Δημήτρης Ανδριόπουλος – Ξεκάθαροι κανόνες για το παιχνίδι

*Του Σωτήρη Δανέζη

Αρκεί μια ματιά στο βιογραφικό του Δημήτρη Ανδριόπουλου για να αντιληφθεί κανείς γιατί ηγετικές εταιρείες, στην Ελλάδα και τη διεθνή αγορά, του εμπιστεύτηκαν μερικά από τα πιο σημαντικά τους projects. Με εμπειρία που ξεπερνά το ένα τέταρτο του αιώνα σε Intracom Group, Ελληνική Τεχνοδομική TEB Group, Superfast Ferries, McDonald’s, American Express και DHL «έχτισε» πριν δέκα χρόνια την Dimand S.A. τη δική του εταιρεία ανάπτυξης real estate, η οποία θεωρείται ένας από τους πιο γνωστούς «παίκτες» στην αγορά. Ο Δημήτρης Ανδριόπουλος, όπως και πολλοί επιχειρηματίες του κλάδου, παρακολουθεί με προσοχή τις ιστορικές αλλαγές στο πολιτικό σκηνικό της χώρας και ζητά από την νέα κυβέρνηση το αυτονόητο…

Πως βλέπετε τη νέα κυβέρνηση και τι προσδοκίες έχει ο χώρος σας από αυτή;

Eίναι πολύ νωρίς για να πει κανείς τι μπορεί να περιμένει. Χρειάζεται αναμονή, πρέπει να δούμε τα πρόσωπα που θα στελεχώσουν και θα επανδρώσουν τα υπουργεία και υπηρεσίες που εμπλέκονται με το χώρο μας, θα πρέπει να δούμε ποια θα είναι η πολιτική που θα ακολουθηθεί και προς ποια κατεύθυνση. Προσωπικά είμαι συγκρατημένος, ούτε αισιόδοξος ούτε απαισιόδοξος. Είναι κάτι που δεν είναι δοκιμασμένο στην Ελλάδα, είμαι θετικός απέναντι στο καινούργιο – αρκεί το καινούργιο να φέρει και καινούργιες ιδέες και τρόπους ανάπτυξης και δράσεις για να μπορεί κανείς να το κρίνει.

Ποιο είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα του κλάδου σας σήμερα.  Ποιο είναι το μεγαλύτερο εμπόδιο για την ανάπτυξη που αναφέρατε;

Ο κλάδος μας, δηλαδή η αξιοποίηση ακινήτων -real estate development όπως ονομάζεται συχνά γιατί δεν περιλαμβάνει απαραίτητα την κατασκευή, το τελευταίο εξάμηνο χαρακτηρίζεται από πλήρη αδράνεια. Όλες οι επενδύσεις που είχαν προγραμματιστεί με τα τον Ιούλιο-Αύγουστο μπήκαν σε στάση αναμονής – όλοι οι ξένοι επενδυτές έβαλαν τα μολύβια κάτω και είπαν πως θα περιμένουν τις πολιτικές εξελίξεις.  Η ανάπτυξη των ακινήτων επηρεάζεται και από το ΤΑΙΠΕΔ το οποίο μένει να δούμε αν θα μετεξελιχθεί σε κάτι άλλο, όπως μένει να δούμε που θα δώσει προτεραιότητες η νέα κυβέρνηση.

Ποια πιστεύετε πως είναι τα βήματα για να επιτευχθεί μια επανεκκίνηση στον κλάδο σας;

Το restart απαιτεί απλά καθαρά βήματα. Το πρώτο είναι πως πρέπει η κυβέρνηση να πει ποιες είναι οι αρχές, πως βλέπει την ανάπτυξη και την εξέλιξη, ποιους τομείς θα ευνοήσει και ποιους θα σταματήσει. Δεν πρόκειται για poker της κυβέρνησης και του επιχειρηματικού κόσμου. Ο επιχειρηματικός κόσμος πρέπει να ακούσει ξεκάθαρα: ποια είναι η θέση της κυβέρνησης για τα εκτός σχεδίου ακίνητα, ποια είναι για τα κρατικά ακίνητα, να πει εάν θα δοθούν κίνητρα και σε ποιου είδους επενδύσεις, να διευκρινίσει τι θα κάνει με τον τουριστικό κλάδο. Όλα αυτά πρέπει να είναι ξεκάθαρα ώστε οι εταιρείες να προσαρμόσουν αντίστοιχα τα επιχειρηματικά τους σχέδια.

Ποιες κινήσεις θα θεωρούσατε ότι είναι στη θετική κατεύθυνση;

Είναι αυτονόητο ότι στη θετική κατεύθυνση είναι -και θα πρέπει να είναι η πρώτη κίνηση της κυβέρνησης- οι επενδύσεις στον τουρισμό, οι επενδύσεις του real estate στον τουρισμό. Η στρατηγική που θα χαράξει αναμένεται να διευκρινίσει που και πως πρέπει να γίνουν οι επενδύσεις. Θα ισχύσει λοιπόν ο νόμος για τα σύνθετα τουριστικά καταλύματα; Θα αξιοποιηθούν μεγάλα ακίνητα που ανήκουν στο κράτος αυτή της στιγμή; Θα μπουν σε αυτό τον «κουμπαρά ακινήτων» τα ακίνητα του στρατού ή ακίνητα που ανήκουν στην ΚΕΔ, αυτή τη στιγμή, κοκ.

Η στρατηγική της νέας κυβέρνησης θα καθορίσει στους developers του τουρισμού ποιο είναι το προϊόν που μπορεί να «περπατήσει» τα επόμενα χρόνια. Εάν για παράδειγμα, καταργηθούν τα σύνθετα τουριστικά καταλύματα πρέπει να κοιτάς άλλου είδους ακίνητα κι αυτό, κατ’ επέκταση, θα επηρεάσει και τις ξένες επενδύσεις. Οι ξένοι ζητούν ξεκάθαρο περιβάλλον.

Ποιο είναι το κλειδί για την ανάπτυξη στο real estate development;

Το κλειδί είναι η πολεοδομική νομοθεσία, είναι οι δασικοί χάρτες που πρέπει να ξεκαθαρίσουν, είναι ο τρόπος έκδοσης αδειών -έχουμε τώρα έναν νέο οικοδομικό κανονισμό που ψήφισε η προηγούμενη κυβέρνηση, θα ισχύσει ή θα αλλάξει; Έχουμε συνηθίσει κάθε κυβέρνηση να πειράζει και να αλλάζει τον οικοδομικό κανονισμό. Θα πρέπει να ξέρουμε τελικά ποια θα είναι η πολεοδομική νομοθεσία, να τελειώσει αυτή η ιστορία με τους δασικούς χάρτες, να τελειώσει κάποια στιγμή το κτηματολόγιο, να ξέρουμε που ξεκινάει και που τελειώνει κάτι. Πρέπει κάποια στιγμή να είναι ξεκάθαροι οι κανόνες.

Είναι αυτό ένα μεγάλο ελληνικό πρόβλημα;

Είναι το κατ’ εξοχήν πρόβλημα. Εμείς ως εταιρεία έχουμε εμπειρίες τα 3 τελευταία χρόνια όπου σε εντός σχεδίου αστικά ακίνητα η κάθε υπηρεσία ερμήνευε το ίδιο ΦΕΚ που ίσχυε με διαφορετικό τρόπο, με άλλα λόγια ο καθένας κάνει ότι γουστάρει ανάλογα με το πώς θα σε δει εκείνη την ημέρα. Έχουμε αντιμετωπίσει ακίνητο του ΤΑΙΠΕΔ στο οποίο πλειοψηφήσαμε να έχει γίνει λάθος και να περιλαμβάνει μέσα το ακίνητο και κομμάτια γης που δεν έπρεπε να περιλαμβάνει. Έχουμε αντιμετωπίσει να αγοράζουμε εντός σχεδίου ακίνητα και να μην υπάρχει κτηματολόγιο στην περιοχή και μετά να ανακαλύπτουμε πως αυτό μπαίνει σε όρια και διπλανών. Όταν κάνεις τέτοια πράγματα με ξένους συνεργάτες-επενδυτές θέλουν να φύγουν με το πρώτο αεροπλάνο και αυτοί και τα χρήματα τους.  Οπότε ο χώρος μας μέχρι τώρα ήταν για καθαρά «ελληνικά» συμφέροντα, τα οποία λειτουργούν μεταξύ Ελλήνων σε αυτή την «κακή συνεννόηση», δηλαδή όλα ισχύουν και τίποτα δεν ισχύει. Άρα ο πιο «τολμηρός» ή ο πιο «μπουκαδούρος» έκανε τα λιγότερα ή τα περισσότερα. Αυτό πρέπει να σταματήσει, πρέπει να ανοίξει η αγορά για όλους.

Αν είχατε απέναντι στο τραπέζι την κυβέρνηση ως συνομιλητή σας τι θα της ζητούσατε ευθέως;

Σε θεσμικό επίπεδο να κάνουν τρεις απλές κινήσεις και να πουν εντός 60 ημερών τι ισχύει, να ξεκαθαρίσουν το τοπίο. Αυτό δε το χει κάνει καμία κυβέρνηση τα τελευταία 20 χρόνια. Κι αυτή η κυβέρνηση που είναι «διαφορετική» με την έννοια ότι είναι αριστερή κι έχει άλλο προσανατολισμό έχει μια τεράστια ευκαιρία να κάνει, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, απλά πράγματα που θα λειτουργήσουν και θα γράψουν. Αυτό πρέπει να καταλάβουν κι όχι να δυσκολεύουμε ο ένας τη ζωή του άλλου. Άρα το πρώτο που θα σύστηνα είναι να κάνουν τα απλά βήματα, τα υπουργεία που εμπλέκονται με το real estate και τη γη να κάνουν τις απαραίτητες κινήσεις που είναι εύκολες και γρήγορες –ξεκάθαροι κανόνες του παιχνιδιού!

Για τη δική σας εταιρεία η πρόκληση ποια είναι;

Καταρχήν να επιβιώσει για όσο διάστημα διαρκεί αυτή η στασιμότητα. Δηλαδή να μη χαθούν θέσεις εργασίας όσο περνάει ο χρόνος, χωρίς έσοδα. Είναι σχετικό πόσο μπορείς να αντέξεις χωρίς να αναγκαστείς να μειώσεις θέσεις εργασίας και να χάσεις ανθρώπους που τους έχεις εκπαιδεύσει και τους έχεις «χτίσει» χρόνια.  Το να διώξεις έναν άνθρωπο φαίνεται πως μειώνει το κόστος, αλλά στην πραγματικότητα το αυξάνει μεσοπρόθεσμα γιατί πρέπει κάποιον καινούργιο, να τον εκπαιδεύσεις και να δεις σε 3 χρόνια αν θα σου βγει.

Το δεύτερο είναι να δούμε ότι θα σταθεί το τραπεζικό σύστημα στα πόδια του κι αν θα βοηθήσει και θα χρηματοδοτήσει υγιή επιχειρηματικά σχέδια και υγιείς επιχειρήσεις και δε θα συνεχίσει να κρατά ζωντανούς τους γνωστούς «σκελετούς» που συντηρεί τα τελευταία χρόνια. Διάβαζα πρόσφατα ένα άρθρο πως 10 οικογένειες έχουν δανειστεί 15 δις τα τελευταία 30 χρόνια. Δε με νοιάζει ποιες είναι, αλλά αυτό το χρήμα λείπει από τα υγιή επιχειρηματικά σχέδια. Περιμένουμε λοιπόν ένα υγιές τραπεζικό σύστημα να συμπεριφέρεται με ίσους όρους και να χρηματοδοτεί επιχειρηματικά σχέδια και όχι πεποιθήσεις, φυσικά ή νομικά πρόσωπα ή συμφέροντα.

Το τρίτο είναι να δούμε αυτή την ισχνή ανάπτυξη, αυτή που διαπιστώθηκε στα τέλη του 2014, να συνεχίζεται και στο 2015, διαφορετικά δεν μπορούμε κι εμείς να αναπτυχθούμε και να κάνουμε πρότζεκτς.

Ξέρετε οι χρηματαγορές και το real estate προεξοφλούν πρώτοι ως κλάδοι τα καλά της οικονομίας που ακολουθεί. Το retail είναι το τελευταίο που το νιώθει, δηλαδή η κατανάλωση–το εμπόριο. Άρα θέλουμε να δούμε αυτά τα ψήγματα ανάπτυξης για να δούμε στη συνέχεια και ανάλογες επενδύσεις.

* O Σωτήρης Δανέζης είναι πολεμικός ανταποκριτής, δημιουργός ντοκιμαντέρ και ο Editor in Chief του FortuneGreece.com