Κωδικός «Μνημόνιο»: Δεν πας στο αύριο με χθεσινό εισιτήριο!
Άρθρο του Πέτρου Ευθυμίου
Αν συγκεντρώσει κανείς τις ανακοινώσεις των κυβερνήσεων των 187 χωρών-μελών του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, αν ομαδοποιήσει τις προβλέψεις των Διεθνών Οργανισμών, αν καταγράψει τις αναλύσεις των πάσης φύσεως think tank, τις εκτιμήσεις δεκάδων κατόχων βραβείων Νόμπελ, την αρθρογραφία εκατοντάδων από τους πιο έγκυρους διεθνείς αναλυτές κτλ,θα διαπιστώσει άπειρες παραλλαγές στις γνώμες, αλλά και μια συμφωνία σε δυο θεμελιώδεις παραδοχές.
Η πρώτη παραδοχή αφορά στην Οικονομία: Θα έχουμε μια ύφεση, πολύ βαθύτερη και πολύ πιο πολύπλοκη στις συνέπειες, από εκείνη του 1929. Χωρίς, ταυτόχρονα, να υπάρχει –προς το παρόν- ούτε ένα ίχνος πρότασης για μια λύση, αντίστοιχης της συνταγής του Τζόρτζ Μέυναρντ Κέυνς, στον καιρό του.
Η δεύτερη κοινή παραδοχή, είναι, ότι μετά την πανδημική λαίλαπα, δεν θα υπάρξει μια «επιστροφή στην κανονικότητα», αλλά μια εντελώς νέα πραγματικότητα, με διαφορετικές προκλήσεις από αυτές, που, ως την πανδημία, θεωρούσαμε ότι έχουμε να αντιμετωπίσουμε.
Προβλέπονται ριζικές ανατροπές και αλλαγές παντού: στην οικονομία, την κοινωνία, τους θεσμούς, τις ίδιες τις κοινωνικές νοοτροπίες, που θεωρούσαμε παγιωμένες. Θεωρείται δεδομένο επίσης, ότι θα αλλάξει δραστικά το πεδίο των διεθνών σχέσεων. Υπάρχουσες ισορροπίες θα διακυβευθούν, νέες σχέσεις θα λάβουν την θέση παλιών συμμαχιών ή και αντιπαλοτήτων.
Αν αυτό το πλαίσιο εκτιμήσεων και παραδοχών είναι ορθό, τότε, εκεί που θα σχηματοποιηθούν αυτές οι τεκτονικές μεταβολές, είναι το πεδίο της πολιτικής. Ιδίως στα δημοκρατικά καθεστώτα, στα οποία οι Ελληνες κατακτήσαμε το προνόμιο να ανήκουμε, οι κραδασμοί θα είναι πολύ ισχυρότεροι. Γιατί η κοινωνία θα προκύψει τραυματισμένη και ανασφαλής από την πανδημική επιδρομή και τις συνέπειες της. Ανεργία, και νέα φτωχοποίηση των μεσαίων στρωμάτων, νέες περικοπές μισθών και συντάξεων, όχι απλώς μείωση των θέσεων εργασίας και απασχόλησης, αλλά αλλαγή της εργασίας της ίδιας, που θα αποκλείει αυτομάτως τους ψηφιακά ακατάρτιστους, την ίδια στιγμή με την κατάρρευση ολόκληρων παραγωγικών κλάδων και όχι μόνον στους αυτονόητους τομείς, όπως ο τουρισμός.
Η πολιτική διαχείριση αυτού του τρομακτικού τοπίου του άμεσου μέλλοντος, είναι αυτή τη στιγμή ο «ελέφαντας στο δωμάτιο», για τον οποίο λίγοι μιλούν και ακόμα λιγότεροι δείχνουν να προετοιμάζονται. Πιθανόν η αφωνία να οφείλεται στο χαμηλό επίπεδο της παγκόσμιας ηγεσίας. Εκτός από την Κίνα, που παραμένει σταθερή, χάρη στην φύση του καθεστώτος , όλοι οι υπόλοιποι, μεγάλοι και μικροί παίκτες στην διεθνή σκηνή, δείχνουν σαν φιγούρες της comedia del arte, αλλά, κωμικοί ηθοποιοί που πρωταγωνιστούν σε μια τραγωδία.
Στην Ελλάδα, η επιτυχημένη διαχείριση της υγιειονομικής κρίσης, η κοινή αγωνία για τις δικές μας ζωές και τις ζωές των συνανθρώπων μας, έχει εκτοπίσει σχεδόν απολύτως, την ανάπτυξη των προβληματισμών και την ιχνηλάτηση σχεδίων για την αντιμετώπιση της επόμενης ημέρας. Η έλλειψη κάθε μορφής επεξεργασίας του μέλλοντος, μπορεί να είναι και η πρώτη απόδειξη, ότι ένα ορισμένο είδος πολιτικών και πολιτικής, θα εκλείψει στο άμεσο μέλλον αυτομάτως, όπως οι δεινόσαυροι της Πλειστοκαίνου περιόδου.
Αυτή η στάση, ορισμένων πολιτικών δυνάμεων και των ομόλογων τους Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας, εξηγείται από τον φόβο της κλίμακας των ανατροπών, που διαφαίνονται κάθε μέρα διαυγέστερα και απειλητικότερα. Είναι η στάση του κινήματος των «λουδιτών» στην αρχή της βιομηχανικής επανάστασης. Απελπισμένοι χειροτέχνες, αποκλεισμένοι από κάθε εισόδημα με την ανάπτυξη της βιομηχανίας, επέδραμαν στα εργοστάσια και έσπαγαν τις μηχανές , ώστε να γυρίσουν τα πράγματα στις συνθήκες παραγωγής που γνώριζαν και στις οποίες μπορούσαν να ανταποκριθούν.
Επιβάλλεται επομένως να αλλάξει άμεσα ο τρόπος άσκησης της πολιτικής. Οι θέσεις όλων να είναι διαυγείς, ευθείες και όχι συγκαλυμμένες και πλάγιες.
Την περασμένη εβδομάδα, έκπληκτοι και ανήσυχοι οι πολίτες, άκουσαν , εναρμονισμένους και πάλι, τον κ. Τσίπρα και τον κ. Βαρουφάκη, να προειδοποιούν αυστηρά τον κ. Μητσοτάκη «να μην υπογράψει νέο μνημόνιο», το οποίο ούτε οι ίδιοι, αλλά ούτε ο ελληνικός λαός θα αποδεχθούν. Αλλά δεν υπάρχει κανένα νέο μνημόνιο, ώστε να καλείται ο κ. Μητσοτάκης να μην το υπογράψει. Τί εννοούν επομένως οι ποιητές, ακολουθώντας την ίδια παλιά τακτική των βάρδων, που ένα τραγούδι μόνον ξέρουν και αυτό συνεχώς τραγουδούν; Αφού δεν υπάρχει μνημόνιο, προφανώς άλλα λένε και άλλα εννοούν οι δύο άνδρες, υπό τον κωδικό «μνημόνιο». Πρόκειται για παρένδυση της δικής τους πρότασης, για την θέση της Ελλάδας στα ευρωπαϊκά διλήμματα.
Το πεδίο της επιλογής της ρήξης ή του συμβιβασμού στην ΕΕ είναι σαφές. Η απόφαση του Eurogroup, έδωσε μια ανάσα ζωής 500 δισ. στην ευρωπαϊκή οικονομία. Αλλά η αποφυγή της καταστροφής και η διασφάλιση ενός restart, έχει προσδιοριστεί ότι απαιτεί τουλάχιστον άλλα 2 τρισεκατομμύρια ευρώ, που μάλιστα πρέπει να στηρίζονται σε καινοτόμα και ευλύγιστα χρηματοδοτικά εργαλεία. Με λίγα λόγια η Ευρώπη, στους επόμενους μήνες θα λάβει τις καθοριστικότερες αποφάσεις στην ιστορία της . Αν θα παραμείνει ενωμένη, βαθαίνοντας τους θεσμούς της και την αλληλεγγύη της ή θα αναπτυχθούν φυγόκεντρες δυνάμεις, με αποχωρήσεις, με πρώτη πιθανότερη την Ιταλία, ή και θα διασπασθεί επισήμως, σε Βορρά και Νότο.
Αν κρατηθεί η ΕΕ ενωμένη, πράγμα που σημαίνει ότι ο Βορράς θα δεχθεί αμοιβαιοποίηση του χρέους, είναι σαφές ότι ναι μεν θα εξασφαλιστεί η χρηματοδότηση της ανάκαμψης, αλλά αυτό θα συνοδευτεί –αναπόφευκτα- με μια αντίστοιχη σιδηρά δημοσιονομική πειθαρχία εκείνης του Βορρά, σε όλα τα κράτη- μέλη του Ευρώ. Αυτό ονομάζουν οι κκ. Τσίπρας και Βαρουφάκης, ανεπίτρεπτα και απολύτως ανιστόρητα, όσο και εθνικά καταστροφικά , «νέο μνημόνιο». Γιατί η άρνηση της συμμετοχής μας στον σκληρό πυρήνα, εν ονόματι του «αντιμνημονιακού αγώνα», θα ανοίξει για την Ελλάδα τον ασκό του Αιόλου στην Οικονομία και στην Εθνική της Ασφάλεια.
Ο κ. Τσίπρας, έχει προχωρήσει σε αποδοχή στην πράξη, του χωρισμού της ΕΕ σε Βορρά-Νότο. Αυτό σημαίνει η πρόταση του για την έκδοση ενός «ομολόγου του Νότου», στο οποίο η Ελλάδα οφείλει να πρωτοστατήσει.
Η πρώτη, άμεση συζήτηση, που πρέπει να γίνει, επομένως, ανοιχτά και καθαρά , με επιχειρήματα, στον ελληνικό λαό, είναι η θέση μας στην Ευρώπη και η θέση μας για την Ευρώπη. Όλες οι πολιτικές δυνάμεις οφείλουν να τοποθετηθούν σταράτα και συγκεκριμένα. Την Ελλάδα συμφέρει μια Ενωμένη Ευρώπη, με την ίδια, αμετακίνητη, στον σκληρό πυρήνα. Για την Ελλάδα, η παραμονή στον σκληρό πυρήνα της ΕΕ, δεν είναι μόνο συμφέρουσα οικονομική επιλογή, καθώς έτσι θα διαθέτει εξασφαλισμένη σταθερή χρηματοδότηση, έστω με αυστηρούς όρους. Είναι ταυτόχρονα στρατηγική επιλογή εθνικής ασφαλείας της χώρας. Γιατί μόνον η συμμετοχή στον σκληρό πυρήνα δρα αποτρεπτικά στην τουρκική επιθετικότητα, καθώς μια προσβολή στην Ελλάδα, συνεπάγεται συνέπειες για το σύνολο των εταίρων.
Αν η Ένωση χαλαρώσει συνολικά τους δεσμούς της, ή ακόμα και διασπαστεί, στον «σκληρό Βορρά του Ευρώ» και την χαλαρή σχέση του Νότου, με εθνικά νομίσματα και ως ζώνη ρυθμιζόμενων συναλλαγματικών ισοτιμιών, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το ελληνικό εθνικό συμφέρον είναι να μετέχει στον σκληρό πυρήνα του Βορρά, παρά να περιδινίζεται με την δραχμή και να περιμένει αλληλεγγύη από την Ιταλία, την Ισπανία , το Βέλγιο και την Μάλτα.
Αυτή είναι η πρώτη εθνική επιλογή, η ένταξη της χώρας στον σκληρό πυρήνα της Ευρώπης. Όλες οι πολιτικές δυνάμεις οφείλουν να καταθέσουν καθαρά, χωρίς «κόλπα» και παραπλανητικές κουβέντες, την θέση τους ως προς αυτή την κομβική επιλογή. Και να κριθούν από τον ελληνικό λαό –και την Ιστορία.
Η δεύτερη καθαρή πολιτική επιλογή, είναι η εθνική ανασυγκρότηση, η εθνική αναγέννηση, ανεξάρτητα από την μορφή των ευρωπαϊκών εξελίξεων. Έχουμε την τεράστια ευκαιρία να αξιοποιήσουμε την κρίση για την παραγωγική και θεσμική ανασυγκρότηση της χώρας. Να εκσυγχρονίσουμε τον «μεγάλο ασθενή», το ελληνικό κράτος, να γίνουμε ανταγωνιστικοί, να μεταβληθούμε παραγωγικά και αμυντικά στο Ισραήλ της Νοτιανατολικής Ευρώπης και της Ανατολικής Μεσογείου. Αναγκαίοι ως σύμμαχοι, επίφοβοι ως αντίπαλοι.
Αυτή είναι η επιταγή της κρίσης: να σχεδιάσουμε το μέλλον. Και στο μέλλον δεν πας, με χθεσινό εισιτήριο!
