Εκτίναξη 700% για το φυσικό αέριο – Μοχλός για την πυροδότηση του νέου Ψυχρού Πολέμου

Ένα πρωινό στις αρχές Ιουνίου, μια πυρκαγιά ξέσπασε σε μια εγκατάσταση στο Τέξας η οποία λαμβάνει φυσικό αέριο από λεκάνες σχιστόλιθου των ΗΠΑ, το ψύχει, το υγροποιεί και το εξάγει. Έσβησε σε 40 λεπτά περίπου. Κανείς δεν τραυματίστηκε. Ακούγεται σαν μια ιστορία για τον τοπικό Τύπο, το πολύ – εκτός από το ότι περισσότερο από τρεις εβδομάδες αργότερα, οικονομικά και πολιτικά κύματα, στον απόηχο αυτού του γεγονότος, πλήττουν όλη την Ευρώπη και την Ασία.

Αυτό συμβαίνει επειδή το φυσικό αέριο είναι το πιο «καυτό» αγαθό στον κόσμο αυτή τη στιγμή. Είναι ο μοχλός του παγκόσμιου πληθωρισμού, σημειώνοντας άλματα τιμών περίπου 700% στην Ευρώπη, ωθώντας τη Γηραιά Ήπειρο στο χείλος της ύφεσης… η οποία βρίσκεται στο επίκεντρο μιας αντιπαράθεσης μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων που θυμίζει Ψυχρό Πόλεμο.

Εν ολίγοις, το φυσικό αέριο ανταγωνίζεται πλέον το πετρέλαιο ως το καύσιμο που διαμορφώνει τη γεωπολιτική. Και δεν είναι αρκετό… 

Ο πόλεμος στην Ουκρανία προκάλεσε την κρίση του φυσικού αερίου, αφαιρώντας ένα κρίσιμο κομμάτι της προσφοράς. Η Ρωσία μειώνει τις παραδόσεις στην Ευρώπη — η οποία λέει ότι θέλει να σταματήσει τις αγορές από τη Μόσχα ούτως ή άλλως. Ο αγώνας για την κάλυψη αυτού του κενού μετατρέπεται σε παγκόσμιο ξέσπασμα, καθώς οι χώρες αγωνίζονται να εξασφαλίσουν φορτία υγροποιημένου φυσικού αερίου ενόψει του χειμώνα.

Το νέο πετρέλαιο;

Η Γερμανία λέει ότι οι ελλείψεις φυσικού αερίου θα μπορούσαν να προκαλέσουν μια κατάρρευση τύπου Lehman Brothers, καθώς η ατμομηχανή της Ευρώπης αντιμετωπίζει μια άνευ προηγουμένου προοπτική να ξεμείνει από ρεύμα. 

Ο αγωγός Nord Stream που μεταφέρει ρωσικό αέριο στη Γερμανία πρόκειται να κλείσει στις 11 Ιουλίου για δέκα ημέρες και υπάρχει αυξανόμενος φόβος ότι η Μόσχα μπορεί να μην τον ανοίξει ξανά. Οι ηγέτες του G7 αναζητούν τρόπους για να περιορίσουν τα κέρδη της Ρωσίας από το φυσικό αέριο, που τη βοηθούν να χρηματοδοτήσει την εισβολή στην Ουκρανία.

«Αυτή είναι η δεκαετία του 1970 για το φυσικό αέριο», λέει ο Kevin Book, διευθύνων σύμβουλος της ClearView Energy Partners LLC, μιας ερευνητικής εταιρείας με έδρα την Ουάσιγκτον. «Ο κόσμος σκέφτεται τώρα το φυσικό αέριο όπως κάποτε σκεφτόταν για το πετρέλαιο και ο ουσιαστικός ρόλος που παίζει το φυσικό αέριο στις σύγχρονες οικονομίες και η ανάγκη για ασφαλή και ποικιλόμορφο εφοδιασμό έχουν γίνει ορατοί».

Το φυσικό αέριο ήταν παλαιότερα ένα εμπόρευμα που απασχολούσε κατακερματισμένες περιφερειακές αγορές. Τώρα, παρότι η παγκοσμιοποίηση φαίνεται να υποχωρεί, το εμπόριο φυσικού αερίου κινείται προς την αντίθετη κατεύθυνση. Παγκοσμιοποιείται — αλλά ίσως όχι αρκετά γρήγορα.

Πολλές χώρες έχουν στραφεί σε αυτό, στο πλαίσιο της προσπάθειας μετάβασης σε καθαρότερες μορφές ενέργειας, καθώς επιδιώκουν να καταργήσουν σταδιακά τη χρήση πιο βρώμικων ορυκτών καυσίμων όπως ο άνθρακας και σε ορισμένες περιπτώσεις και η πυρηνική ενέργεια. Μεγάλοι παραγωγοί -όπως οι ΗΠΑ- «βλέπουν» αυξανόμενη ζήτηση. Σαράντα τέσσερις χώρες εισήγαγαν LNG πέρυσι, σχεδόν διπλάσια ποσότητα από ό,τι πριν από μια δεκαετία. Αλλά το καύσιμο είναι δύσκολο να μεταφερθεί σε όλο τον πλανήτη, επειδή πρέπει να υγροποιηθεί σε μέρη όπως το εργοστάσιο Freeport στο Τέξας. Και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο μια μικρή έκρηξη σε μια μικρή εγκατάσταση είχε τόσο μεγάλο αντίκτυπο.

«Η τρέχουσα κρίση»

Οι τιμές του φυσικού αερίου στην Ευρώπη και την Ασία αυξήθηκαν περισσότερο από 60% τις εβδομάδες από τότε που το Freeport αναγκάστηκε να κλείσει προσωρινά, μια περίοδος που παρατηρήθηκαν περικοπές στις προμήθειες από τη Ρωσία. Αντίθετα, στις ΗΠΑ, οι τιμές του καυσίμου μειώθηκαν σχεδόν κατά 40% – επειδή η διακοπή σημαίνει ότι περισσότερο από το φυσικό αέριο θα παραμείνει διαθέσιμο για οικιακή χρήση. Στην Ευρώπη, ήταν ένας από τους κύριους λόγους για τους οποίους ο πληθωρισμός μόλις έφτασε σε νέο ρεκόρ.

Το φυσικό αέριο είναι φθηνότερο στις ΗΠΑ — αλλά ακόμη και εκεί, τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης έχουν υπερδιπλασιαστεί φέτος. Γιια να καλυφθεί όλη η νέα ζήτηση θα απαιτηθεί ένα τεράστιο κύμα επενδύσεων.    

Υποδομές

Εγκαταστάσεις εξαγωγής:  Η βιασύνη για το LNG επιταχύνει τα έργα στη Βόρεια Αμερική και πέραν αυτής. Τον περασμένο μήνα, η Cheniere Energy Inc. έδωσε το πράσινο φως για την επέκταση ενός τερματικού σταθμού στο Τέξας. Τον Απρίλιο, ένα καναδικό έργο LNG που υποστηρίζεται από τον Ινδονήσιο μεγιστάνα Sukanto Tanoto πήρε το πράσινο φως για την έναρξη της κατασκευής. Στο Κατάρ, η Exxon Mobil Corp. και η Shell Plc είναι μεταξύ των ενεργειακών κολοσσών που συμμετέχουν σε ένα έργο ύψους 29 δισ. δολαρίων για την ενίσχυση των εξαγωγών LNG.

“Οι παγκόσμιες τιμές του φυσικού αερίου είναι τόσο υψηλές που αποτελούν κίνητρο για την υπογραφή νέων μακροχρόνιων συμβάσεων”, λέει η Samantha Dart, επικεφαλής έρευνας για το φυσικό αέριο στην Goldman Sachs. “Βλέπουμε αυτές τις ανακοινώσεις να έρχονται δεξιά και αριστερά, με πολλές προτεινόμενες εγκαταστάσεις υγροποίησης στις ΗΠΑ”.

Τερματικοί σταθμοί εισαγωγής:  Στην Ευρώπη, έχουν ανακοινωθεί ή επιταχυνθεί τα σχέδια για περίπου 20 τερματικούς σταθμούς από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία. Η Γερμανία, η οποία δεν διαθέτει τερματικούς σταθμούς LNG, έχει διαθέσει περίπου 3 δισ. δολάρια για τη ναύλωση τεσσάρων πλωτών και τη σύνδεσή τους με το δίκτυο της χώρας. Το πρώτο αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία περί τα τέλη του τρέχοντος έτους. Τονίζοντας την ανάγκη για ταχύτητα, ο αντικαγκελάριος Ρόμπερτ Χάμπεκ επισήμανε ότι η Tesla κατάφερε να κατασκευάσει ένα εργοστάσιο κοντά στο Βερολίνο σε μόλις δύο χρόνια και δήλωσε ότι είναι καιρός να ξεπεραστεί η γερμανική γραφειοκρατία.

Η Κίνα, ο μεγαλύτερος αγοραστής LNG στον κόσμο πέρυσι, βρίσκεται εν μέσω μιας από τις μεγαλύτερες κατασκευές που έχει δει ποτέ ο κλάδος. Δέκα νέοι τερματικοί σταθμοί εισαγωγής πρόκειται να τεθούν σε λειτουργία μόνο το 2023, και η δυναμικότητα θα διπλασιαστεί περίπου την πενταετία έως το 2025, σύμφωνα με το BloombergNEF.

Αγωγοί: Ακόμα και με μεγαλύτερη χωρητικότητα για την παραλαβή φορτίων LNG και την επιστροφή του σε μορφή αερίου – μια διαδικασία γνωστή ως επαναεριοποίηση – η Ευρώπη δεν διαθέτει υποδομές για τη μεταφορά του εκεί όπου χρειάζεται. Η Ισπανία, για παράδειγμα, διαθέτει τις μεγαλύτερες εγκαταστάσεις επαναεριοποίησης στην Ευρώπη – αλλά έχει μόνο δύο συνδέσεις αγωγών με τη Γαλλία ικανές να μεταφέρουν λίγο περισσότερο από το ένα δέκατο αυτών των όγκων, σύμφωνα με το Bloomberg Intelligence.

Δεξαμενόπλοια: Τα ναυπηγεία της Νότιας Κορέας, όπου κατασκευάζονται τα περισσότερα δεξαμενόπλοια LNG παγκοσμίως, βλέπουν μια αύξηση των παραγγελιών με αποτέλεσμα να στερούνται εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού. Αναγκάζονται να αναζητήσουν εκτός της χώρας, σε μέρη όπως η Ταϊλάνδη, για συγκολλητές, ηλεκτρολόγους κ.λπ.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, όλα αυτά σημαίνουν στροφή από τις πολιτικές που αποσκοπούν στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, ιδίως στην Ευρώπη. Τράπεζες όπως η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης, οι οποίες είχαν επικεντρωθεί στη χρηματοδότηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, έχουν σηματοδοτήσει μια στροφή και έχουν δηλώσει ότι είναι τώρα πιο πρόθυμες να υποστηρίξουν έργα φυσικού αερίου.

Όμως οι ταχύτατες προσπάθειες της Ευρώπης δεν θα είναι αρκετές, σύμφωνα με το Bloomberg Intelligence, το οποίο υπολογίζει ότι οι εισαγωγές LNG θα μπορούσαν να καλύψουν το 40% των αναγκών της περιοχής σε φυσικό αέριο μέχρι το 2026, διπλάσιο ποσοστό από το περσινό, αλλά ακόμα πολύ μικρότερο από τις ποσότητες που προμηθεύει η Ρωσία.

«Ποτέ πιο εμφανές»

Στο μεταξύ, κλιμακώνονται οι προειδοποιήσεις για ύφεση στις οικονομίες της Ευρώπης λόγω του φυσικού αερίου. Την περασμένη εβδομάδα, η γερμανική κυβέρνηση δήλωσε ότι βρίσκεται σε συνομιλίες για τη διάσωση της εταιρείας κοινής ωφελείας Uniper SE, η οποία χάνει περίπου 30 εκατομμύρια ευρώ (31 εκατομμύρια δολάρια). 

Εταιρείες όπως ο κολοσσός των χημικών BASF SE λένε ότι ίσως χρειαστεί να μειώσουν την παραγωγή. Η Deutsche Bank ανέφερε αυξανόμενους κινδύνους από μια «επικείμενη γερμανική ύφεση. Η Morgan Stanley προέβλεψε ότι ολόκληρη η ευρωζώνη θα βρίσκεται σε ύφεση μέχρι το τέλος του έτους.

Για ορισμένες αναδυόμενες οικονομίες οι συνέπειες ήταν ήδη καταστροφικές.

Στο Πακιστάν, οι προγραμματισμένες διακοπές ρεύματος βυθίζουν τις περιοχές στο σκοτάδι κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Η Ταϊλάνδη περιορίζει τις εισαγωγές LNG λόγω των αυξανόμενων τιμών, θέτοντας δυνητικά τη χώρα σε κίνδυνο ελλείψεων καυσίμων. Η Ινδία και η Κίνα έχουν επίσης περικόψει τις εισαγωγές.

Η κατάσταση δυσκολεύει επικίνδυνα…