ΔΝΤ: Τα επιτόκια θα γίνουν ξανά μηδενικά – Καταλύτες εξελίξεων εθνικά χρέη και ελλείμματα
Ως γνωστόν, σε απάντηση στον αυξημένο πληθωρισμό, τα πραγματικά επιτόκια αυξήθηκαν ραγδαία και, ακολούθως, η νομισματική πολιτική, παγκοσμίως, αυστηροποιήθηκε… Ωστόσο, σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, «το αν αυτή η αύξηση είναι προσωρινή ή αντανακλά διαρθρωτικούς παράγοντες είναι ένα σημαντικό ερώτημα για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής».
Από τα μέσα της δεκαετίας του 1980, τα πραγματικά επιτόκια μειώνονται σταθερά. Τέτοιες μακροπρόθεσμες αλλαγές στα πιθανότατα αντανακλούν μια μείωση του φυσικού επιτοκίου, το οποίο είναι το πραγματικό επιτόκιο που κρατά τον πληθωρισμό στον στόχο και την οικονομία σε λειτουργία πλήρους απασχόλησης – ούτε επεκτατική ούτε συσταλτική.
Το φυσικό επιτόκιο είναι ένα σημείο αναφοράς για τις κεντρικές τράπεζες, οι οποίες το χρησιμοποιούν για να αξιολογήσουν τη νομισματική πολιτική. Είναι επίσης σημαντικό για τη δημοσιονομική πολιτική. Επειδή οι κυβερνήσεις συνήθως αποπληρώνουν χρέος για δεκαετίες, το φυσικό επιτόκιο -η άγκυρα για τα πραγματικά επιτόκια μακροπρόθεσμα- βοηθά στον καθορισμό του κόστους δανεισμού και της βιωσιμότητας του δημόσιου χρέους.
Σημαντικό ερώτημα
Ένα σημαντικό ερώτημα κατά την ανάλυση των προηγούμενων συγχρονισμένων μειώσεων των πραγματικών επιτοκίων είναι «πόσο αυτές οδηγήθηκαν από τις εθνικές δυνάμεις σε αντίθεση με τις παγκόσμιες δυνάμεις;». Έχει σημασία η αύξηση της παραγωγικότητας στην Κίνα και στον υπόλοιπο κόσμο, για παράδειγμα, για τα πραγματικά επιτόκια στις Ηνωμένες Πολιτείες;
«Η ανάλυσή μας καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι παγκόσμιες δυνάμεις έχουν σημασία, αλλά η καθαρή επίδρασή τους στον φυσικό ρυθμό ήταν σχετικά μέτρια» αναφέρει το ΔΝΤ και συνεχίζει: «Οι ταχέως αναπτυσσόμενες οικονομίες των αναδυόμενων αγορών λειτούργησαν ως μαγνήτης για τις αποταμιεύσεις των προηγμένων οικονομιών, αυξάνοντας το φυσικό επιτόκιό τους, καθώς οι επενδυτές έσπευσαν να αξιοποιήσουν τα υψηλότερα επιτόκια στο εξωτερικό για πετύχουν αποδόσεις.
Ωστόσο, επειδή οι αποταμιεύσεις στις αναδυόμενες αγορές συσσωρεύτηκαν γρηγορότερα από την ικανότητα αυτών των χωρών να παρέχουν ασφαλή και ρευστά περιουσιακά στοιχεία, μεγάλο μέρος τους επανεπενδύθηκε σε κρατικούς τίτλους προηγμένων οικονομιών – όπως ομόλογα των ΗΠΑ – ωθώντας το φυσικό τους επιτόκιο προς τα κάτω, ειδικά μετά την παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση το 2008.
Σε κάθε περίπτωση, εκτός από τις παγκόσμιες δυνάμεις που επηρεάζουν τις καθαρές ροές κεφαλαίων, διαπιστώνουμε ότι η συνολική αύξηση της αποτελεσματικότητας των συντελεστών παραγωγής (το συνολικό ποσό της παραγωγής που παράγεται με όλες τις εισροές παραγόντων στην οικονομία) και οι δημογραφικές δυνάμεις, όπως οι αλλαγές στα ποσοστά γονιμότητας και θνησιμότητας ή ο χρόνος που αφιερώνεται στη συνταξιοδότηση, αποτελούν βασικούς μοχλούς της μείωσης των φυσικών συντελεστών».
Οι υψηλότερες δημοσιονομικές χρηματοδοτικές ανάγκες έχουν ωθήσει τα πραγματικά επιτόκια σε ορισμένες χώρες, όπως στην Ιαπωνία και τη Βραζιλία. Άλλοι παράγοντες, όπως η αύξηση της ανισότητας ή η πτώση των ποσοστών απασχόλησης έπαιξαν επίσης ρόλο, αλλά σε μικρότερο βαθμό. Στις αναδυόμενες αγορές, η εικόνα είναι πιο μικτή με ορισμένες χώρες, όπως η Ινδία, να σημειώνουν αύξηση του φυσικού συντελεστή.
Προοπτικές για πραγματικά επιτόκια
Αυτοί οι παράγοντες δεν είναι πιθανό να συμπεριφέρονται πολύ διαφορετικά στο μέλλον, επομένως τα φυσικά επιτόκια στις προηγμένες οικονομίες πιθανότατα θα παραμείνουν χαμηλά. Καθώς οι αναδυόμενες οικονομίες υιοθετούν πιο προηγμένες τεχνολογίες, η συνολική αύξηση της παραγωγικότητας των συντελεστών παραγωγής αναμένεται να συγκλίνει με τον ρυθμό των προηγμένων οικονομιών. Σε συνδυασμό με τη γήρανση του πληθυσμού, τα φυσικά επιτόκια στις αναδυόμενες οικονομίες προβλέπεται να συγκλίνουν προς τα επιτόκια των προηγμένων οικονομιών μακροπρόθεσμα.
Η κρατική στήριξη μπορεί να είναι δύσκολο να αποσυρθεί, αυξάνοντας το δημόσιο χρέος. Ως αποτέλεσμα, το ασφάλιστρο που καταβάλλουν οι επενδυτές με τη μορφή διαφυγόντος τόκου για τη διατήρηση σπάνιου, ασφαλούς και ρευστοποιημένου δημόσιου χρέους μπορεί να διαβρωθεί, αυξάνοντας τα φυσικά επιτόκια.
Η μετάβαση σε μια καθαρότερη οικονομία με δημοσιονομικά ουδέτερο τρόπο θα ωθήσει τους παγκόσμιους φυσικούς συντελεστές χαμηλότερα μεσοπρόθεσμα, καθώς οι υψηλότερες τιμές ενέργειας (αντανακλώντας έναν συνδυασμό φόρων και κανονισμών) θα μειώσουν την οριακή παραγωγικότητα του κεφαλαίου. Ωστόσο, η ελλειμματική χρηματοδότηση των δημόσιων επενδύσεων σε πράσινες υποδομές και επιδοτήσεις ενδεχομένως να αντισταθμίσει ή ακόμη και να αναστρέψει αυτό το αποτέλεσμα.
Οι δυνάμεις της αποπαγκοσμιοποίησης θα ενταθούν, οδηγώντας τόσο στον κατακερματισμό του εμπορίου όσο και του χρηματοπιστωτικου κλάδου, αυξάνοντας το φυσικό επιτόκιο στις προηγμένες οικονομίες και μειώνοντάς το στις αναδυόμενες οικονομίες της αγοράς.
Μεμονωμένα αυτά τα σενάρια θα είχαν περιορισμένες μόνο επιπτώσεις στον φυσικό ρυθμό, αλλά ένας συνδυασμός, ειδικά του πρώτου και του τρίτου σεναρίου, θα μπορούσε να έχει σημαντικό αντίκτυπο μακροπρόθεσμα.
Συνολικά, «η ανάλυσή μας δείχνει ότι οι πρόσφατες αυξήσεις στα πραγματικά επιτόκια είναι πιθανό να είναι προσωρινές. Όταν ο πληθωρισμός επανέλθει υπό έλεγχο, οι κεντρικές τράπεζες των προηγμένων οικονομιών είναι πιθανό να χαλαρώσουν τη νομισματική πολιτική και να επαναφέρουν τα πραγματικά επιτόκια στα προ πανδημίας επίπεδα (στο 0%). Το πόσο κοντά σε αυτά τα επίπεδα θα εξαρτηθεί από το εάν θα υλοποιηθούν εναλλακτικά σενάρια που αφορούν επίμονα υψηλότερα κρατικά χρέη και ελλείμματα ή χρηματοοικονομικό κατακερματισμό. Στις μεγάλες αναδυόμενες αγορές, οι συντηρητικές προβλέψεις για τις μελλοντικές δημογραφικές τάσεις και τάσεις παραγωγικότητας υποδηλώνουν μια σταδιακή σύγκλιση προς τα πραγματικά επιτόκια των προηγμένων οικονομιών» καταλήγει το ΔΝΤ.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ:
