Ελ Εριάν: Γιατί πλέον αισιοδοξώ ότι οι οικονομίες της Δύσης θα ξεφύγουν από το τέλμα
Για πρώτη φορά μετά από δύο δεκαετίες οι πιθανότητες για οικονομική ανάκαμψη στις οικονομίες της Δύσης είναι υπαρκτές και πολλά υποσχόμενες, σημειώνει ο γνωστός οικονομολόγος και ιδρυτής της Pimco Mohamed El Erian σε άρθρο του στους Financial Times.
Όπως επισημαίνει, εδώ και καιρό η ανεπαρκής ανάπτυξη έχει υπονομεύσει την οικονομική ευημερία, έχει αποδυναμώσει τα όλο και πιο εύθραυστα δημόσια οικονομικά, έχει επιδεινώσει τις ανισότητες και έχει καταστήσει δυσκολότερη την αντιμετώπιση παγκόσμιων απειλών, όπως η κλιματική αλλαγή και οι πανδημίες.
Οι ρίζες του προβλήματος μπορούν να εντοπιστούν στις αρχές αυτού του αιώνα.
Σύμφωνα με τον El Erian, οι κυβερνήσεις, αντί να επικεντρωθούν σε διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που ενισχύουν την παραγωγικότητα, ερωτεύτηκαν τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες θέλοντας έτσι να κόψουν δρόμο για να επιτύχουν ανάπτυξη. Μερικές, μάλιστα, ενήργησαν σαν τα χρηματοοικονομικά να προσέφεραν το επόμενο στάδιο καπιταλιστικής ανάπτυξης — στη γεωργία, τη βιομηχανία, τις υπηρεσίες και, τώρα, τη χρηματοδότηση.
«Ήταν ένα ειδύλλιο που ανάγκασε τις ρυθμιστικές αρχές να επιλέγουν προσεγγίσεις “ελαφριάς επαφής” και τις χώρες να ανταγωνίζονται σκληρά για να γίνουν διεθνή οικονομικά κέντρα.
Κατά καιρούς διατυπώνονταν ανησυχίες για την αποσύνδεση του διαρκώς διευρυνόμενου χρηματοπιστωτικού τομέα από τις οικονομίες που προοριζόταν να εξυπηρετήσει — μέχρι που έγινε μη βιώσιμος, με αποκορύφωμα την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση» γράφει ο οικονομολόγος και συμπληρώνει:
«Αντί να αντιμετωπίζουν την κρίση ως απόδειξη διαρθρωτικών αποτυχιών, πάρα πολλοί υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής επέλεξαν μια κυκλική απάντηση.
Ελλείψει μηχανών ανάπτυξης, τα δημοσιονομικά ελλείμματα και οι ισολογισμοί των κεντρικών τραπεζών αυξήθηκαν σε μέγεθος μεγαλύτερο από ό,τι θα μπορούσε να φανταστεί κανείς.
Μέτρα
Εν τω μεταξύ, τα μέτρα για την ενίσχυση της παραγωγικότητας ήταν, στην καλύτερη περίπτωση, αποσπασματικά, ασυνεπή και στερούνταν στρατηγικού πλαισίου.
Αφού υπέστησαν τις συνέπειες, πάρα πολλές κυβερνήσεις τοποθετούν τώρα την ανάπτυξη στην κορυφή της πολιτικής τους ατζέντας».
Αυτό φαίνεται πιο έντονα από την «αποστολή ανάπτυξης» της νέας κυβέρνησης του Ηνωμένου Βασιλείου. Η νέα κυβέρνηση στις ΗΠΑ είναι πιθανό να ακολουθήσει το παράδειγμά της.
Επίσης, η συνειδητοποίηση ότι η απελευθέρωση των φρένων πρέπει να συνοδεύεται από την εμφάνιση νέων, ισχυρών κινητήρων της αυριανής ανάπτυξης.
Και υπάρχουν αρκετά επιστημονικά στοιχεία που υποδηλώνουν ότι τέτοιοι «κινητήρες» δεν είναι απλώς δυνατοί αλλά και πιθανοί. Κάθε χρόνο, έχουμε περισσότερες καινοτομίες σε τομείς όπως η τεχνητή νοημοσύνη, οι βιοεπιστήμες και η βιώσιμη ενέργεια.
Αισιοδοξία
Σύμφωνα με τον El Erian, αυτή η αισιοδοξία δεν γίνεται να μη συνοδευτεί από προκλήσεις.
«Κάθε νέος μοχλός ανάπτυξης έρχεται με αυτό που αποκαλώ χαρακτηριστικά 80/20 — με δυνητικό αντίκτυπο 80% θετικό αλλά και 20% αρνητικό. Πρόκληση είναι να απελευθερωθούν τα πολλά υποσχόμενα οφέλη… με τα συμπεριφορικά πλαίσια να παίζουν τον ρόλο τους.
Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, οι καινοτόμοι τείνουν να εστιάζουν στα οφέλη, ήτοι στο 80%, ενώ στην Ευρώπη μπορεί να παραλύσουν από τον κίνδυνο του 20%.
Υπάρχει επίσης ο κίνδυνος της κακής διανομής των κερδών από την παγκοσμιοποίηση, όπως και ο κίνδυνος εκτόπισης εργατικού δυναμικού λόγω των προαναφερθεισών καινοτομιών». Εν προκειμένω χρειάζεται ηγεσία με όραμα…
