ΔΝΤ: Η μόνη βεβαιότητα είναι η… αβεβαιότητα, ξεπέρασε την περίοδο της Covid
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) μόλις δημοσίευσε την Έκθεση για τις Παγκόσμιες Οικονομικές Προοπτικές, και δεν χρειάζεται να είναι κανείς ειδικός για να συμπεράνει ότι, ακόμη και μεταξύ ορισμένων από τα κορυφαία οικονομικά μυαλά του κόσμου, οι βέβαιες προβλέψεις είναι εξαιρετικά δύσκολες, αναφέρει σε άρθρο του στους Asia Times ο καθηγητής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης Sergi Basco.
«Κάθε άνοιξη, το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα πραγματοποιούν τις εαρινές τους συνεδριάσεις στην Ουάσιγκτον: μια εβδομάδα σεμιναρίων, ενημερώσεων και συνεντεύξεων Τύπου με επίκεντρο την παγκόσμια οικονομία, την παγκόσμια ανάπτυξη και τις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές» σημειώνει.
Κατά τις εαρινές αλλά και τις ετήσιες φθινοπωρινές συνεδριάσεις, το ΔΝΤ δημοσιεύει τις προβλέψεις του για την παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη.
Για τη φετινή εαρινή συνεδρίαση του 2025, το ΔΝΤ δημοσίευσε τόσο το βασικό σενάριο πρόβλεψης όσο και ένα προσάρτημα που αναλύει τις εξελίξεις στα θέματα δασμών μεταξύ 9 και 14 Απριλίου.
Σύμφωνα με την έκθεση του Ταμείου, το παγκόσμιο ΑΕΠ θα αυξηθεί κατά 2,8% το 2025 και κατά 3,0% το 2026.
Για την ευρωζώνη, η ανάπτυξη προβλέπεται στο 0,8% το 2025 και στο 1,2% το 2026. Αυτές οι προβλέψεις συνιστούν σημαντική καθοδική αναθεώρηση σε σχέση με τα στοιχεία που είχε δημοσιεύσει το ΔΝΤ μόλις πριν από τρεις μήνες.
Παγκοσμίως, η ανάπτυξη για το 2025 είναι μειωμένη κατά 0,5% σε σύγκριση με την ενημέρωση του Ιανουαρίου, ενώ για την ευρωζώνη η μείωση είναι της τάξεως του 0,2%. Ένα βασικό στοιχείο για να κατανοήσει κανείς τη νέα έκθεση του ΔΝΤ και τις απαισιόδοξες εκτιμήσεις της είναι η εξής διαπίστωση: Ζούμε πλέον σε έναν πολύ πιο αβέβαιο κόσμο απ’ ό,τι πριν από τρεις μήνες.
Σύμφωνα με τον Sergi Basco, αν κάποιος ήθελε να συνοψίσει τη νέα πολιτική των ΗΠΑ στους δασμούς με μία λέξη, αυτή θα ήταν «απρόβλεπτη».
Η λεγόμενη «Ημέρα Απελευθέρωσης» της 2ας Απριλίου 2025 σήμανε τη μεγαλύτερη αύξηση δασμών στη σύγχρονη ιστορία.
Μόλις μία εβδομάδα αργότερα, ο Αμερικανός πρόεδρος προχώρησε σε δύο νέες ανακοινώσεις: Πρώτον, σε ένα πάγωμα των αυξήσεων δασμών για 90 ημέρες, προφανώς με στόχο τη σύναψη διμερών συμφωνιών με τις χώρες στις οποίες είχε επιβάλει δασμούς άνω του 10%.
Δεύτερον, εξαιρεί την Κίνα από αυτό το πάγωμα, αυξάνοντας τους δασμούς στα προϊόντα της στο 145%.
Αυτό το πάγωμα σημαίνει ότι μέχρι τον Ιούλιο, τα ευρωπαϊκά προϊόντα που εξάγονται στις ΗΠΑ θα υπόκεινται σε δασμό 10% αντί για 20%, όπως είχε αρχικά ανακοινωθεί στις 2 Απριλίου.
Ωστόσο, ο δασμός του 10% που επιβάλλει η νέα αμερικανική κυβέρνηση εξακολουθεί να είναι πολύ υψηλότερος από τον μέσο όρο του 1,34% που ίσχυε πριν από τις 5 Απριλίου.
Αλλά ποιο θα είναι το ύψος των δασμών μετά από αυτές τις 90 ημέρες; Τον Δεκέμβριο; Σε δύο χρόνια από τώρα; Ποια προϊόντα θα εξαιρεθούν; Πόσο θα κλιμακωθεί ο εμπορικός πόλεμος μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας; Η απάντηση σε όλα αυτά τα ερωτήματα είναι: Κανείς δεν γνωρίζει. «Αυτή η αβεβαιότητα αποτυπώνεται καθαρά στις εαρινές προβλέψεις του ΔΝΤ» αναφέρει ο Ισπανός καθηγητής.
Ο δείκτης παγκόσμιας εμπορικής αβεβαιότητας του ΔΝΤ βρίσκεται αυτή τη στιγμή σε επίπεδο επτά φορές υψηλότερο από τον Οκτώβριο του 2024 — πολύ υψηλότερο ακόμα και από την περίοδο της πανδημίας.
Όσον αφορά την οικονομία, αυτή η αβεβαιότητα είναι πολύ πιο επιζήμια από έναν υψηλό αλλά σταθερό δασμό. Στην περίπτωση ενός δασμού, οι επιχειρήσεις μπορούν τουλάχιστον να αναδιοργανώσουν την παραγωγική τους αλυσίδα, ενώ οι καταναλωτές να αναζητήσουν εναλλακτικά προϊόντα.
Το κόστος είναι υπαρκτό, αλλά τουλάχιστον μπορούν όλοι να προγραμματίσουν. Ωστόσο, κανείς σήμερα δεν μπορεί να υπολογίσει αυτά τα κόστη, επειδή κανείς δεν γνωρίζει πώς θα εξελιχθούν οι δασμοί.
Μια αμερικανική επιχείρηση μπορεί σήμερα να αποφασίσει να αγοράσει ένα προϊόν από την ΕΕ, πιστεύοντας ότι ο δασμός θα είναι 10%, αλλά όταν το προϊόν φτάσει στις ΗΠΑ, ο δασμός μπορεί να έχει αυξηθεί στο 100%, επειδή ένας προεδρικός σύμβουλος δήλωσε ότι θα ήταν καλό για την αμερικανική οικονομία να αυξηθεί ο δασμός στο συγκεκριμένο προϊόν.
Όσο απίστευτο κι αν ακούγεται, έτσι φαίνεται να λαμβάνονται και να εφαρμόζονται οι αποφάσεις για τους δασμούς.
Σύμφωνα με μία μαρτυρία, οι υπουργοί Οικονομικών και Εμπορίου των ΗΠΑ κατάφεραν να πείσουν τον Trump να «παγώσει» τις πρόσφατες αυξήσεις δασμών μόνο και μόνο επειδή ο Peter Navarro —ο οικονομικός του σύμβουλος και ιδεολογικός πατέρας των δασμών— βρισκόταν σε άλλο δωμάτιο εκείνη τη στιγμή.
Το τελικό αποτέλεσμα αυτής της απρόβλεπτης πολιτικής είναι ότι η καλύτερη στρατηγική, τόσο για καταναλωτές όσο και για επιχειρήσεις, είναι… η αδράνεια.
Μεταβλητότητα
Όπως αναφέρει ο Basco, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι αυτές οι συνεχείς αλλαγές σχεδίων προκαλούν μεγάλη αστάθεια στις χρηματοπιστωτικές αγορές.
Αν και ο Trump μπορεί να πανηγύρισε για την άνοδο των μετοχών αμέσως μετά την ανακοίνωση του «παγώματος» των δασμών, οι χρηματαγορές βρίσκονται πλέον αντιμέτωπες με επίπεδα αβεβαιότητας και φόβου παρόμοια με εκείνα της περιόδου Covid-19.
Πριν από πέντε χρόνια, η αυξημένη μεταβλητότητα συνδεόταν με τη μαζική ζήτηση για κρατικά ομόλογα των ΗΠΑ —το φαινόμενο «φυγή προς την ασφάλεια»— όπου οι επενδυτές εγκατέλειπαν επενδύσεις υψηλότερου κινδύνου και αγόραζαν ασφαλή περιουσιακά στοιχεία, όπως ομόλογα και χρυσό.
Τώρα παρατηρούμε το ακριβώς αντίθετο. Η τιμή των αμερικανικών ομολόγων έχει μειωθεί από την «Ημέρα Απελευθέρωσης», κάτι που σημαίνει ότι οι επενδυτές τα πουλάνε.
Με άλλα λόγια, οι αγορές δεν θεωρούν πλέον το χρέος των ΗΠΑ ως ασφαλές επενδυτικό καταφύγιο.
Δεδομένου του ρόλου του δολαρίου και του αμερικανικού χρέους στις διεθνείς αγορές, αυτή η αλλαγή παραδείγματος μπορεί να δημιουργήσει ακόμη μεγαλύτερη χρηματοπιστωτική αστάθεια στο μέλλον.
Σύμφωνα με τον Basco, η κρίση του Covid-19, η τελευταία μεγάλη παγκόσμια οικονομική κρίση, έχει ένα κοινό στοιχείο με τη σημερινή κατάσταση: τη διατάραξη των παγκόσμιων εφοδιαστικών αλυσίδων.
Την εποχή της πανδημίας, ήταν τα lockdowns που διέκοπταν την παραγωγή. Σήμερα, είναι η επιβολή δασμών.
Ωστόσο, υπάρχει μια σημαντική διαφορά. Την περίοδο του Covid, όλοι γνώριζαν πως ήταν θέμα χρόνου να εμφανιστούν εμβόλια και να επανέλθει η κανονικότητα.
«Σήμερα, η αστάθεια στις χρηματαγορές δεν προκαλείται από κάποιον ιό, αλλά από τους ίδιους τους συμβούλους του Προέδρου Trump, που του προτείνουν κάθε είδους σχέδια για την προστασία των αμερικανικών οικονομικών συμφερόντων» καταλήγει ο καθηγητής.
