Δόγμα του σοκ από Τραμπ: Γιατί η επίδειξη δύναμης είναι ένδειξη αδυναμίας
Oι πρώτοι πυροβολισμοί έχουν ήδη πέσει σε αυτόν τον εμπορικό πόλεμο. Ο πολυμερής διάλογος καταρρέει. Η παγκοσμιοποίηση οπισθοχωρεί. Έχει περάσει λιγότερο από ένας μήνας από τότε που ο Ντόναλντ Τραμπ επέστρεψε στον Λευκό Οίκο και δείχνει να βιάζεται.
Από τότε που ανέλαβε την προεδρία, έχει αρχίσει να αναδιαμορφώνει την παγκόσμια τάξη πραγμάτων. Η απόφασή του να επιβάλει δασμούς για να μειώσει το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ έχει τραβήξει την προσοχή των μέσων ενημέρωσης, αλλά είναι και άλλα… Αποχώρησε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και περιόρισε τη δραστηριότητα της υπηρεσίας εξωτερικής βοήθειας των ΗΠΑ. Κυκλοφορούν φήμες στην Ουάσινγκτον ότι μπορεί να αποσύρει τις ΗΠΑ ακόμη και από την Παγκόσμια Τράπεζα – έναν οργανισμό που οι ΗΠΑ βοήθησαν για τη δημιουργία του στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Ακόμη κι αν δεν προχωρήσει σε ένα τόσο δραστικό βήμα, οι κανόνες του παιχνιδιού αλλάζουν. Επί δεκαετίες, τα εμπορικά ελλείμματα των ΗΠΑ ήταν ζωτικής σημασίας για τη λειτουργία του παγκόσμιου οικονομικού μοντέλου. Μεγάλες εξαγωγικές χώρες, όπως η Κίνα και η Γερμανία, πουλούσαν πολύ περισσότερα προϊόντα στις ΗΠΑ απ’ ό,τι εισήγαγαν, χρησιμοποιώντας τα μεγάλα εμπορικά πλεονάσματα για να αγοράζουν αμερικανικά περιουσιακά στοιχεία, όπως μετοχές, ομόλογα και ακίνητα. Αυτή η ροή κεφαλαίων προς τις ΗΠΑ στήριζε το δολάριο, το οποίο παρέμεινε το παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα.
Ο Τραμπ λέει ότι αυτό πρέπει να αλλάξει και είναι διατεθειμένος να χρησιμοποιήσει δασμούς για να μειώσει το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ, περιορίζοντας τις εισαγωγές. Βλέπει αυτή την κίνηση ως επίδειξη ισχύος των ΗΠΑ, αν και στην πραγματικότητα είναι ένδειξη του πόσο ευάλωτη νιώθει η Ουάσινγκτον απέναντι στην αυξανόμενη οικονομική δύναμη της Κίνας και στην απειλή που αυτή θέτει για την ηγεμονία των ΗΠΑ.
Αυτό που έχει κάνει μέχρι τώρα ο Τραμπ δεν θα έπρεπε να αποτελεί έκπληξη. Αφού έκανε εκστρατεία με σύνθημα τον προστατευτισμό και το «Πρώτα η Αμερική», εκπληρώνει τις υποσχέσεις του προς τους ψηφοφόρους του. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν υψηλά ποσοστά αποδοχής του, με το 70% να πιστεύει ότι κάνει όσα υποσχέθηκε πριν από τις εκλογές του περασμένου Νοεμβρίου.
Ωστόσο, είναι ακόμα νωρίς. Η ίδια δημοσκόπηση έδειξε ότι οι Αμερικανοί πιστεύουν πως οι πολιτικές του Τραμπ είναι πιο πιθανό να αυξήσουν τις τιμές των τροφίμων παρά να τις μειώσουν – και η ανησυχία αυτή είναι δικαιολογημένη. Υπάρχει σαφής κίνδυνος η νέα εμπορική πολιτική της κυβέρνησης να οδηγήσει σε υψηλότερες τιμές εισαγωγών, υψηλότερο πληθωρισμό και υψηλότερα επιτόκια. Ο Τζερόμ Πάουελ, πρόεδρος της κεντρικής τράπεζας των ΗΠΑ, δεν βιάζεται να μειώσει το κόστος δανεισμού.
Οι δασμοί και οι περικοπές βοήθειας, καθώς και η αποστροφή προς τους πολυμερείς θεσμούς, ενδέχεται να ανοίξουν τον δρόμο στην Κίνα για να επεκτείνει την επιρροή της σε Ασία, Αφρική και Νότια Αμερική.
Ο Τραμπ μπορεί απλώς να επιταχύνει μια ήδη υπάρχουσα τάση. Οι χώρες αυξάνουν τους εμπορικούς φραγμούς από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008.
Υπάρχει, βέβαια, ο κίνδυνος κλιμάκωσης σε έναν πλήρη εμπορικό πόλεμο. Παρόλο που ο Τραμπ ανακοίνωσε δασμό 25% σε όλες τις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου, αυτά τα δύο προϊόντα αποτελούν μόνο ένα μικρό ποσοστό του παγκόσμιου εμπορίου.
Οι ενέργειες του Τραμπ αποτελούν την πιο σημαντική πράξη προστατευτισμού από τον δασμό Smoot-Hawley του 1930, ο οποίος προκάλεσε ανταποδοτικές ενέργειες από τους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης.
Η παγκόσμια ανάπτυξη έχει πληγεί από μια σειρά σοκ τα τελευταία πέντε χρόνια – την πανδημία, τον πόλεμο στην Ουκρανία και την επιστροφή του πληθωρισμού. Υπήρξαν πολλές εικασίες για το ποιο θα είναι το επόμενο εμπόδιο στον δρόμο. Η απάντηση είναι πλέον ξεκάθαρη.
