Ελ Εριάν για δασμούς Τραμπ: Οι ΗΠΑ έχουν ξεκινήσει ένα δύσκολο και αβέβαιο ταξίδι για την παγκόσμια οικονομία
Με αφορμή τις τελευταίες εξελίξεις γύρω από την εμπορική πολιτική του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, ο Mohamed El-Erian προειδοποιεί ότι οι ΗΠΑ έχουν εισέλθει σε ένα δύσκολο και αβέβαιο ταξίδι, το οποίο έχει σοβαρές επιπτώσεις για την παγκόσμια οικονομία.
Όπως επισημαίνεται, «η εικόνα των επιχειρηματικών ηγετών, των κυβερνήσεων και των επενδυτών που προσπαθούν να συμβαδίσουν με τις καταιγιστικές εξελίξεις της αμερικανικής πολιτικής την περασμένη εβδομάδα έγινε ακόμα πιο πολύπλοκη, όταν ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ αιφνίδια ανακοίνωσε παύση στους υψηλούς «ανταποδοτικούς» δασμούς, οι οποίοι είχαν παρουσιαστεί κατ’ επανάληψη ως μόνιμοι. Το αποτέλεσμα ήταν να προκληθούν ισχυρές διακυμάνσεις στις χρηματοπιστωτικές αγορές και να ανατραπούν οι βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες οικονομικές προβλέψεις της Wall Street.
Για να βγάλουμε νόημα από όλο αυτό, προτείνω τέσσερα βασικά σημεία – από τα πλέον βέβαια έως τα λιγότερο γνωστά. Η 90ήμερη παύση του Τραμπ εφαρμόζεται σε όλες τις χώρες εκτός της Κίνας, η οποία, σύμφωνα με τον Λευκό Οίκο, εξακολουθεί να αντιμετωπίζει αυξημένους δασμούς ύψους 145%, ενώ έχει επιβάλει αντίποινα και περιορισμούς στις αμερικανικές εισαγωγές. Αντιθέτως, η ΕΕ ανέβαλε την εφαρμογή των δικών της αντίμετρων, αναμένοντας να δει αν θα υπάρξει νέα παύση, επανεκκίνηση ή αναστροφή της πορείας. Όπως και άλλες χώρες, επιδιώκει να κατανοήσει τη στάση του Τραμπ όσον αφορά τις εξαιρέσεις σε συγκεκριμένες επιχειρήσεις.
Περνώντας από το «τι» στο «γιατί», οι πρόσφατες δηλώσεις υψηλόβαθμων αξιωματούχων της κυβέρνησης είχαν ένα κοινό στοιχείο: τον ρόλο της αγοράς ομολόγων. Φαίνεται πως συνειδητοποίησαν ότι η κρίσιμη αγορά των αμερικανικών ομολόγων πλησίαζε σε επικίνδυνο σημείο, πέρα από το οποίο η ασυνήθιστη μεταβλητότητα μετατρέπεται σε δυσλειτουργία – όπου οι αγοραστές και οι πωλητές αδυνατούν να συμφωνήσουν σε τιμές. Αυτό συνέβη το 2008 και το 2020, προκαλώντας σοβαρές αναταράξεις στις αγορές και την οικονομία, τόσο στις ΗΠΑ όσο και διεθνώς, και απαιτώντας παρεμβάσεις από κυβερνήσεις και κεντρικές τράπεζες.
Άλλοι λόγοι που οδήγησαν στην παύση ήταν οι δημόσιες προειδοποιήσεις από σημαντικές προσωπικότητες όπως ο διευθύνων σύμβουλος της JPMorgan Chase, Jamie Dimon, καθώς και ένας καταιγισμός τηλεφωνημάτων ανησυχίας προς την κυβέρνηση, το Κογκρέσο και την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ.
Ακολούθησε η κλασική προσπάθεια να επαναπροσδιοριστεί το αφήγημα: η παύση παρουσιάστηκε ως μέρος ενός εκ των προτέρων σχεδίου, που ενεργοποιήθηκε αφότου περισσότερες από 70 χώρες επικοινώνησαν με την κυβέρνηση, επιδιώκοντας διαπραγματεύσεις για τη μείωση των δασμών και των μη δασμολογικών εμποδίων κατά των ΗΠΑ.
Στην έναρξη μιας συνεδρίασης του υπουργικού συμβουλίου την περασμένη Πέμπτη, ο πρόεδρος ενίσχυσε την ιδέα μιας δύσκολης μετάβασης, κάνοντας λόγο για «μεταβατικό κόστος» και «προβλήματα μετάβασης». Εξάλλου, η μεταβλητότητα είναι χαρακτηριστικό – και όχι πρόβλημα – στην «Τέχνη της Διαπραγμάτευσης».
Το βασικό που πρέπει να θυμούνται τα νοικοκυριά και επιχειρήσεις είναι ο ελκυστικός τελικός προορισμός. Κι αυτό μας οδηγεί στο τρίτο σημείο: τις «λακκούβες» στον δρόμο. Υπάρχουν κίνδυνοι στην εκτέλεση του σχεδίου, λόγω των στασιμοπληθωριστικών πιέσεων, της διασύνδεσης με την ατζέντα απορρύθμισης και της «Αποτελεσματικής Διακυβέρνησης», της ανάγκης συγκράτησης διαταραχών στις αγορές και της πίεσης για σημαντικές παραχωρήσεις από άλλες χώρες με σκοπό να τερματιστεί αποφασιστικά η απειλή εμπορικών πολέμων και επενδυτικών κυρώσεων.
Δασμοί: Τι είναι και πώς μας επηρεάζουν;
17/04/2025Παράλληλα, με βάση την άνοδο της τιμής του χρυσού και άλλους δείκτες, διαφαίνεται ότι οι χώρες επιταχύνουν την απομάκρυνσή τους από τις ΗΠΑ, τις οποίες βλέπουν πλέον ως λιγότερο αξιόπιστο «ασφαλές καταφύγιο» στο παγκόσμιο οικονομικό και χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Υπάρχουν επίσης λειτουργικοί κίνδυνοι. Δεν είναι εύκολο να διαπραγματεύεσαι με δεκάδες χώρες ταυτόχρονα, με διαφορετικό τρόπο για κάθε μία, ενώ παράλληλα διαχειρίζεσαι εξαιρέσεις για συγκεκριμένες εταιρείες. Και όλη αυτή η «μακαρονάδα» μπορεί να έχει αποτέλεσμα μόνο αν η κυβέρνηση καταφέρει να επιλύσει τις εσωτερικές διαφωνίες σχετικά με τον βασικό στόχο του εμπορικού πολέμου: πρόκειται για την επιβολή πιο δίκαιου εμπορίου σε έναν κόσμο χωρίς ή με χαμηλούς δασμούς, ή για την αύξηση των δημοσίων εσόδων και την οριστική επιστροφή της παραγωγής στις ΗΠΑ;
Αν μη τι άλλο, οι δημόσιες διαφωνίες έχουν ενταθεί τις τελευταίες δύο εβδομάδες. Η μία πλευρά πιστεύει ότι το τελικό αποτέλεσμα θα είναι μια αναδιάρθρωση τύπου Ρήγκαν/Θάτσερ της αμερικανικής και της παγκόσμιας οικονομίας, με τις ΗΠΑ να ανταγωνίζονται σε ένα πιο ισότιμο πεδίο, με ισχυρότερο ιδιωτικό τομέα και μικρότερη, αλλά πιο παραγωγική κυβέρνηση. Η άλλη πλευρά προειδοποιεί ότι αυτό μπορεί να οδηγήσει τις ΗΠΑ σε μια κατάσταση στασιμοπληθωρισμού τύπου Τζίμι Κάρτερ, με εντονότερες παγκόσμιες συνέπειες λόγω της έντασης στις σχέσεις ΗΠΑ–Κίνας.
Το τελικό συμπέρασμα είναι σαφές: η μεταβλητότητα των τελευταίων δύο εβδομάδων απέδειξε πέραν πάσης αμφιβολίας ότι οι ΗΠΑ έχουν ξεκινήσει ένα δύσκολο και αβέβαιο ταξίδι – τόσο για τη δική τους οικονομία όσο και για εκείνες άλλων χωρών. Ένα ταξίδι που θα δοκιμάσει σοβαρά το χρηματοπιστωτικό σύστημα και τη διεθνή θέση των ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένης της ικανότητάς τους να αντιμετωπίσουν τις προσπάθειες της Κίνας να παρουσιαστεί ως πιο αξιόπιστος εταίρος, τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα».
