Είναι οι δασμοί του Τραμπ τόσο κακοί όσο ο νόμος Smoot-Hawley, ο οποίος κατηγορείται για την εμβάθυνση της Μεγάλης Ύφεσης;

του Shawn Tully

Ο υπερπροστατευτικός νόμος Smoot-Hawley κατηγορείται ευρέως για την εμβάθυνση και την παράταση του χειρότερου κεφαλαίου στην οικονομική ιστορία των ΗΠΑ. Σε μια συζήτηση το 1993 με τον ανεξάρτητο προεδρικό υποψήφιο Ross Perot στο Larry King Live, ο τότε αντιπρόεδρος και υπέρμαχος του ελεύθερου εμπορίου Al Gore έφερε μια παλιά εικόνα των δύο γερουσιαστών, κοροϊδεύοντάς τους για μια καταστροφική συνταγή πολιτικής που «ακουγόταν λογική εκείνη την εποχή». Πράγματι, για το ευρύ κοινό και για ένα ευρύ φάσμα ειδικών του εμπορίου, η υιοθέτηση της προσέγγισης των Smoot-Hawley είναι το οικονομικό ισοδύναμο του να «πυροβολήσεις τον εαυτό σου στα πόδια».

Η ανακοίνωση Τραμπ περιείχε δύο μεγάλες εκπλήξεις. Η πρώτη: Οι δασμοί είναι πολύ υψηλότεροι και πιο εκτεταμένοι από ό,τι περίμεναν οι επενδυτές και οι επιχειρήσεις, με βάση τις διαρκώς μεταβαλλόμενες, και κατά καιρούς σχετικά επιπόλαιες, σκέψεις του προέδρου τις προηγούμενες ημέρες και εβδομάδες. Δεύτερον, οι «αντεκδικητικοί» δασμοί ήταν γενικά τεράστιοι και δεν είχαν καμία σχέση με τους ανακοινωθέντες αριθμητικούς δασμούς που επιβάλλουν οι στοχευμένες χώρες στις ΗΠΑ. Για παράδειγμα, η ΕΕ επιβάλλει μέσο συντελεστή 2,7% στα αγαθά μας, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου. Ωστόσο, ο Τραμπ επιβάλλει γενικούς δασμούς 20% στο μπλοκ των 27 κρατών.

Τι εξηγεί αυτό το χάσμα; Ο πρόεδρος εκτιμά ότι η Κοινότητα χρεώνει πραγματικά τους εξαγωγείς μας 39% μέσω έμμεσων εμπορικών φραγμών που περιλαμβάνουν εμπόδια όπως ποσοστώσεις, τεχνικά πρότυπα, πολιτικές κρατικών προμηθειών και χειραγώγηση νομισμάτων. Το γεγονός ότι ο πρόεδρος επιβάλλει μια ποινή που είναι 19 μονάδες χαμηλότερη από αυτή που υποτίθεται ότι χρεώνει η ΕΕ στις ΗΠΑ μπορεί να εξηγήσει τον ισχυρισμό του Τραμπ ότι είναι άσκοπα «ευγενικός» με τους εμπορικούς μας εταίρους.

Η μόλις δημοσιευθείσα Έκθεση Εκτίμησης Εμπορίου 2025 σχετικά με τους φραγμούς στο εξωτερικό εμπόριο που συντάχθηκε από το Γραφείο του Υπουργού Εμπορίου των ΗΠΑ περιγράφει λεπτομερώς αυτούς τους υποτιθέμενους περιορισμούς για πολλές χώρες. Η διοίκηση, ωστόσο, δεν έχει αποκαλύψει πώς έφτασε στο ακριβές ποσοστό όλων των έμμεσων φραγμών, που φτάνουν το 52% για την Ινδία και το 67% για την Κίνα, πολλαπλάσιοι των πραγματικών δασμών σε ρουπία ή γιουάν που εισπράττουν. Είναι η εκτίμηση της διοίκησης ανά αντισυμβαλλόμενο για πανύψηλα μη δασμολογικά «τείχη» που εξηγεί κυρίως γιατί οι ανακοινωθέντες δασμοί είναι τόσο συγκλονιστικά υψηλοί.

Οι δεξαμενές σκέψης και οι αναλυτές της Wall Street σπεύδουν να καθορίσουν το μέσο συνολικό ποσοστό, και ως εκ τούτου τη συνολική επιβάρυνση σε δολάρια, που θα πλήξουν τις εισαγωγές μας. Αυτός είναι επίσης ο αριθμός που θα πληρώσουν οι Αμερικανοί καταναλωτές σε υψηλότερους ουσιαστικά φόρους, εάν πράγματι οι εισαγωγείς περάσουν όλες τις χρεώσεις σε υψηλότερες τιμές – ακριβώς αυτό που συνέβη όταν ο Τραμπ επέβαλε μεγάλους δασμούς σε χάλυβα και αλουμίνιο στην πρώτη του θητεία. Έτσι, υπολογίσαμε αυτούς τους αριθμούς με βάση το ποσοστό δασμών για κάθε χώρα και την ΕΕ, και τα δολάρια σε εξαγωγές που έστειλαν για το 2025.

Ο Τραμπ έπληξε και τους 12 μεγαλύτερους εξαγωγείς στις ΗΠΑ με δασμούς τουλάχιστον 20%. Η Κίνα δέχτηκε τη μεγαλύτερη γροθιά με 54%, ακολουθούμενη από το Βιετνάμ (46%), την Ταϊλάνδη (36%), την Ταϊβάν (32%), την Ελβετία (31%), την Ινδία (26%), την Ιαπωνία (24%), το Μεξικό και τον Καναδά (25% εκάστη), τη Νότια Κορέα (25%), τη Μαλαισία (24%) και την ΕΕ (20%). Η Ινδονησία στη δέκατη τέταρτη θέση επλήγη με 32%. Οι περισσότερες από τις υπόλοιπες 150 και πλέον χώρες της λίστας εμπίπτουν στο «καθολικό» δασμολόγιο του 10%, συμπεριλαμβανομένης της Σιγκαπούρης και της Βραζιλίας, που βρίσκονται στη 13η και 14η θέση αντίστοιχα σε όγκους εξαγωγών προς τις ΗΠΑ.

Οι 13 υποτιθέμενοι «κακοί» που τιμωρήθηκαν σοβαρά μεταξύ των 15 μεγαλύτερων εξαγωγέων αντιπροσώπευαν 2,92 τρισεκατομμύρια δολάρια ξένων αγαθών που πωλήθηκαν στην Αμερική πέρυσι. Αυτό είναι πάνω από το 70% του συνόλου των 4,11 τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς μου, μόνο αυτή η ομάδα, βάσει των αριθμών του περασμένου έτους, θα αντιμετώπιζε τώρα περίπου 814 δισεκατομμύρια δολάρια σε ετήσιους δασμούς, ή μέσο ποσοστό 28%. Οι υπόλοιπες χώρες υπόκεινται γενικά σε δασμούς 10% για το υπόλοιπο 1,2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, ή 120 δισεκατομμύρια δολάρια. Έτσι, συνολικά, ο νέος δασμολογικός λογαριασμός θα ανέλθει σε περίπου 932 δισεκατομμύρια δολάρια (τα 814 δισεκατομμύρια δολάρια για τους μεγαλύτερους εξαγωγείς συν 120 δισεκατομμύρια δολάρια για τις γενικά μικρότερες χώρες στο 10%). Αυτός είναι ένας μέσος εισαγωγικός δασμός 22,7%.

Πώς συγκρίνονται οι δασμοί Τραμπ με το νόμο Smoot-Hawley

Τον Ιούνιο του 1930, μόλις οκτώ μήνες μετά το ιστορικό κραχ του χρηματιστηρίου που σηματοδότησε την έναρξη της Μεγάλης Ύφεσης, το Κογκρέσο θέσπισε τον δασμολογικό νόμο Smoot-Hawley, τον οποίο υποστήριξαν ο γερουσιαστής Reed Smoot και ο βουλευτής Willis Hawley (και οι δύο Ρεπουμπλικάνοι). Οι ΗΠΑ είχαν ήδη στραφεί προς τον προστατευτισμό, κυρίως για να προστατεύσουν τους αγρότες και τους βιομηχανικούς εργάτες, οκτώ χρόνια νωρίτερα όταν ο νόμος Fordney-McCumber αύξησε σημαντικά τους δασμούς, από μονοψήφιους σε μέσο όρο στο 13,5%, όπου παρέμειναν πριν από το νόμο Smoot-Hawley. Ο νέος νόμος, που σχεδιάστηκε για να ενισχύσει τη θωράκιση των εργαζομένων στη γεωργία και των ανθρώπων που εργάζονται σε εργοστάσια χάλυβα και αυτοκινήτων, αύξησε τους επιβληθέντες δασμούς σε πάνω από 50% σε πολλά προϊόντα. Ωστόσο, περίπου τα δύο τρίτα των εισαγωγών από τις ΗΠΑ παρέμειναν χωρίς δασμούς, και επομένως ο μέσος συντελεστής αυξήθηκε πολύ λιγότερο, κατά 6,3 μονάδες σε λίγο κάτω από το 20%.

Αυτό είναι ελαφρώς κάτω από το 22% ή 23% που έχει το σχέδιο Τραμπ. Και αυτό είναι εκπληκτικό από μόνο του. Αλλά το πιο εκπληκτικό συμπέρασμα είναι ότι το σχέδιο Τραμπ θα αύξανε τους σημερινούς δασμούς από το τρέχον 3% κατά σχεδόν 20 μονάδες, ή επταπλάσια. Αυτό είναι τρεις φορές το άλμα με τον νόμο Smoot-Hawley.

Στα τρία χρόνια που ακολούθησαν τη θέσπιση του νόμου Smoot-Hawley, οι εισαγωγές των ΗΠΑ μειώθηκαν κατά τα δύο τρίτα και, πληγείσες από σκληρά αντίποινα από χώρες όπως η Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και ο Καναδάς, οι πωλήσεις μας στο εξωτερικό μειώθηκαν κατά παρόμοιο ποσοστό.

Δεν πιστεύουν όμως όλοι οι διακεκριμένοι ειδικοί ότι ο νόμος Smoot-Hawley πυροδότησε τη Μεγάλη Ύφεση. Ο νομπελίστας Milton Friedman απέδωσε την κατάρρευση της δεκαετίας του 1930 στην υπερβολική νομισματική πολιτική και θεωρούσε τον νόμο Smoot-Hawley ως έναν μόνο δευτερεύοντα παράγοντα. Αλλά δεν είναι ενθαρρυντική μια αύξηση των δασμών που είναι πολλαπλάσια αυτής που σχεδόν πριν από έναν αιώνα διαφημιζόταν ως δρόμος προς την ευημερία και τελικά αποδείχθηκε τουλάχιστον αρνητική. Η ιστορία του νόμου Smoot-Hawley έχει μια ενδιαφέρουσα κατάληξη που περιλαμβάνει τους υποστηρικτές του νομοσχεδίου: Στις εκλογές του 1932, ο Hawley έχασε στις προκριματικές εκλογές. Ο Smoot έχασε στις γενικές εκλογές και οι Ρεπουμπλικάνοι έχασαν 11 έδρες σε μια από τις χειρότερες αποτυχίες στα χρονικά των εκλογών στη Γερουσία.

Μέχρι στιγμής, οι αγορές μισούν το σχέδιο Τραμπ. Σύντομα θα δούμε αν οι ψηφοφόροι θα ακολουθήσουν το παράδειγμά τους.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ:

• Business Monitor: Oι καινοτόμες θεραπείες που σώζουν ζωές και οι επενδύσεις στον χώρο της Υγείας
• Η «ακτινογραφία» των εμπορικών δεσμών και το αποτύπωμα του γερμανικού επιχειρείν στην οικονομία
• Οι μεγιστάνες της Wall Street προειδοποιούν τον Τραμπ: «Η εμπιστοσύνη στις ΗΠΑ καταστρέφεται»