Η ΕΚΤ «πανικοβάλει» Βρετανία και Σουηδία

του Γκόφρεϊ Σμιθ

Οι κεντρικοί τραπεζίτες στην Ευρώπη χωρίζονται πλέον σε δύο στρατόπεδα: σε αυτούς που πανικοβάλλονται τώρα και σε εκείνους που πανικοβλήθηκαν πριν από έξι χρόνια, προσπαθώντας να πείσουν τον κόσμο ότι δε χρειάζεται να ξαναπανικοβληθούν.

Και οι δύο πλευρές βρέθηκαν στο προσκήνιο την Πέμπτη.

Η Τράπεζα της Αγγλίας έστειλε μήνυμα ότι δεν προτίθεται να καταφύγει στο τύπωμα χρήματος ακόμα και αν, όπως αναμένει, ο πληθωρισμός βρεθεί σε αρνητικά επίπεδα στους επόμενους μήνες.

Εν τω μεταξύ, στη Σουηδία η Riksbank ακολούθησε και εκείνη το παράδειγμα πολλών κεντρικών τραπεζών εφαρμόζοντας αρνητικά επιτόκια και ανακοίνωσε ένα μάλλον μετριοπαθές πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, ύψους 10 δισεκατομμυρίων κορόνων (1,19 δισεκατομμυρίων δολαρίων) για να αποτρέψει τον αποπληθωρισμό. Ενημέρωσε επίσης την οδηγία της σχετικά με το επιτόκιο των repos για τα επόμενα δύο χρόνια και πλέον δεν αναμένει να έχει θετικό πρόσημο μέχρι το 2017. Επιπλέον, ανέφερε ότι θα μειώσει ακόμα περισσότερο τα επιτόκια και θα τυπώσει περισσότερες κορώνες αν χρειαστεί, ώστε ο πληθωρισμός να επιστρέψει στο 2%.

Η Riksbank είναι πλέον η τρίτη κεντρική τράπεζα στην Ευρώπη που εφαρμόζει αρνητικά επιτόκια φέτος, μετά τις κεντρικές τράπεζες της Ελβετίας και της Δανίας. Η Σουηδία αντιμετωπίζει πληθωρισμό που κυμαίνεται κοντά στο μηδέν ή και σε αρνητικά επίπεδα τα τελευταία δύο χρόνια. Όπως και η ΕΚΤ, που ανακοίνωσε ένα πολύ μεγαλύτερο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης τον περασμένο μήνα, ανησυχεί ότι η πρόσφατη μείωση στις τιμές του πετρελαίου θα ωθήσει τον πληθωρισμό πολύ χαμηλά, δημιουργώντας αμφιβολίες σχετικά με τις ευρύτερες προοπτικές της οικονομίας.

Αντιθέτως, η Τράπεζα της Αγγλίας εμφανίζεται αρκετά σίγουρη ότι οι επιπτώσεις στον πληθωρισμό από την πτώση των τιμών του πετρελαίου θα είναι προσωρινές. Ο διοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας, Μαρκ Κάρνεϊ, ανέφερε ότι η πτώση κατά 50% των τιμών του πετρελαίου ήταν «αναμφισβήτητα καλή για την παγκόσμια οικονομία» και επεσήμανε τα πιθανά θετικά αποτελέσματα από την ποσοτική χαλάρωση της ΕΚΤ για το Ηνωμένο Βασίλειο.

Η Τράπεζα της Αγγλίας προβλέπει ότι ο πληθωρισμός θα επανέλθει στο 2,1% μέχρι το 2017. Αυτό εν μέρει θα προκύψει επειδή οι Βρετανοί είναι αθεράπευτοι καταναλωτές (έχοντας σταθερά έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών σε αντίθεση με την υπόλοιπη Ευρώπη που εμφανίζει πλεονάσματα) οπότε είναι αρκετά πιθανό να επωφεληθούν τώρα με την πτώση των τιμών του πετρελαίου αντί να συγκρατήσουν τις δαπάνες, υποστηρίζοντας το γενικότερο επίπεδο των τιμών. Οφείλεται όμως και στο γεγονός ότι η ανάπτυξη είναι πιο περιορισμένη στο Ηνωμένο Βασίλειο μετά από οκτώ συναπτά τρίμηνα ανάπτυξης (η Τράπεζα της Αγγλίας προβλέπει ότι το ΑΕΠ θα αυξηθεί κατά 2,9% φέτος και τον επόμενο χρόνο).

Παρότι η αιτιώδης σχέση δεν έχει αποδειχθεί, το Ηνωμένο Βασίλειο, όπως και οι ΗΠΑ, υιοθέτησαν επιθετικά την ποσοτική χαλάρωση στη διάρκεια της κρίσης. Η ανεργία στο Ηνωμένο Βασίλειο βρίσκεται σε χαμηλά έξι ετών, παρότι η αύξηση μισθών είναι ισχνή, αν όχι ασθενέστερη απ’ ότι στις ΗΠΑ.

Το εάν ο Κάρνεϊ είναι εξίσου ευχαριστημένος με την αντίδραση της αγοράς όσο και ο διοικητής της Riksbank, Στέφαν Ίνγκβες, είναι άλλο ζήτημα. Και για τις δύο χώρες η ευρωζώνη αποτελεί τον μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο τους και καμία τους δεν αισθάνεται άνετα με τις προσπάθειες της ΕΚΤ για αναζωογόνηση της οικονομίας της ευρωζώνης μέσω χαμηλότερων επιτοκίων (αν και με έμμεσο τρόπο). Ενώ η ενέργεια της Riksbank συγκράτησε την κορώνα από την μακροπρόθεσμη τάση υποχώρησης έναντι του ευρώ (βρέθηκε σε χαμηλό πέντε ετών την περασμένη Πέμπτη), η λίρα αυξήθηκε στο υψηλότερο επίπεδο ισοτιμίας με το ευρώ από το 2008.

Δεν πρόκειται για συναλλαγματικό πόλεμο, με την κλασική έννοια, αλλά ο Κάρνεϊ αρχίζει να δυσθυμεί. Η Τράπεζα της Αγγλίας μπορεί να εμφανίζει αυτοσυγκράτηση σήμερα, αλλά θα αντιδράσει αν η λίρα ανατιμηθεί σημαντικά, πλήττοντας τον εξαγωγικό τομέα.