Δημήτρης Δασκαλόπουλος στο CEO Initiative: «Βασικό εργαλείο οι επιχειρήσεις για την αλλαγή στην κοινωνία»

Στο One-On-One Interview του CEO Initiative, η Αναστασία Παρετζόγλου, Brand Manager του Fortune Greece, συνομίλησε με τον Δημήτρη Δασκαλόπουλο, γνωστό επιχειρηματία, επίτιμο πρόεδρο του ΣΕΒ, ιδρυτή του οργανισμού ΝΕΟΝ και της διαΝΕΟσις, και κορυφαίου συλλέκτη σύγχρονης τέχνης. Και είναι κι ένας από τους λίγους Έλληνες, ο κ. Δασκαλόπουλος, που μπορεί να χαρακτηριστεί statesman, όπως είπε και η …οικοδέσποινα στη σύντομη εισαγωγή της.

 Διαβάστε τα βασικά σημεία της συνέντευξης:

Α. Παρετζόγλου: Τι σας οδήγησε στην ίδρυση του οργανισμού ΝΕΟΝ και της διαΝΕΟσις;

Δ. Δασκαλόπουλος: Αυτό είναι ένα υπαρξιακό ερώτημα και το έχουμε όλοι. Κι εγώ που έκανα αυτές τις δράσεις κοινής ωφέλειας που λέτε και που τις χρηματοδοτώ μόνος μου, διερωτώμαι πολλές φορές γιατί το κάνω, αν έχει την απόδοση που θέλω, αν είναι χρήσιμο. Αλλά τελικά, όσο δύσκολη είναι αυτή η ερώτηση, τόσο εύκολη είναι η απάντηση: τα κάνω γιατί είμαι αυτός που είμαι. Ήμουνα πάντα ένας άνθρωπος δραστήριος, ενεργός, δεν φοβήθηκα να αναλάβω ευθύνες. Αντίθετα, ήθελα πάντα να αναλάβω ευθύνες, και ήθελα πάντα να είμαι ένας ενεργός πολίτης. Ουσιαστικά, αφού μπορώ και θέλω, το κάνω αυτό και ελπίζω να έχει την αποδοχή και το αποτύπωμα που εγώ ευελπιστώ. Εξάλλου, εσείς είπατε σήμερα το εξής: Doing well by doing good. Εγώ προσπαθώ να το βιώσω αυτό σε προσωπικό επίπεδο.

Ήδη από το 2015 λέγατε ότι οι επιχειρήσεις αποκτούν άλλη εταιρική κουλτούρα και δεν έχουν καμία σχέση με τις επιχειρήσεις του ’80 και του ’90. Αυτό που ζούμε όμως σήμερα είναι λίγο πιο επαναστατικό: η ίδια η κοινωνία έχει αντιληφθεί ότι η ευημερία της εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ευημερία των επιχειρήσεων. Πού οφείλεται κατά τη γνώμη σας αυτή η αλλαγή;

 Εγώ δεν θεωρώ ότι υπάρχει ουσιαστικά καμία αλλαγή. Οι βασικές αρχές, αντιλήψεις και τοποθετήσεις είναι ίδιες. Και πήρα και λίγο θάρρος από την παρουσίαση της κυρίας Ευθυμίου που μίλησε για την αρχαία Αίγυπτο και την εξέλιξη της ιστορίας στους ανθρώπους, και επειδή ακούστηκαν πολλά για τη βιωσιμότητα, θέλω να το πω λίγο ακραία: στην επιχείρηση, όπως το έχω βιώσει, ποτέ δεν είναι το κέρδος ο βασικός σκοπός. Ο βασικός σκοπός είναι η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα. Βεβαίως, το κέρδος είναι προϋπόθεση για τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα, αλλά εξίσου μεγάλη προϋπόθεση είναι η συμβατότητα με την κοινωνία. Και αυτό διαπιστώσαμε ότι ισχύει τόσο ιστορικά, όσο και στην πρακτική των επιχειρήσεων. Τελικά, λοιπόν, business is a platform of change (και όχι business as a platform of change) και είναι από τα καλύτερα «platforms of change» γιατί είναι μια οργάνωση με δυνατότητες, που μπορεί να βάζει στόχους και να τους πετυχαίνει. Για να εξασφαλίσει τη βιωσιμότητά της είναι αναγκασμένη να κοιτάει μπροστά. Είναι καλό, ταυτοχρόνως, που η κοινωνία απαιτεί πολλά από τις επιχειρήσεις, από τους έχοντες, από αυτούς που έχουν τη δυνατότητα, ζητάει περισσότερα. Η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη είναι ένα brand γι’ αυτό που οι επιχειρήσεις αναγκάστηκαν από την κοινωνία να κάνουν. Για τα πολύπλοκα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε σήμερα, οι επιχειρήσεις είναι ένα από τα σημαντικά εργαλεία που έχει η κοινωνία για να πετύχει την αλλαγή.

Πέρα από την επιχειρηματικότητα, η ζωή σας είναι από μικρή ηλικία ταυτισμένη με την τέχνη. Έχετε πει ότι στα 12 σας χρόνια κάνατε με έναν θείο σας ένα ταξίδι στο Βερολίνο, επισκεφθήκατε το πρώτο μουσείο στη ζωή σας τότε και, έκτοτε, νοιώσατε μια ταύτιση με την τέχνη, και άρχισε πάρα πολύ να σας απασχολεί η τέχνη και να την αγαπάτε.

 Ουσιαστικά, ανακάλυψα τη δύναμη της τέχνης. Η επαφή με την τέχνη δίνει μια χαρά, μια αγαλλίαση ανεξήγητη, αλλά αυτό εξηγεί και το γεγονός ότι σε όλα τα μουσεία συρρέουν άνθρωποι. Άρα, η τέχνη είναι μια ανθρώπινη ανάγκη κι ένα βασικό αγαθό. Έτσι εισέπραξα εγώ την τέχνη.

Και σαν να μην έφτανε αυτό, γίνατε συλλέκτης σύγχρονης τέχνης και θελήσατε όλο αυτό το αίσθημα που εισπράττετε από την τέχνη να το μοιραστείτε με το ευρύ κοινό, μέσα από δημόσιους χώρους. Γιατί;

Αυτές είναι τρεις ερωτήσεις: α) γιατί έγινα συλλέκτης, β) γιατί στη σύγχρονη τέχνη, και γ) γιατί θέλω να το μοιράζομαι. Λοιπόν, δεν είμαι συλλέκτης με την παραδοσιακή έννοια του όρου. Δεν είμαι συλλέκτης για να συλλέγω ή να αποκτώ. Νομίζω ότι η τέχνη χρειάζεται κοινωνούς, όχι κατόχους, και κοινωνοί είναι αυτοί που βλέπουν και εμπνέονται από την τέχνη. Εγώ εμπνεύστηκα από την τέχνη, ωφελήθηκα απ’ αυτή την επαφή με την τέχνη γιατί άνοιξε το μυαλό μου, έγινα πιο περίεργος και δημιουργικός. Κι επειδή δεν μπορούσα να είμαι εγώ ο ίδιος καλλιτέχνης, μέσα απ’ αυτή τη συλλογή και τα μηνύματα που έφτιαξα έκανα τη δική μου δημιουργία στον χώρο της τέχνης. Γιατί επέλεξα τη σύγχρονη τέχνη; Γιατί η σύγχρονη τέχνη σε κρατάει σε επαφή με την εποχή σου, με το γίγνεσθαι το σημερινό, με τους προβληματισμούς που θα φέρουν την εξέλιξη. Και γιατί θέλω να το μοιραστώ; Γιατί εγώ ωφελήθηκα απ’ αυτή την έκθεση. Θεωρώ ότι αφυπνίζει, συγκινεί, ξεβολεύει η σύγχρονη τέχνη, και γι’ αυτό έφτιαξα αυτό τον οργανισμό που λέγεται ΝΕΟΝ όχι για να προωθήσω τη συλλογή μου, είναι προφανές αυτό, αλλά για να δώσω την ευκαιρία στο ευρύ κοινό, σε όσο περισσότερους ανθρώπους μπορούνε να έρθουν σε επαφή με αυτή την πρόκληση. Και με χαρά βλέπω ότι αυτό ακριβώς γίνεται σήμερα μέσα από τις δραστηριότητες του ΝΕΟΝ.

Ποια είναι η εμπειρία σας από τις συμπράξεις και τη συνεργασία με τον δημόσιο τομέα; Για πολλές απ’ αυτές τις εκθέσεις απαιτείται σύμπραξη με το κράτος. Ποιο είναι το κράτος;

Είχαμε πάρα πολύ θετική εμπειρία, αλλά δεν έχει να κάνει μόνο με μας, κι αυτό είναι το θετικό δίδαγμα. Σε αυτό τον τόπο έχουμε τη συνήθεια να φοβόμαστε να αναλάβουμε την ευθύνη και βρίσκουμε εύκολα λόγους, κινδύνους, εμπόδια για να μην κάνουμε κάτι, και φτάνουμε γρήγορα στο όχι, στην απόρριψη. Εμείς σαν ΝΕΟΝ έχουμε χρησιμοποιήσει την Αρχαία Αγορά, τη Ρωμαϊκή Αγορά, τον Κεραμεικό, τη Δήλο, και είδα ότι επειδή δείξαμε μία σοβαρότητα και έναν σεβασμό σ’ αυτό που κάνουμε, όλοι ξέφυγαν από τη νοοτροπία του «όχι ιδιώτη» και πήγαμε σ’ αυτή τη νοοτροπία που νομίζω είναι χρήσιμη ευρύτερα, που λέει «θέλουμε να προχωρήσουμε, θέλουμε να κάνουνε μια πρωτοβουλία, ποιοι είναι οι κίνδυνοι, πώς θα το κάνουμε, πάμε μπροστά». Η πρωτοβουλία για τη Δήλο ήρθε από δημόσιο οργανισμό. Η Εφορία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων μας έγραψε γράμμα και είπε «έχουμε πολλούς χώρους και θέλουμε να συνεργαστούμε μαζί σας για να τους αναδείξουμε».

Αυτή είναι κι η τάση σήμερα: οι συμπράξεις ιδιωτικού και δημόσιου τομέα. Πάντως, για όποιον ήρθε φέτος στη Μύκονο και στη Δήλο και είδε αυτό το πάντρεμα της κλασικής αρχαιότητας με τη μοντέρνα τέχνη, δεν μπορεί να μην αναρωτηθεί εάν αυτές οι δύο εκθέσεις είχαν εμφανές αποτέλεσμα στους αριθμούς. Πώς σας αντιμετώπισαν τα διεθνή ΜΜΕ; Είχαμε αύξηση της επισκεψιμότητας;

Το γεγονός αυτό είχε δύο μεγάλες άυλες ωφέλειες και κατακτήσεις. Πρώτον, η ίδια η Δήλος απέκτησε μια ακτινοβολία που της έλλειπε τα τελευταία χρόνια. Είναι εκεί, είναι σημαντική, αλλά περισσότερο για τους ειδικούς· η επισκεψιμότητά της ήταν μέτρια. Πέρα από τον αριθμό των επισκεπτών – που μεγάλωσε κατά 25% φέτος – έγινε τόση συζήτηση, κυκλοφόρησαν τόσες φωτογραφίες στα social media, και η Δήλος μπήκε στον χάρτη. Και σε μια εποχή όπου μόνο κακά πράγματα ακούγαμε για την Ελλάδα, αυτό ήταν ένα σημείο όπου οι άνθρωποι είπαν «να, στην Ελλάδα μπορούν, τολμάνε, κάνουν καινούργια πράγματα, δεν είναι μόνο οι άνθρωποι που μας ζητάνε λεφτά. Είναι οι άνθρωποι που μπορούν να φτιάξουν κάτι πρωτοποριακό που ενδιαφέρει πολύ κόσμο».

Η Δήλος όλα αυτά τα χρόνια στερείτο υποδομών. Η έκθεση την έβαλε στον χάρτη με έναν τέτοιο τρόπο προκειμένου να χρηματοδοτηθούν επιτέλους μέσω ΕΣΠΑ όλες οι υποδομές που απαιτούνται για να μπορεί να φιλοξενήσει περισσότερους επισκέπτες.

Στο ΝΕΟΝ έχουμε συνειδητά επιλέξει να μην είμαστε μουσείο, να μην έχουμε έναν χώρο. Ψάχνουμε να βρούμε πού ενδιαφέρονται να έρθουν οι άνθρωποι και σε όλους αυτούς τους χώρους που πάμε – που είναι κάθε φορά διαφορετικοί – θέλουμε να αφήνουμε ένα αποτύπωμα. Έτσι, σε όλες τις εκθέσεις που έχουμε κάνει έμεινε μια υποδομή που είναι χρήσιμη και για μετά.

Εκτός από τον οργανισμό ΝΕΟΝ υπάρχει και η διαΝΕΟσις. Δεν ξέρω αν είχατε στο νου σας όταν ξεκινήσατε τη διαΝΕΟσις τι ισχυρό ενδιαφέρον θα υπήρχε από την πλευρά του κόσμου για τις έρευνες που υλοποίησε και υλοποιεί. Σε κάθε περίπτωση, είναι ένα εργαλείο για σας και για το κράτος, γιατί μπορούμε να βλέπουμε με αριθμούς τι είναι όλα αυτά που μπορούν και πρέπει να γίνουν…

Όλες οι δράσεις της διαΝΕΟσις είναι ανοιχτές και ελεύθερες για το ευρύ κοινό. Θα ήθελα να είναι εργαλείο για όποιον ενδιαφέρεται για την πρόοδο αυτής της κοινωνίας. Υπ’ αυτή την έννοια μπορεί να είναι και για μένα εργαλείο. Τι έγινε τώρα με τη διαΝΕΟσις; Ομολογώ ότι κι εγώ εντυπωσιάστηκα από την έκταση της αποδοχής και κυρίως επειδή η διαΝΕΟσις δεν είχε δική της ατζέντα, δεν είχε ιδεολογική ακρότητα. Ήθελε πραγματικά να βοηθήσει να ενισχυθεί η κοινή λογική, η αντικειμενικότητα, οι αριθμοί. Και η αποδοχή αυτή απαντάει σε αυτό που λέτε – στο εάν μπορούμε να αλλάξουμε ή εάν το θέλουμε. Ναι, και θέλουμε, και μπορούμε να αλλάξουμε. Και γι’ αυτό σήμερα όλα αυτά τα πράγματα που έχτισε η διαΝΕΟσις αποτελούν έμπνευση και πεδίο εφαρμογής για διάφορες πολιτικές.

Ανήκετε στους αισιόδοξους κύριε Δασκαλόπουλε;

Λέω πάντα ότι είμαι συγκρατημένα απαισιόδοξος, ώστε να είμαι πάντα σε εγρήγορση εγώ και όσοι επηρεάζω για να κάνουμε περισσότερα.

Θέλω να σας υπενθυμίσω μια φράση που είπατε σε συνέντευξή σας στο Protagon και στην Κατερίνα Ανέστη: «Ήμουν χρόνια ενεργός και με θεσμικό ρόλο. Πρόκοψα πολύ σε αυτόν τον τόπο. Είχα την ευτυχία να αποκομίσω πολλά οφέλη και νοιώθω τη χαρά να μπορώ να δώσω πίσω ό,τι μπορώ». Πότε και πώς διαμορφώθηκε αυτή η ανάγκη μέσα σας;

Δεν ξέρω, δεν έχω τίποτα να συμπληρώσω σ’ αυτό. Αυτό πιστεύω ότι πρέπει να κάνω. Σήμερα άκουσα και μια ερμηνεία, από την κυρία Ευθυμίου, που μπορεί να μην την είχα μέσα μου – ότι αυτό έχει μια προτεσταντική διάσταση. Σαν ενεργός πολίτης πάντα ενδιαφερόμουνα για την πρόοδο αυτής της κοινωνίας, πάντα είχα την αίσθηση της ευθύνης· είμαστε όλοι συνυπεύθυνοι για να βοηθήσουμε όπως μπορεί ο καθένας για να βελτιωθεί αυτή η κοινωνία, κι εγώ κάνω ό,τι μπορώ.

Μεγαλώσατε σε μια επιχειρηματική οικογένεια, ήρθατε από μικρός σε επαφή με το επιχειρείν, κι εσείς στην πορεία διευρύνατε τις επιχειρηματικές σας δράσεις. Θέλω να ρωτήσω τι αποκομίσατε από όλο αυτό το ταξίδι στην επιχειρηματικότητα. Ποια είναι η συμβουλή που θα δίνατε στους νέους ανθρώπους που θέλουν να ασχοληθούν με την επιχειρηματικότητα;

Η επιχειρηματικότητα είναι δημιουργία αλλά είναι και τόλμη. Θα έλεγα λοιπόν να έχει την τόλμη να κυνηγήσει τα όνειρά του, την τόλμη ταυτοχρόνως να μάθει από τα λάθη του, και την τόλμη να εξελίσσει τον εαυτό του. Αυτά έμαθα από την πορεία μου στην επιχειρηματικότητα – μια πορεία που είναι συνεχής και δεν σταματάει.

Από πού αντλήσατε τα πιο σημαντικά μαθήματά σας στη ζωή κύριε Δασκαλόπουλε; Από το επιχειρείν; Από τον θεσμικό σας ρόλο στο ΣΕΒ; Ή από την τέχνη;

Εντάξει, είναι προφανής η απάντηση. Όλα χρήσιμα, σημαντικά! Στην επιχειρηματικότητα πρέπει να έχεις εγρήγορση, θάρρος, να είσαι μπροστά από τον ανταγωνισμό σου, να καταλαβαίνεις τον πελάτη σου. Στον ΣΕΒ έμαθα την ανάγκη να ταρακουνάει κανείς το σύστημα για να ωθεί προς την πρόοδο. Και στην τέχνη είναι η πρόκληση, η αφύπνιση, το πρωτόγνωρο. Όλα αυτά έχουν έναν κοινό παρονομαστή.

Και ποιο είναι το πιο σημαντικό μάθημα που αντλήσατε απ’ όλη αυτή τη διαδρομή;

Δεν θα το έλεγα μάθημα. Έχω μια αντίληψη: ότι αυτή η έμφαση στη δημιουργία είναι η ζωογόνος δύναμη που κάνει τη ζωή να αξίζει να τη ζεις.

Ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος είναι Επιχειρηματίας, Επίτιμος Πρόεδρος του ΣΕΒ, Δημιουργός του ΝΕΟΝ και της διαΝΕΟσις – Τι δήλωσε αμέσως μετά τη συνέντευξη:

Δείτε φωτογραφίες από την εκδήλωση ΕΔΩ

Δείτε όλα τα βίντεο και τις δηλώσεις των πρωταγωνιστών ΕΔΩ