ΔΝΤ: Πώς «χτυπά» την παραοικονομία η Ελλάδα
Μια σημαντική μείωση της «μαύρης οικονομίας» στην Ελλάδα καταγράφηκε από το υψηλό ποσοστό του 30% του ΑΕΠ το 2013 στο 16% του ΑΕΠ το 2021, σύμφωνα με μια μελέτη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ). Ωστόσο επισημαίνεται ότι υπάρχουν ακόμα σημαντικά περιθώρια για περαιτέρω ψηφιοποίηση της οικονομίας, με στόχο τη μείωση του μαύρου χρήματος.
Σύμφωνα με τη μελέτη του ΔΝΤ, η παραοικονομία στην Ελλάδα έχει μειωθεί σημαντικά σε όλες τις περιφέρειες κατά την τελευταία δεκαετία, παρά τις παροδικές αυξήσεις κατά τη διάρκεια της κρίσης (2013-15) και την πανδημία το 2020.
Κατά τη διάρκεια της κρίσης, παρατηρήθηκε αύξηση του μαύρου χρήματος σε περιφερειακό επίπεδο, παρά τη γενική μείωση της οικονομικής δραστηριότητας λόγω ύφεσης, της φορολογικής σύσφιγξης και της επιδείνωσης της κουλτούρας πληρωμών λόγω έλλειψης εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση.
Κατά την πανδημία, η αύξηση της παραοικονομίας οφείλεται στο ότι η μείωση της οικονομικής δραστηριότητας ήταν μικρότερη σε αυτά τα τομεακά τμήματα σε σύγκριση με την επίσημη οικονομία, η οποία επηρεάστηκε περισσότερο από τα περιοριστικά μέτρα.
Η ανάλυση του ΔΝΤ αποκαλύπτει επίσης σημαντικές διαφορές στο μέγεθος της μαύρης οικονομίας ανάμεσα στις περιφέρειες. Συγκεκριμένα, κυμαίνεται από 5% του ΑΕΠ στη Δυτική Μακεδονία έως 18% στην Κρήτη.
Η μείωση της μαύρης οικονομίας οδήγησε σε αύξηση των φορολογικών εσόδων και τη μείωση του κενού του ΦΠΑ, σύμφωνα με τα στοιχεία της Κομισιόν. Η αύξηση της παραοικονομίας συνδέεται επίσης με υψηλότερη ανάπτυξη.
Οι λόγοι αυτής της μείωσης, σύμφωνα με το ΔΝΤ, περιλαμβάνουν την αυστηροποίηση των μέτρων, τις ευελιξίες στην αγορά εργασίας και την ψηφιοποίηση των πληροφοριακών συστημάτων, ενώ προτείνονται διαρθρωτικές αλλαγές και μέτρα για την ενίσχυση της συμμόρφωσης με τους φορολογικούς κανόνες.
Το ΔΝΤ επισημαίνει ότι υπάρχει ακόμη τεράστιο περιθώριο βελτίωσης. Συγκεκριμένα στο κομμάτι της ψηφιοποίησης παρατηρούνται κενά, όπως στην ενσωμάτωση των ψηφιακών τεχνολογιών και στις ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες των ΜμΕ. Με περαιτέρω εκσυγχρονισμό των πληροφοριακών συστημάτων θα μπορούσε να γίνει καλύτερη εποπτεία της φορολογικής συμμόρφωσης, να διευκολυνθεί η καταχώριση επιχειρήσεων και επαγγελματιών, να υπάρχει πρόσβαση σε σχετικές δημόσιες υπηρεσίες και να ενσωματωθούν καλύτερα οι ελεύθεροι επαγγελματίες στην οικονομία.
Πάντως, σύμφωνα με το ΔΝΤ, η έμφαση που δίνεται στην ψηφιοποίηση και την εκπαίδευση προσωπικού με τη χρηματοδότηση μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης δημιουργεί προοπτικές προόδου τα επόμενα χρόνια.
Το ΔΝΤ επισημαίνει ότι πρέπει να γίνουν και διαρθρωτικές αλλαγές, όπως η βελτίωση της ποιότητας των ρυθμιστικών αρχών και η αύξηση της διαφάνειας. Διαβλέπει επίσης αύξηση των δεξιοτήτων, της εύρεσης δουλειάς και της νόμιμης εργασίας εάν γίνει πιο αποδοτική η χρηματοδότηση της κατάλληλης εκπαίδευσης. Άλλα πιθανά μέτρα είναι η στοχευμένη στήριξη της απασχόλησης σε ομάδες με υψηλή ανεργία.
Τέλος, σημειώνει το ΔΝΤ, λόγω του σχετικά υψηλού ποσοστού των αυτοαπασχολούμενων στην Ελλάδα θα μπορούσαν να γίνουν πιο εστιασμένες προσπάθειες συμμόρφωσής τους με τους φορολογικούς κανόνες.
