DOGE: Η διακυβέρνηση του Έλον Μασκ και το ρίσκο της «δημιουργικής καταστροφής»

Έξι εβδομάδες μετά την ίδρυση του Τμήματος Κυβερνητικής Αποτελεσματικότητας των ΗΠΑ (Department of Government Efficiency – DOGE) υπό την ηγεσία του Έλον Μασκ, οι αρχικές ελπίδες των ειδικών στη διαχείριση και τη δημόσια διοίκηση έχουν μετατραπεί σε σοβαρές ανησυχίες. Όπως γράφει η Αμάντα Χούβερ σε άρθρο της για το Business Insider, η πολιτική του Μασκ δεν φαίνεται να αποσκοπεί στην απλή εξάλειψη της σπατάλης, αλλά μάλλον σε μια συνολική ανατροπή των θεσμών της ομοσπονδιακής κυβέρνησης.

Όταν ο Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε τον διορισμό του Μασκ στη νέα αυτή θέση, η ιδέα ότι ο δισεκατομμυριούχος επιχειρηματίας θα μπορούσε να εφαρμόσει τις μεθόδους του – που απέδωσαν στη Tesla και το X (Twitter) – στη δημόσια διοίκηση, φάνηκε ελκυστική σε ορισμένους ειδικούς. Ωστόσο, σήμερα, η προσέγγισή του έχει χαρακτηριστεί ως «άτσαλη», «λανθασμένη» και «πολιτικά ριψοκίνδυνη» από κορυφαίους ακαδημαϊκούς και ειδικούς στη δημόσια διοίκηση.

Το «αλυσοπρίονο της γραφειοκρατίας» και το χάος στο ομοσπονδιακό κράτος

Από την πρώτη στιγμή, ο Μασκ εφάρμοσε μαζικές απολύσεις στον δημόσιο τομέα, αγνοώντας προειδοποιήσεις για τις επιπτώσεις. Ορισμένοι υπάλληλοι, όπως όσοι εργάζονται για την ασφάλεια τροφίμων, απολύθηκαν βιαστικά και στη συνέχεια επαναπροσλήφθηκαν όταν έγινε αντιληπτή η σημασία της εργασίας τους. Ο ίδιος προχώρησε και στη διάλυση της USAID, γεγονός που χαρακτηρίστηκε «αντισυνταγματικό» από νομικούς κύκλους.

Η διαχείριση του DOGE βασίζεται σε μια αυταρχική νοοτροπία, όπου οι ομοσπονδιακοί υπάλληλοι καλούνται κάθε εβδομάδα να υποβάλουν αναλυτική λίστα με τα επιτεύγματά τους, υπό την απειλή της απόλυσης. Το μέτρο αυτό έχει προκαλέσει πανικό και έχει δημιουργήσει αίσθημα ανασφάλειας στο δημόσιο τομέα, σύμφωνα με τη Λίντα Μπίλμες, λέκτορα στη Σχολή Διακυβέρνησης του Χάρβαρντ. «Το θράσος αυτής της στρατηγικής είναι σοκαριστικό, ακόμα και για κάποιον με το εγώ του Μασκ. Φαίνεται πως ο στόχος δεν είναι να βελτιωθεί η κυβέρνηση, αλλά απλώς να την ανατινάξουν και να ελπίσουν πως κάτι καλύτερο θα προκύψει», σχολιάζει η Μπίλμες.

Μάνατζμεντ αλά «Chainsaw Al» και επικίνδυνες παρομοιώσεις

Ορισμένοι ειδικοί συγκρίνουν τον Μασκ με τον berüchtigt («διαβόητο») Άλ Ντάνλαπ, γνωστό και ως «Chainsaw Al», ο οποίος τη δεκαετία του ’90 εφάρμοσε ακραία προγράμματα απολύσεων στις εταιρείες Scott Paper και Sunbeam, προκαλώντας βραχυπρόθεσμη άνοδο στη χρηματιστηριακή τους αξία, αλλά καταλήγοντας σε οικονομικά σκάνδαλα και κατάρρευση. Ο καθηγητής Μάικλ Μόρις από το Columbia Business School επισημαίνει: «Ο Ντάνλαπ δεν κατάφερε να εξοικονομήσει πόρους· απλώς αντικατέστησε ένα είδος τραύματος με ένα άλλο».

Η εικόνα του Μασκ να κραδαίνει ένα «αλυσοπρίονο κατά της γραφειοκρατίας» στη Συνδιάσκεψη Συντηρητικής Πολιτικής Δράσης (CPAC) ήταν ενδεικτική του τρόπου με τον οποίο προσεγγίζει το ζήτημα: με επιθετικότητα αντί για διάλογο. «Αν όντως ήθελε να καταλάβει πώς λειτουργεί το κράτος και να εξαλείψει τις σπατάλες, θα έπρεπε να κρατά ένα τηλέφωνο ή ένα αυτί, όχι ένα αλυσοπρίονο», λέει χαρακτηριστικά η Μπίλμες.

Το είσκο για την ομοσπονδιακή κυβέρνηση και οι παρενέργειες του DOGE

Η σύγκριση της αμερικανικής κυβέρνησης με μια επιχείρηση όπως η SpaceX ή η Tesla είναι εξαιρετικά προβληματική, όπως υπογραμμίζει ο Τζόζεφ Φούλερ, καθηγητής στο Harvard Business School. «Όταν κόβεις το προσωπικό μιας εταιρείας όπως το Twitter, μπορεί να υπάρξουν τεχνικά προβλήματα, αλλά η πλατφόρμα θα συνεχίσει να λειτουργεί. Όταν διαλύεις την USAID, άνθρωποι μπορεί να πεθάνουν».

Επιπλέον, το γεγονός ότι άπειροι μηχανικοί, πιστοί στον Μασκ, απέκτησαν πρόσβαση σε ευαίσθητα κυβερνητικά δεδομένα, έχει εγείρει φόβους για παραβίαση προσωπικών δεδομένων, κατασκοπεία και γενικότερη αστάθεια στη διακυβέρνηση.

Ακόμα και υποστηρικτές του Τραμπ έχουν αρχίσει να αντιδρούν, με τον Στιβ Μπάνον να χαρακτηρίζει τον Μασκ «πραγματικά μοχθηρό άτομο», κατηγορώντας τον ότι «θέλει να παίξει το ρόλο του Θεού χωρίς να σέβεται τις παραδόσεις της χώρας».

Το μέλλον του DOGE και οι επιπτώσεις

Η διοίκηση Τραμπ έχει δώσει πλήρη ελευθερία κινήσεων στον Μασκ, με τον ίδιο τον πρόεδρο να δηλώνει ότι ο ιδρυτής της Tesla πρέπει να γίνει «ακόμα πιο επιθετικός». Το DOGE έχει ήδη επιβάλει στις ομοσπονδιακές υπηρεσίες να τεκμηριώνουν και να δικαιολογούν κάθε πληρωμή τους, μια κίνηση που αναμένεται να ενισχύσει τον έλεγχο του εκτελεστικού κλάδου.

Ωστόσο, η αυξανόμενη δικαστική και πολιτική πίεση είναι πιθανό να επιβραδύνει ή να περιορίσει τις πιο ριζοσπαστικές μεταρρυθμίσεις. Την Πέμπτη, ένας ομοσπονδιακός δικαστής μπλόκαρε προσωρινά τις απολύσεις εργαζομένων σε δοκιμαστική περίοδο, υποδεικνύοντας ότι το DOGE ίσως έχει ξεπεράσει τα όρια του νόμου.

Όπως σημειώνει ο Μάικλ Μόρις, η διοίκηση Μασκ είναι ένας συνδυασμός «απογοήτευσης και ελπίδας» – αλλά το τίμημα της απότομης αλλαγής μπορεί να είναι πολύ πιο βαρύ από όσο έχει υπολογιστεί.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ:

• Εμπορικός πόλεμος σε πλήρη εξέλιξη: Πώς αντιδρούν οι αγορές στους δασμούς Τραμπ και στα αντίποινα
• Σε υψηλό 9 μηνών η απασχόληση στην ελληνική μεταποίηση τον Φεβρουάριο
• DBRS για ελληνικές τράπεζες: Ισχυρό πιστωτικό προφίλ, άνοιξε ο δρόμος για στρατηγική ευελιξία