Κυριάκος Πιερρακάκης: Εκπαιδευτική πολιτική κερδισμένων ευκαιριών
Από τον Κυριάκο Πιερρακάκη, Υπουργό Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού
Είναι κοινή παραδοχή ότι η πορεία της Ελλάδας και της κοινωνίας μας τις τελευταίες δεκαετίες είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την Παιδεία. Πρόκειται για μια ιστορία κινητικότητας και προόδου, όπου κάθε γενιά επιδιώκει μέσω της εκπαίδευσης να εξασφαλίσει για τα παιδιά της καλύτερες συνθήκες διαβίωσης, αλλά και ευρύτερα ένα καλύτερο μέλλον – τόσο ατομικά, όσο και συλλογικά. Και αυτή η πεποίθηση όχι μόνο παραμένει εδραία μέχρι και τις μέρες μας, αλλά εξακολουθεί να αποτελεί ισχυρό κοινωνικό αίτημα και πολιτική επιταγή.
Στο Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού αντιλαμβανόμαστε ως αποστολή μας να μεταβολίσουμε αυτό το κοινωνικό αίτημα σε πολιτικές, οι οποίες θα είναι εφαρμόσιμες και θα ανταποκρίνονται στις προσδοκίες των πολιτών και στις σύγχρονες προκλήσεις. Για τον λόγο αυτό, ο σχεδιασμός μας για την τετραετία 2023-2027 περιλαμβάνει μεταρρυθμίσεις σε κάθε βαθμίδα της εκπαίδευσης, χτίζοντας πάνω σε όσα θετικά έχουν πραγματοποιηθεί και δρομολογώντας με ταχύτητα τα επόμενα βήματα.
Ήδη ο σχεδιασμός μας βρίσκεται σε φάση υλοποίησης, καθώς εκσυγχρονίσαμε το νομοθετικό πλαίσιο για την Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση και ολοκληρώσαμε την ψήφιση του νόμου για την αναβάθμιση της ανώτατης εκπαίδευσης. Αμέσως μετά, θα ακολουθήσουν οι πρωτοβουλίες μας για το ανοιχτό σχολείο.
Ξεκινώντας από το πρώτο κομμάτι του σχεδιασμού μας που υλοποιήσαμε, με τον νόμο 5082/2024 επιδιώκουμε να καταστήσουμε την Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση ελκυστική και αξιόπιστη επιλογή για όσο το δυνατόν περισσότερους νέους. Εξάλλου, οι δομές της επαγγελματικής εκπαίδευσης αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι κάθε επιτυχημένου παραγωγικού μοντέλου, ωστόσο εδώ και δεκαετίες στη χώρα μας λειτουργούσαν ασύνδετα μεταξύ τους, εγκλωβισμένες και μετέωρες σε διαφορετικά επίπεδα του εκπαιδευτικού συστήματος.
«Τις επόμενες δεκαετίες τα πάντα θα κριθούν στην Παιδεία. Και, μέσα από την εκπαιδευτική πολιτική μας, αποτυπώνουμε την προσήλωσή μας να πάμε όλοι μαζί τη χώρα μπροστά».
Η μεταρρύθμιση της επαγγελματικής εκπαίδευσης
Αξιοποιώντας την πρόοδο που καταγράφηκε την προηγούμενη τετραετία, η νομοθετική μας παρέμβαση έρχεται να ολοκληρώσει τη μεταρρύθμιση της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης, καθιερώνοντας μια σειρά από καινοτομίες στην οργάνωση και τη λειτουργία των εκπαιδευτικών δομών. Σε αυτό το πλαίσιο, αναβαθμίζουμε ριζικά τα ΙΕΚ, εξοπλίζοντάς τα με πάνω από 130 νέες ειδικότητες υψηλής ζήτησης και μετονομάζοντάς τα σε Σχολές Ανώτερης Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΣΑΕΚ).
Παράλληλα, μέχρι το τέλος της τετραετίας πρόκειται να λειτουργούν σε όλη την επικράτεια περίπου εξήντα σύγχρονα Κέντρα Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης, τα οποία θα έχουν θεματική στόχευση σύμφωνα με τα δεδομένα κάθε τοπικής κοινωνίας. Έτσι, μέσα από τη δημιουργία campuses, καθιερώνουμε και συστηματοποιούμε όχι απλώς τη συστέγαση, αλλά την ανάπτυξη ουσιαστικών συνεργειών μεταξύ των ΙΕΚ, των ΕΠΑΛ και των Εκπαιδευτικών Κέντρων, με στόχο τη διασύνδεσή τους με την αγορά εργασίας και τις τοπικές οικονομίες.
Περαιτέρω, επεκτείνουμε στο σύνολο των Επαγγελματικών Λυκείων τις καινοτομίες που δοκιμάστηκαν στα Πρότυπα ΕΠΑΛ, ενώ δημιουργούμε την ψηφιακή πύλη της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης με στόχο την υποστήριξη των σπουδαστών πριν, κατά τη διάρκεια και μετά το πέρας της φοίτησής τους. Και, τέλος, κατευθύνουμε προς τα Εργαστηριακά Κέντρα 114 εκατομμύρια ευρώ για τον εκσυγχρονισμό του εξοπλισμού τους.
Νέα εποχή στην ανώτατη εκπαίδευση
Στο πεδίο της ανώτατης εκπαίδευσης, επιδιώκουμε την απελευθέρωση του δημόσιου πανεπιστημίου από τα δεσμά της γραφειοκρατίας και, ταυτόχρονα, την άρση ενός ιστορικού αναχρονισμού, του κρατικού μονοπωλίου στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Στόχος μας είναι να απελευθερώσουμε το σύνολο των δυνατοτήτων της χώρας, ώστε σύντομα η Ελλάδα να μετεξελιχθεί σε ισχυρό περιφερειακό εκπαιδευτικό κέντρο για την ευρύτερη περιοχή μας.
Τα δημόσια πανεπιστήμια αποτελούν το αδιαμφισβήτητο επίκεντρο του ενδιαφέροντος, του σχεδιασμού και της στόχευσής μας. Το αποδεικνύει, εξάλλου, το γεγονός ότι πάνω από 170 από τα 205 άρθρα του νόμου αφορούν τη δημόσια εκπαίδευση και ιδίως την αναβάθμιση και τη διεθνοποίηση των δημοσίων ΑΕΙ. Πρόκειται για διατάξεις που επιτρέπουν στα πανεπιστήμια να λειτουργούν με μεγαλύτερη ελευθερία και εξωστρέφεια, προσελκύοντας συνεργασίες με ξένα ιδρύματα αλλά και φοιτητές από το εξωτερικό.
Η πιο απτή απόδειξη, όμως, του ενδιαφέροντός μας για τα δημόσια πανεπιστήμια εντοπίζεται στη χρηματοδότησή τους. Από το 2019 μέχρι σήμερα αυξάνουμε διαρκώς τους τακτικούς και τους έκτακτους πόρους των ΑΕΙ μας. Είναι χαρακτηριστικό ότι μέσα σε τέσσερα χρόνια η τακτική χρηματοδότηση έχει αυξηθεί κατά σχεδόν 50% και δέσμευσή μας αποτελεί να αυξηθεί ακόμα περισσότερο, χωρίς σε αυτήν να υπολογίζονται οι πόροι από το Ταμείο Ανάκαμψης, το ΕΣΠΑ και τα έργα ΣΔΙΤ, που συνολικά υπερβαίνουν το ενάμισι δις ευρώ.
Έχοντας εξασφαλίσει τη χρηματοδοτική και οργανωτική θωράκιση των δημοσίων Πανεπιστημίων, προχωρούμε σε ένα βήμα το οποίο η Ελλάδα αναβάλλει εδώ και δεκαετίες: τη λειτουργία μη κερδοσκοπικών παραρτημάτων ξένων πανεπιστημίων. Εφαρμόζοντας μια τελολογική ερμηνεία του Συντάγματος υπό το φως του ενωσιακού δικαίου, θέτουμε ένα εξαιρετικά απαιτητικό πλαίσιο ως προς τα Νομικά Πρόσωπα Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης, με στόχο από το ακαδημαϊκό έτος 2025-2026 να λειτουργούν στην Ελλάδα παραρτήματα μεγάλων πανεπιστημίων του εξωτερικού, που θα παρέχουν υψηλού επιπέδου σπουδές.
Για ένα σχολείο ανοιχτό προς όλους
Η πρωτοβάθμια και η δευτεροβάθμια εκπαίδευση θα αποτελέσουν την επόμενη μεγάλης κλίμακας πρωτοβουλία μας. Η φιλοσοφία μας γύρω από το ανοιχτό σχολείο είναι ότι παράλληλα με τη γνώση θα επενδύσουμε και στην ανάπτυξη δεξιοτήτων όπως η συνεργασία, η δημιουργικότητα, η επικοινωνία, η ενσυναίσθηση και, πρωτίστως, η κριτική σκέψη.
Η επίτευξη αυτών των στόχων περνά μέσα από μικρής και μεγάλης κλίμακας αλλαγές στα προγράμματα σπουδών, ενίσχυση της αξιολόγησης, καθώς και πολλές ακόμα μεταρρυθμίσεις. Και, βέβαια, υπάρχουν ακόμα θεσμοθετημένες τομές οι οποίες το αμέσως επόμενο διάστημα εκκρεμεί να περάσουν σε τροχιά υλοποίησης, όπως το πολλαπλό βιβλίο που πρόκειται να ξεκινήσει η εφαρμογή του το 2025. Σε αυτό το περιβάλλον η τεχνολογία θα διαδραματίζει καθοριστικό, αλλά όχι πρωταγωνιστικό ρόλο. Για εμάς, οι πραγματικοί πρωταγωνιστές ήταν και θα παραμείνουν οι εκπαιδευτικοί και οι μαθητές.
Ο σημαντικότερος πυλώνας για το μέλλον της χώρας
Συνοψίζοντας, αντιλαμβανόμαστε την αναβάθμιση της Παιδείας ως ένα σύνολο μικρότερων και μεγαλύτερων μεταρρυθμίσεων, που σε βάθος χρόνου θα μεταφραστούν σε μια πολύ μεγάλη ποιοτική αλλαγή. Ενταγμένες σε έναν ευρύτερο σχεδιασμό, οι μεταρρυθμίσεις δεν λειτουργούν απλώς αθροιστικά, αλλά πολλαπλασιαστικά, διαμορφώνοντας καταρτισμένους επιστήμονες, αξιόπιστους επαγγελματίες και, κυρίως, ακέραιους πολίτες.
Αποτελεί εντολή των πολιτών αλλά και στρατηγική μας επιλογή μια εκπαιδευτική πολιτική κερδισμένων ευκαιριών. Αυτή τη στρατηγική εφαρμόζουμε: τη στρατηγική που εγγυάται ότι η Παιδεία θα εξακολουθήσει να αποτελεί τον σημαντικότερο πυλώνα για το μέλλον της χώρας και τον κύριο ιμάντα κοινωνικής κινητικότητας για κάθε νέα και κάθε νέο. Τις επόμενες δεκαετίες τα πάντα θα κριθούν στην Παιδεία. Και, μέσα από την εκπαιδευτική πολιτική μας, αποτυπώνουμε την προσήλωσή μας να πάμε όλοι μαζί τη χώρα μπροστά.
*Το άρθρο δημοσιεύεται στο νέο τεύχος του Fortune Greece που κυκλοφορεί από την Παρασκευή 22/03 στα περίπτερα.
**Κεντρική φωτογραφία: ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ
***Φωτογραφία: SHUTTERSTOCK
