διαΝΕΟσις: Επανεκκίνηση της ελληνικής οικονομίας – Ταμείο ανάκαμψης και δημοσιονομικές προοπτικές

Από το 2019 και (το αργότερο) μέχρι το 2030, η χώρα μας οφείλει να περάσει όλες τις απαραίτητες θεσμικές μεταρρυθμίσεις σε όλους τους βασικούς και κρίσιμους τομείς της κοινωνικής και οικονομικής ζωής, να επενδύσει σε έργα υποδομής, στην εκπαίδευση και στην υγεία και να εκπονήσει μια ρεαλιστική μα οραματική στρατηγική για το μέλλον. Σε περίπου δέκα χρόνια η περίοδος χάριτος των δανειστών λήγει, οπότε μέχρι τότε η οικονομία μας θα πρέπει να παράγει πολύ περισσότερο πλούτο από ό,τι σήμερα (και από ό,τι πριν από την κρίση). Αυτό, τουλάχιστον επρόκειτο να είναι το σχέδιο.

Ενώ όμως έπρεπε ήδη να είμαστε σε μια τροχιά ανάπτυξης και μεταρρυθμίσεων, η πανδημία του νέου κορωνοϊού βύθισε την οικονομία μας -μαζί με τις περισσότερες οικονομίες του κόσμου- στην ύφεση. Η μεγάλη κρίση, που ενδέχεται να κρατήσει για πολύ καιρό, οπωσδήποτε κάνει την προσπάθεια της χώρας μας ακόμα πιο δύσκολη.

Ταυτόχρονα, όμως, παρουσιάζεται και μια νέα ευκαιρία. Τοευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης, μαζί με το προϋπάρχον νέοΕΣΠΑκαι την ΚΑΠ, δημιουργούν μια εξασφαλισμένη και στοχευμένη εισροή κεφαλαίου, πρωτοφανή για τη χώρα μας από την εποχή του Σχεδίου Μάρσαλ. Τα περίπου 70 δισ. ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης και του ΕΣΠΑ, μάλιστα, προορίζονται για επενδύσεις και χρηματοδότηση κλάδων της οικονομίας που έχουν άμεση σχέση με την αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου της χώρας. Η αξιοποίηση του είναι μια τεράστια ευκαιρία η οποία δεν πρέπει να περάσει ανεκμετάλλευτη.

Το αμέσως επόμενο διάστημα η διαΝΕΟσις, για να βοηθήσει στην κατεύθυνση της αλλαγής του παραγωγικού μοντέλου της χώρας, θα δημοσιεύει μια σειρά από έρευνες και policy papers. Τα κείμενα αυτά θα περιέχουν μια συνοπτική αποτύπωση της σημερινής κατάστασης και των βασικών προβλημάτων σε κάθε έναν από τους κρίσιμους κλάδους, και επιπλέον μια σειρά συγκεκριμένων προτάσεων πολιτικής για την επίλυση τους. Μεταξύ άλλων, προετοιμάζουμε policy papers με προτάσεις για την τοπική αυτοδικοίκηση, την επαγγελματική κατάρτιση, την αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής, τον κλάδο των logistics, την εκπαίδευση και την ενέργεια. Στο ίδιο πνεύμα, δε, τους επόμενους μήνες ακολουθούν και μεγαλύτερες, αναλυτικότερες έρευνες για πολλά από αυτά τα θέματα (για την κλιματική αλλαγή, την επαγγελματική κατάρτιση, την ενεργειακή πολιτική – η τελευταία σε συνεργασία με το ΙΟΒΕ).

Η αρχή γίνεται με τη δημοσίευση μιας έρευνας υπό τον συντονισμό του Ν. Χριστοδουλάκη για τα απαραίτητα δημοσιονομικά μέτρα και τις παρεμβάσεις της υπό εξέλιξη ασφαλιστικής και φορολογικής μεταρρύθμισης.

Η έρευνα αποτελεί μια επικαιροποιημένη, ανανεωμένη έκδοση αντίστοιχης, τριπλής έρευνας που δημοσιεύσαμε το 2018. Μπορείτε να τη διαβάσετε, εδώ:

Διαβάστε ολόκληρη την έρευνα (PDF)

Η έρευνα χαρτογραφεί την κατάσταση της ελληνικής οικονομίας σήμερα σημειώνοντας ότι η Ελλάδα αντιμετωπίζει μια βαθύτερη κρίση σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες επειδή:

1) η οικονομία της βασίζεται κυρίως στις υπηρεσίες, οι οποίες εξαρτώνται από την εγχώρια και διεθνή ζήτηση και

2) οι υπηρεσίες αυτές παρέχονται κυρίως από μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις, που δύσκολα αντέχουν παρατεταμένες πιέσεις ρευστότητας.

και  καταλήγει σε συγκεκριμένες προτάσεις πολιτικής ενώ αποτυπώνει σενάρια για την πορεία της οικονομίας, αν υλοποιηθούν οι προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις και αξιοποιηθούν τα κεφάλαια του Ταμείου Ανάκαμψης.

Πιο συγκεκριμένα οι προτάσεις της έρευνας περιλαμβάνουν:

• Επενδύσεις σε υποδομές και παραγωγή, στους τομείς που ορίζονται από το Ταμείο Ανάκαμψης (πράσινη οικονομία, ψηφιοποίηση, ανάπτυξη δεξιοτήτων ανθρώπινου δυναμικού κλπ.).
• Ο στόχος των πρωτογενών πλεονασμάτων να μην ξεπερνά το 1,5%, μετά τη λήξη της αναστολής. Τα περίπου €4 δισ. ετησίως που θα προκύπτουν από τη μείωση του παλαιού στόχου (3,5%) θα μπορούν να αξιοποιηθούν για την υποστήριξη μεταρρυθμίσεων, εισοδηματικές παρεμβάσεις, ενίσχυση αμυντικών δαπανών κ.ά.
• Αλλαγές στο ασφαλιστικό σύστημα με μια σειρά από παρεμβάσεις που μειώνουν το μη-μισθολογικό κόστος εργασίας (ομογενοποίηση διατάξεων υπολογισμού των παροχών, κεφαλαιοποιητικός πυλώνας, προσωπικός λογαριασμός ασφάλισης για κάθε πολίτη).

• Αλλαγές στο φορολογικό σύστημα για τη μείωση του φορολογικού βάρους, με απλοποίηση των φορολογικών συντελεστών και θεσμικές αλλαγές στους ελεγκτικούς μηχανισμούς.
• Αυτασφάλιση επιχειρήσεων έναντι κινδύνων για τη θωράκιση της οικονομικής δραστηριότητας από μελλοντικές κρίσεις, το κόστος των οποίων δεν πρέπει να αναλαμβάνουν εξ ολοκλήρου οι φορολογούμενοι.
• Ρυθμίσεις για τηλεργασία και τηλεπιχειρείν με επενδύσεις σε ψηφιακά δίκτυα και επικαιροποίηση της εργασιακής νομοθεσίας.

Πώς θα αλλάξει η πορεία της ελληνικής οικονομίας; 

Η έρευνα αποτυπώνει σενάρια για την πορεία της οικονομίας, αν υλοποιηθούν οι προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις και αξιοποιηθούν τα κεφάλαια του Ταμείου Ανάκαμψης.

Σύμφωνα με τα σενάρια:

• Η ανεργία, εξαιρουμένου του αγροτικού δυναμικού, θα κυμαίνεται γύρω στο 11,14% μέχρι το 2030 και γύρω στο 8,25% μέχρι το 2040. Το χρέος πέφτει κάτω από το 100% του ΑΕΠ έως το 2030 και κοντά στο 60% το 2040.
• Το χρέος πέφτει κάτω από το 100% του ΑΕΠ έως το 2030 και κοντά στο 60% το 2040.