νέες, ποιοτικές και καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας για το ελληνικό επιστημονικό δυναμικό, ενώ ανοίγει και τον δρόμο προκειμένου να επαναπατρίσουμε κάποιους από τους χιλιάδες νέους μας που έφυγαν στο εξωτερικό κατά τα χρόνια της κρίσης. Οι έξυπνες πόλεις αποτελούν μια μεγάλη τεχνολογική πρόκληση αλλά και ένα κρίσιμο βήμα μετάβασης στην ψηφιακή εποχή. Το οικοσύστημα καινοτομίας διαθέτει σήμερα εργαλεία που μπορούν να συνδράμουν σε αυτήν την προσπάθεια.
Έχετε χαρακτηρίσει το σχέδιο «Ελλάδα 2.0.» ως ιστορική ευκαιρία για τη χώρα μας. Δεδομένου ότι τα τελευταία χρόνια απρόσμενοι εξωγενείς παράγοντες, όπως η δεκαετής ύφεση αλλά και η πανδημία, ανατρέπουν διαρκώς τα σχέδιά μας, υπάρχει περίπτωση αυτό το στοίχημα να χαθεί; Ποια από τα λάθη του παρελθόντος πρέπει οπωσδήποτε να αποφευχθούν, ώστε να μη χαθεί πολύτιμος χρόνος;
Το Εθνικό Σχέδιο Ανθεκτικότητας και Ανάκαμψης «Ελλάδα 2.0» αποτελεί αναμφίβολα μια μεγάλη ευκαιρία, όχι μόνο για να ξεπεράσουμε τις πληγές της πανδημίας, αλλά για να αναβαθμιστεί σε στέρεες βάσεις η ανταγωνιστικότητα και παραγωγικότητα της Ελληνικής οικονομίας. Το Σχέδιο περιλαμβάνει έναν μελετημένο οδικό χάρτη με 170 έργα, επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις.
Στηρίζεται σε 4 πυλώνες:
- την ψηφιακή μετάβαση της Πολιτείας και της Οικονομίας,
- την αύξηση της απασχόλησης και της κοινωνικής συνοχής,
- την πράσινη Οικονομία,
- την εκτίναξη της παραγωγικής δραστηριότητας.
Πρόκειται για ένα σχέδιο που καλύπτει όλη την Επικράτεια, αφορά όλους τους πολίτες και πιστεύουμε πως θα δημιουργήσει πολλές θέσεις εργασίας και θα αυξήσει το ΑΕΠ σημαντικά τα επόμενα χρόνια. Τέλος, θα ήθελα να επισημάνω, πως η έρευνα και η καινοτομία έχουν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο σε αυτήν την προσπάθεια. Ήδη έχουμε υποβάλλει σχέδιο για την χρηματοδότηση της βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας, την ενίσχυση των ερευνητικών προγραμμάτων, την αναβάθμιση και επέκταση των υποδομών των Ερευνητικών Κέντρων, μεταρρυθμίσεις για τις επενδύσεις σε έρευνα & ανάπτυξη (R&D) και μεταρρυθμίσεις υπέρ του οικοσυστήματος καινοτομίας στην Ελλάδα.
