Αμερικανικές εκλογές: Ομαλή διέξοδος ή πολιτική εκτροπή;
Οι προεδρικές εκλογές της Τρίτης στις ΗΠΑ, έχουν την ίδια σημασία για όλον τον πλανήτη, όσο είχε η εκλογή του Φραγκλίνου Ντελάνο Ρούζβελτ το 1936 και το 1940. Η παρουσία του Ρούζβελτ στον Λευκό Οίκο, ανέτρεψε την (συντριπτικά πλειοψηφική στην αμερικανική κοινή γνώμη) τάση ουδετερότητας και απομονωτισμού, έθεσε την ανερχόμενη – τότε – υπερδύναμη σε τροχιά σύγκρουσης με τον Άξονα της Γερμανίας, Ιταλίας και Ιαπωνίας, και συνέβαλε, με κρίσιμο τρόπο, τόσο στην ήττα των δυνάμεων του φασισμού, του ναζισμού και του ιαπωνικού μιλιταρισμού, όσο και στη διαμόρφωση του παγκόσμιου μεταπολεμικού περιβάλλοντος, αποφασιστικά προσδιορισμένου από την Ευρω-Ατλαντική Συμμαχία.
Στις εκλογές της 3ης Νοεμβρίου στις ΗΠΑ, κρίνονται πολλά περισσότερα. Όχι μόνον γιατί το αποτέλεσμά τους θα καθορίσει άμεσα τις εξελίξεις που αφορούν στην παγκόσμια σταθερότητα και ασφάλεια. Αλλά γιατί η έκβασή τους συνδέεται με την ίδια την υπόσταση των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, ως δημοκρατικής χώρας. Οι εκλογές αυτές, όλο και περισσότερο συμπυκνώνουν χαρακτηριστικά, που προσιδιάζουν περισσότερο στο προείκασμα μιας εμφύλιας σύρραξης, παρά μιας ακραίας, έστω, κομματικής πόλωσης.
Ο Nτόναλντ Τραμπ έχει καλέσει τους υποστηρικτές του να περικυκλώσουν αύριο ένοπλοι τα εκλογικά τμήματα, προκειμένου να μην επιτρέψουν απόπειρες χειραγώγησης της ψηφοφορίας και αλλοίωσης των αποτελεσμάτων. Ομάδες ακτιβιστών (που δεν ελέγχονται από το Δημοκρατικό Κόμμα) έχουν καλέσει σε αντίστοιχη ένοπλη παρουσία έξω από τα τμήματα, επικαλούμενες τους ίδιους λόγους.
Οι Ρεπουμπλικάνοι επιστράτευσαν χιλιάδες δικηγόρους που καταγράφουν ήδη πραγματικές ή υποτιθέμενες παρατυπίες στην εκλογική διαδικασία στα swing states. Με μικρή καθυστέρηση απάντησαν οι Δημοκρατικοί με τον ίδιο τρόπο. Αν το αποτέλεσμα της εκλογής δεν είναι «καθαρό» σε σύντομο χρόνο, όλα τα ενδεχόμενα αμφισβητήσεων είναι ανοιχτά, σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα από τις εκλογές του 2000 και την τόσο αμφιλεγόμενη επανακαταμέτρηση στην Φλόριντα, που ανέδειξε πρόεδρο τον Τζορτζ Μπους (με τον αδελφό του, θυμίζουμε, κυβερνήτη τότε της Φλόριντα).
Τώρα ο Τραμπ είναι ήδη Πρόεδρος, ελέγχει απολύτως το Ανώτατο Δικαστήριο και έχει δηλώσει επανειλημμένα ότι δεν θα αναγνωρίσει το αποτέλεσμα των εκλογών, αν αυτές δεν είναι «fair election». Εστίασε τις «επιφυλάξεις» του για την ακεραιότητα της εκλογικής διαδικασίας κυρίως στην επιστολική ψήφο. Αλλά με επιστολική ψήφο έχουν ψηφίσει ήδη ως το μεσημέρι της Κυριακής πάνω από 91,5 εκατομμύρια Αμερικανοί πολίτες. Σύμφωνα με το πολύπλοκο εκλογικό σύστημα των ΗΠΑ, η καταμέτρηση της επιστολικής ψήφου αλλού έχει ήδη αρχίσει, (χωρίς όμως να ανακοινώνονται τα αποτελέσματα), αλλού θα αρχίσει ταυτόχρονα με το άνοιγμα της κάλπης, και αλλού έχει δοθεί προθεσμία τριών ημερών για την παραλαβή και καταμέτρηση της επιστολικής ψήφου μετά την ημέρα των εκλογών, εφόσον είχε ταχυδρομηθεί πριν τις εκλογές.
Με λίγα λόγια, αν δεν υπάρξει αμέσως ένα πολύ καθαρό αποτέλεσμα, συντρέχουν όλες οι προϋποθέσεις για μια τέλεια καταιγίδα, που θα θέσει σε δοκιμασία τα ίδια τα θεμέλια του Αμερικανικού Συντάγματος και την πολιτειακή και πολιτική συνοχή της χώρας. Η πολιτική εκτροπή που φάνταζε αδιανόητη για τις ΗΠΑ, καθίσταται όλο και περισσότερο ένα ενδεχόμενο που δεν μπορεί να αποκλεισθεί.
Έχουν ήδη γραφεί πολλά για τις αιτίες και τις συνθήκες που τροφοδοτούν και παροξύνουν αυτή την πόλωση και οξύνουν σταθερά το πολιτικό και κοινωνικό κλίμα στην αμερικανική κοινωνία. Δυστυχώς, ακόμα και μια καθαρή και αναμφισβήτητη νίκη του Τζο Μπάιντεν δεν θα λύσει αυτομάτως το πρόβλημα. Η ελπίδα είναι μια διακυβέρνηση των Δημοκρατικών να ανοίξει ένα μεγάλο διάλογο για τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις που θα εμπεδώσουν και πάλι την κοινωνική συνοχή και θα δώσουν νέο περιεχόμενο στο κλινικά νεκρό American dream.
Εδώ και καιρό, η «βαθιά Αμερική» έχασε το πνεύμα του «Έθνους των μεταναστών». Οι λευκοί Αμερικάνοι της «βαθιάς Αμερικής» -και ίσως όχι μόνον αυτοί- νιώθουν όπως εμείς οι Ευρωπαίοι, οι πολίτες των εθνών-κρατών. Αυτή είναι η πατρίδα τους, η γη των πατέρων τους, των παππούδων και των προπάππων τους. Η «βαθιά λευκή Αμερική» έχει την αίσθηση της ιδιοκτησίας της χώρας. Εμείς την δημιουργήσαμε, εμείς την κατευθύνουμε, εμείς παράγουμε. Οι «άλλοι» νέμονται τις επιτεύξεις μας και τους μακρούς κόπους μας…
Σε αυτή την χώρα των λευκών, οι μαύροι πρέπει να κερδίσουν την θέση τους όχι με επιδόματα και ποσοστώσεις, αλλά με σκληρή δουλειά. Οι μετανάστες είναι καλοδεχούμενοι (και ίσως ούτε αυτό πια) για «μαύρη εργασία» και υπηρετικές θέσεις, αλλά όχι και για πολιτογράφηση και εργασιακά και πολιτικά δικαιώματα.
Και αυτό το πνεύμα της white supremacy, που είναι το τυφλό άλογο που καβαλάει ανενδοίαστα ο Ντόναλντ Τραμπ, συναντιέται με τον μεγάλο φόβο του μέσου λευκού της βαθιάς Αμερικής, ότι δηλαδή διαρκώς φτωχαίνει, τα εισοδήματα και οι ευκαιρίες συρρικνώνονται, ότι οδηγείται σταθερά στο περιθώριο. Γιατί πράγματι, οι ΗΠΑ έχασαν σε μεγάλο βαθμό την έντονη κοινωνική κινητικότητα που τις χαρακτήριζε. Η «μεσαία τάξη» κινείται πιο εύκολα προς τα κάτω παρά προς τα πάνω. Αυτό το μείγμα υπεροχής και μειονεξίας ταυτόχρονα, επιθετικότητας συνδυασμένης με φόβο, είναι που τρέφει το φυλετικό μίσος αλλά και τον λαϊκισμό κατά των «ελίτ», που καρπώνονται τον πλούτο και προστατεύουν τις μειοψηφίες, από τους μαύρους και τους μετανάστες ως τους ομοφυλόφιλους και τις λεσβίες. Το μίσος είναι το καύσιμο του Τραμπ και η μόνη πραγματική στρατηγική του.
Η Αμερική έχει μια μεγάλη και στέρεη δημοκρατική παράδοση. Αλλά είχε και τον αιματηρότερο Εμφύλιο Πόλεμο του Δυτικού ημισφαιρίου. Η ελπίδα είναι αύριο, να υπάρξει μια διέξοδος μετριοπάθειας, μια επιλογή πορείας για να λυθούν τα μεγάλα προβλήματα με αποκατάσταση της κοινωνικής συνοχής και των θεμελιωδών αξιών που συγκροτούν την Δημοκρατία. Αυτό θα είναι και μια βάση έλλογης ανασυγκρότησης του επικίνδυνα διαταραγμένου διεθνούς συστήματος ασφαλείας .
Αλλά, ούτως ή άλλως, αυτή η μεγάλη αμερικανική περιπέτεια – ανεξάρτητα από την τελική έκβασή της – είναι η τελική προειδοποίηση για την Ευρώπη. Όχι αύριο, αλλά χθες, να δρομολογήσει την πραγματική ενότητά της, με κοινή Εξωτερική Πολιτική και Άμυνα, ώστε να δράσει εξισορροπητικά στο διεθνές σύστημα και να είναι σε θέση να προασπίζει τα συμφέροντα της, με τις δικές της δυνάμεις. Όπως επιγραμματικά συνόψισε ο Ζίγκμαρ Γκάμπριελ, «Η Ευρώπη είναι χορτοφάγος σε έναν κόσμο σαρκοφάγων. Πρέπει να δείξει ευελιξία και να γίνει παμφάγος». Πριν είναι πολύ αργά!
