Dambisa Moyo: Σε αχαρτογράφητα ύδατα οι αγορές – Πού και πότε μπορεί να σκάσει μια φούσκα

Οι χρηματοπιστωτικές αγορές ήταν και παραμένουν σε φούσκα, παρά το πρόσφατο sell off, σύμφωνα με τη γνωστή οικονομολόγο, πρώην αναλύτρια της Goldman Sachs και νυν επικεφαλής της Versaca Investment, βαρόνη Dambisa Moyo.

Με όρους τιμής προς κέρδη (P/E), οι μετοχές στις ΗΠΑ τυγχάνουν διαπραγμάτευσης στο 25x, ήτοι πολύ πάνω από τον ιστορικό μέσο όρο του 16, και αυτές οι υψηλές αποτιμήσεις έχουν διατηρηθεί παρά τo γεγονός πως τα επιτόκια είναι σε υψηλά 23 ετών, στο εύρος του 5% – 5,25%. Τέτοιες τάσεις δικαιολογούν ανησυχίες για νέες χρηματιστηριακές φούσκες, επισημαίνει η Dambisa Moyo και συμπληρώνει: «Δεν είναι, όμως, όλες οι φούσκες προβληματικές για την ευρύτερη οικονομία.

Αυτό που έχει σημασία –όπως είδαμε μετά το 2007– είναι αν μια φούσκα θα πυροδοτήσει μια αλυσιδωτή αντίδραση που θα υπονομεύει την ανάπτυξη για χρόνια μετά». Από επενδυτική σκοπιά, δύο παράγοντες παρέχουν σήμα έγκαιρης προειδοποίησης για το πού και πότε μπορεί να σκάσει μια φούσκα, και εάν θα ακολουθηθεί από διόρθωση ή οικονομική κρίση:

O πρώτος είναι η υποκείμενη ή εγγενής αξία ενός περιουσιακού στοιχείου (είτε είναι παραγωγικό είτε μη παραγωγικό), ενώ ο δεύτερος αφορά τον τρόπο με τον οποίο χρηματοδοτείται αυτό το περιουσιακό στοιχείο (είτε πρόκειται για ίδια κεφάλαια, μετρητά ή σημαντικό βαθμό μόχλευσης).

Φούσκες

Με αυτό το πλαίσιο δύο παραγόντων, μπορούμε να αξιολογήσουμε τέσσερις τύπους φουσκών. 

Η πρώτη και λιγότερο επικίνδυνη για την οικονομία αφορά παραγωγικά στοιχεία ενεργητικού, που χρηματοδοτούνται κυρίως από ίδια κεφάλαια ή από επενδυτές που προσφέρουν μετρητά. Σκεφτείτε μια επένδυση μετοχικού κεφαλαίου σε μια εταιρεία τηλεπικοινωνιών ή ευρυζωνικών καλωδίων.

Εάν η φούσκα σκάσει, η ζημία από το χαμένο κεφάλαιο θα περιοριστεί σε μεγάλο βαθμό ή θα περιοριστεί στους άμεσους επενδυτές (αυτούς που κατέχουν τη μετοχή), χωρίς πολλές διαρροές στην ευρύτερη οικονομία.

Επιπλέον, οι εταιρείες τηλεπικοινωνιών/καλωδιακών τηλεπικοινωνιών κατέχουν υλικά περιουσιακά στοιχεία με εγγενή αξία, γεγονός που περιορίζει τον κίνδυνο καθοδικής πορείας και αντιπροσωπεύει ανοδικές δυνατότητες για την ανάκαμψη της οικονομίας.

Η δεύτερη κατηγορία αφορά φούσκες παραγωγικών περιουσιακών στοιχείων που χρηματοδοτούνται από χρέος, όπως όταν οι εταιρείες αναλαμβάνουν χρέη για να χρηματοδοτήσουν τις δραστηριότητές τους… ή να παραμείνουν εν λειτουργία.

Σε αυτή την περίπτωση, το σκάσιμο μιας φούσκας μπορεί να έχει συστημικές επιπτώσεις, επειδή μεγάλες απώλειες θα μεταδοθούν μέσω του τραπεζικού συστήματος ή των κεφαλαιαγορών, επιβραδύνοντας εντέλει την οικονομική ανάκαμψη, καθώς τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα θα πρέπει να απορροφήσουν τις ζημίες τους και να μειώσουν τον δανεισμό τους.

Ωστόσο, οι απώλειες για την οικονομία και σε αυτή την περίπτωση οι επιπτώσεις θα είναι περιορισμένες, καθώς και αυτό το σενάριο εξακολουθεί να περιλαμβάνει παραγωγικά περιουσιακά στοιχεία.

Στο τρίτο είδος φούσκας, τα μη παραγωγικά περιουσιακά στοιχεία χρηματοδοτούνται από ίδια κεφάλαια ή μετρητά, όπως στην περίπτωση επενδύσεων σε κρυπτονομίσματα. Εδώ, το υποκείμενο περιουσιακό στοιχείο είναι μη παραγωγικό, με την έννοια ότι δεν θα αποφέρει μελλοντικά ταμειακές ροές.

Εάν η αξία του υποχωρήσει, δεν υπάρχει θεμελιώδης βάση –επιχειρηματική ή οικονομική, όπως σκληρά περιουσιακά στοιχεία– από την οποία θα μπορεί να ανακτήσει απώλειες. Όμως, όπως και η πρώτη κατηγορία, η χρηματοδότηση με ίδια κεφάλαια/μετρητά συνεπάγεται ότι οι δευτερογενείς επιπτώσεις θα περιοριστούν.

Αυτό μας οδηγεί, στο τέταρτο είδος, σε μη παραγωγικά περιουσιακά στοιχεία που χρηματοδοτούνται από χρέη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής είναι η κρίση των ενυπόθηκων δανείων subprime που ξέσπασε το 2008-09. Η πληθώρα προς πώληση σπιτιών σήμαινε ότι το υποκείμενο περιουσιακό στοιχείο ήταν μη παραγωγικό –τα ακατοίκητα σπίτια δεν θα αποφέρουν μελλοντικές ταμειακές ροές– και ο τρόπος χρηματοδότησης μέσω των αγορών στεγαστικών δανείων και χρέους σήμαινε ότι η κατάρρευση των τιμών των κατοικιών θα πυροδοτούσε μια αλυσιδωτή αντίδραση.

Xαρτοφυλάκια

Στις σημερινές χρηματοπιστωτικές αγορές, μπορεί κανείς να βρει χαρτοφυλάκια με στοιχεία ενεργητικού τα οποία παρουσιάζουν υψηλή μόχλευση, αναμφισβήτητα μη παραγωγικά.

Ακόμη πιο ανησυχητικό, λέει η Moyo, είναι το γεγονός πως πολλά από αυτά βρίσκονται εκτός του πεδίου εφαρμογής της ρυθμιστικής εποπτείας.

Για παράδειγμα, περίπου το 70% των δανείων και στεγαστικών δανείων με μόχλευση στις ΗΠΑ διακρατούνται πλέον στον τομέα της σκιώδους τραπεζικής, όπου τα ιδρύματα αναλαμβάνουν χρέη και παρέχουν χρηματοδότηση χωρίς να υπόκεινται σε παραδοσιακούς τραπεζικούς κανονισμούς και χωρίς προσφυγή σε έκτακτες ομοσπονδιακές διευκολύνσεις διάσωσης εάν καταστούν αφερέγγυα.

Αυτές οι επενδύσεις προφανώς ενέχουν κίνδυνο λόγω της έκθεσής τους σε χρέος και παραμένει ασαφές εάν υποστηρίζονται από παραγωγικά ή μη περιουσιακά στοιχεία.

«Επειδή βρίσκονται στον σκιώδη τραπεζικό τομέα, υπάρχει πολύ λιγότερη ορατότητα σχετικά με τη διάρθρωση του κεφαλαίου (τη φύση και τις πηγές κεφαλαίων που χρησιμοποιούνται για τη χρηματοδότηση των επενδύσεων).

Συγκεκριμένα, δεν γνωρίζουμε αν οι επενδύσεις χρηματοδοτούνται με μόχλευση ή μέσω αποταμιεύσεων που έχουν συσσωρευτεί προϊόντος του χρόνου. Επιπλέον, εάν μια εταιρεία έχει αναλάβει χρέος, είναι δύσκολο για τους εξωτερικούς, συμπεριλαμβανομένων των ρυθμιστικών αρχών, να διακρίνουν πόσο μόχλεύεται το περιουσιακό στοιχείο.

Ενώ μια ζημία που υφίσταται κάποιος που χρησιμοποίησε συσσωρευμένες αποταμιεύσεις θα έχει περιορισμένη μόνο επίδραση στην ευρύτερη οικονομία, οι ζημίες που λαμβάνονται από δανεικά χρήματα, ειδικά με υψηλή μόχλευση, θα μπορούσαν να αποδειχθούν… μεταδοτικές.

Ένα σύστημα με χαμηλή ορατότητα όσον αφορά τις πηγές και τις μορφές κεφαλαίου που στηρίζουν τις επενδύσεις είναι ένα επικίνδυνο σύστημα. Ο μεγαλύτερος έλεγχος των μη παραγωγικών περιουσιακών στοιχείων με μόχλευση είναι ζωτικής σημασίας για την αποφυγή μιας οικονομικής κρίσης» ανέφερε η οικονομολόγος.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ:

• Τα αιτήματα της ΠΟΜΙΔΑ στην ΕΥΔΑΠ για την πληρωμή των λογαριασμών ύδρευσης
• ΔΕΗ: Ένταξη στον δείκτη βιώσιμης ανάπτυξης FTSE4Good του Χρηματιστηρίου του Λονδίνου