El Erian: Πώς η Ινδία κατάφερε να εξελιχθεί σε παγκόσμιο παίκτη
Το οικονομικό θαύμα το οποίο έχει πετύχει η Ινδία, η σταθερή αναπτυξιακή δυναμική της και οι ελπιδοφόρες προοπτικές αυξάνουν την επιρροή της χώρας τόσο σε περιφερειακό όσο και σε διεθνές επίπεδο, σύμφωνα με τον εγνωσμένου κύρους οικονομολόγο Mohamed El Erian.
Όπως επισημαίνει στο σχετικό άρθρο του, όμως, η εμπειρία άλλων χωρών –κυρίως της Κίνας τις τελευταίες τρεις δεκαετίες– υποδηλώνει ότι μια τέτοια ταχεία επιρροή και ισχυρή πρόοδος μπορεί να είναι δύσκολη στη διαχείριση.
Άλλωστε, μια ενέργεια που έχει νόημα για το εσωτερικό μπορεί να έρχεται σε σύγκρουση με αυτό που αναμένουν άλλες χώρες από μια συστημικά σημαντική οικονομία.
Με την ίδια λογική, ενέργειες που έχουν νόημα διεθνώς θα μπορούσαν να περιπλέξουν την εγχώρια οικονομική πρόοδο.
Όπως η Κίνα, η συστημική σημασία της Ινδίας έχει γίνει εμφανής στην παγκόσμια ανάπτυξη, κυρίως επειδή διαθέτει τον μεγαλύτερο πληθυσμό στον κόσμο (πάνω από 1,4 δισεκατομμύρια).
Επίσης, πρόκειται για την πέμπτη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, με ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 5-6 ποσοστιαίες μονάδες πάνω από αυτόν της Γερμανίας και της Ιαπωνίας, ενώ θα μπορούσε κάλλιστα να περάσει στην τρίτη θέση σε περίπου τέσσερα χρόνια.
Ωστόσο, τα κατά κεφαλήν εισοδήματα παρουσιάζουν διαφορετική εικόνα.
Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Ινδίας, στα 2.389 δολάρια, εξακολουθεί να είναι πολύ χαμηλότερο από το επίπεδο των οικονομιών υψηλού εισοδήματος και παραμένει σημαντικά χαμηλότερο από αυτό της Κίνας.
Όσον αφορά το συνολικό οικονομικό μέγεθος και τα επίπεδα εισοδήματος, η Ινδία βρίσκεται περίπου εκεί που ήταν η Κίνα το 2007 – σχεδόν μια γενιά πριν.
Κατόπιν προσαρμογής στα διαφορετικά επίπεδα τιμών –η λεγόμενη προσαρμογή της ισοτιμίας αγοραστικής δύναμης– οι χώρες με χαμηλότερο και χαμηλότερο μεσαίο εισόδημα τείνουν να ανεβαίνουν σε σχετικό μέγεθος. Με την προσαρμογή της ΙΑΔ, η Ινδία τη φέρνει στην τρίτη θέση, περίπου στο μισό μέγεθος της οικονομίας των ΗΠΑ.
Οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα -μια άλλη διάσταση του παγκόσμιου αντίκτυπου- δίνουν παρόμοια εικόνα. Όσον αφορά τις εκπομπές CO2, η Ινδία κατατάσσεται πίσω μόνο από την Κίνα και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Και αυτό, πάλι, είναι συνάρτηση του μεγάλου πληθυσμού της.
Οι κατά κεφαλήν εκπομπές του παραμένουν αρκετά χαμηλές, στους 1,89 μετρικούς τόνους – πολύ κάτω από τον παγκόσμιο μέσο όρο των 4,66 μετρικών τόνων.
Επιπλέον, η Ινδία έχει ήδη σχέδια να μειώσει τις εκπομπές της.
Το παρακάτω διάγραμμα, από μια έκθεση αειφορίας McKinsey του 2022, απεικονίζει εναλλακτικές οδούς απαλλαγής από τον άνθρακα που θα μπορούσε να ακολουθήσει. Το σενάριο «line of sight» (LoS) (η βασιλική μπλε γραμμή) αντικατοπτρίζει την αναμενόμενη υιοθέτηση υφιστάμενων τεχνολογιών, πολιτικών και δεσμεύσεων που έχουν ήδη εφαρμοστεί ή ανακοινωθεί, ενώ το επιταχυνόμενο σενάριο καταγράφει περαιτέρω μέτρα όπως η τιμολόγηση του άνθρακα και δέσμευση, χρήση και αποθήκευση άνθρακα (CCUS). «Αλλά ακόμα και το σενάριο LoS μας φαίνεται πολύ επιθετικό.
Με τις συνολικές εκπομπές CO2 να κορυφώνονται στα μέσα της δεκαετίας του 2030 και με ετήσια αύξηση 7% στο μεσοδιάστημα, θα επιτευχθούν μόνο εάν η ένταση άνθρακα της οικονομίας μειωθεί με εξίσου γρήγορο ρυθμό.
Όμως, κατά την τελευταία δεκαετία, σημειώνει η McKinsey, η ένταση του άνθρακα στην Ινδία μειώθηκε με ρυθμό 1,3% ετησίως.
Εάν η Ινδία καταφέρει να παραμείνει στο μονοπάτι LoS, οι κατά κεφαλήν εκπομπές CO2 θα κορυφωθούν στους 2,71 μετρικούς τόνους – κάτι που δεν έχει ξαναγίνει ποτέ.
Θα είναι δύσκολο να παραμείνει σε αυτό το μονοπάτι, και η Ινδία πιθανότατα θα αντιμετωπίσει αυξανόμενη παγκόσμια πίεση, όπως συνέβη στην περίπτωση της Κίνας. Εν τω μεταξύ, η αστικοποίηση της Ινδίας, η οποία ήδη κινείται με μέτριο ρυθμό, πιθανότατα θα επιταχυνθεί, καθώς περισσότεροι άνθρωποι επιδιώκουν απασχόληση σε βιομηχανικούς τομείς» σημειώνει ο El Erian.
Η Κίνα διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην πρόσφατη ιστορία ανάπτυξης της Ινδίας.
Τα υψηλά επίπεδα κοινωνικών στρωμάτων μεσαίου εισοδήματός υποδηλώνουν ότι τελικά θα απορρίψει βιομηχανικά project έντασης εργασίας.
Αλλά αυτή η διαδικασία έχει επιταχυνθεί από την ταχεία διαφοροποίηση των παγκόσμιων αλυσίδων εφοδιασμού, λόγω των διαφόρων οικονομικών κραδασμών και γεωπολιτικών εξελίξεων.
Πιθανότατα, θα υπάρξουν κίνητρα από την πλευρά της ζήτησης για την Ινδία, με τη μεταποίηση να παρέχει ευκαιρίες απασχόλησης σε άτομα με χαμηλότερο εισόδημα στους αγροτικούς τομείς.
Η Apple, για παράδειγμα, επεκτείνει τη συναρμολόγηση iPhone στην Ινδία, σε συνεργασία με συνεργάτες όπως ο Ταϊβανέζος κατασκευαστής Foxconn.
Η Ινδία αντιπροσωπεύει ήδη το 7% της παραγωγής iPhone, και μεγάλο μέρος αυτής προορίζεται για εξαγωγή.
Τούτου λεχθέντος, οι καθαρές άμεσες ξένες επενδύσεις (ΑΞΕ) στην Ινδία μειώθηκαν απότομα το τρέχον οικονομικό έτος και μένει να φανεί εάν θα υπάρξει νέο κύμα επενδύσεων με γνώμονα τις εξαγωγές στους μεταποιητικούς τομείς.
Τέλος, η Ινδία έχει ήδη έναν ακμάζοντα ψηφιακό και χρηματοοικονομικό τομέα. Διαθέτοντας μια μεγάλη και αναπτυσσόμενη οικονομία, έχει ένα φυσικό πλεονέκτημα στην ψηφιακή καινοτομία μεγάλης κλίμακας, λόγω του γεγονότος ότι τέτοιες τεχνολογίες τείνουν να έχουν σχετικά υψηλό σταθερό κόστος, αλλά χαμηλό μεταβλητό κόστος.
Όπως και με τη μεταποίηση, οι πρόσφατες εξελίξεις στην Κίνα αφορούν αυτό το ζήτημα.
Λόγω των αλλαγών στο οικονομικό μοντέλο και το μοντέλο διακυβέρνησης της Κίνας, μαζί με τις επιδεινούμενες σχέσεις της με ορισμένες προηγμένες οικονομίες (κυρίως τις ΗΠΑ), το εξωτερικό κεφάλαιο αποχωρεί, οδηγώντας σε εισροή κεφαλαίων στην Ινδία.
Εάν δεν γίνει προσεκτική διαχείριση, αυτές οι εισροές θα μπορούσαν να περιπλέξουν την οικονομική πολιτική επηρεάζοντας το νόμισμα και την ανταγωνιστικότητα.
Προειδοποιητικά σημάδια
Σύμφωνα με τον El Erian, με την Ινδία να αναμένεται να παραμείνει η ταχύτερα αναπτυσσόμενη μεγάλη οικονομία στον κόσμο, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής αντιμετωπίζουν την ολοένα και πιο περίπλοκη πρόκληση της εξισορρόπησης εξωτερικών και εσωτερικών συμφερόντων, διατηρώντας παράλληλα την αναπτυξιακή και αναπτυξιακή τροχιά της χώρας.
Οι πολυεθνικές εταιρείες αντιμετώπισαν επίσης αυτό το δίλημμα όταν εξέτασαν εάν και πώς να αλλάξουν τον τόπο λειτουργίας τους.
Κρίνοντας από την πρόσφατη εμπειρία εταιρειών μεγάλης τεχνολογίας όπως η Google και η Meta, τέτοιες αλλαγές μπορούν να δημιουργήσουν πολλές προκλήσεις. Είτε το μάθημα προέρχεται από την Κίνα είτε από τη μεγάλη τεχνολογία, η Ινδία θα πρέπει να προσέξει.
Η πρόσφατη ιστορία δείχνει ότι οι απαραίτητες εσωτερικές διορθώσεις πορείας, καθώς και η ικανότητα διαμόρφωσης διεθνών αντιλήψεων, μπορεί να έρθουν καθυστερημένα ή να αποδειχθούν ανεπαρκείς.
Ως αποτέλεσμα, ο μετασχηματισμός μιας χώρας (ή μιας εταιρείας) μπορεί να καταλήξει να είναι πιο περίπλοκος από όσο χρειάζεται.
Η ινδική οικονομία έχει φτάσει στο σημείο όπου η διατήρηση αξιόπιστης πρόσβασης στις διεθνείς αγορές δεν είναι απλώς πολύτιμη αλλά και σημαντική ως αναπτυξιακή προτεραιότητα.
Μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις είναι να αποφύγει το λάθος που έκαναν τόσο η Κίνα όσο και η Big Tech, όταν δεν κατάφεραν να αναγνωρίσουν την προσφάτως αποκτηθείσα παγκόσμια επιρροή τους και να προσαρμοστούν ανάλογα.
Στην περίπτωση της Κίνας, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής παρέμειναν στενά επικεντρωμένοι στην εγχώρια αναπτυξιακή τους ατζέντα, καθώς η χώρα γινόταν πιο σημαντική συστημικά.
Όταν η Κίνα αφυπνίστηκε με τις εξωτερικές πραγματικότητες που συνδέονται με το αυξανόμενο παγκόσμιο αποτύπωμα, είχε ήδη λάβει σοβαρές αντιδράσεις από άλλες χώρες.
Αυτές οι απαντήσεις συσσωρεύτηκαν και τελικά προκάλεσαν μεγάλες επιπλοκές, συμπεριλαμβανομένης της επιδείνωσης των εγχώριων προκλήσεων, που θα μπορούσαν να εκτροχιάσουν ή τουλάχιστον να εμποδίσουν το εντυπωσιακό αναπτυξιακό ταξίδι της Κίνας.
Επίσης, η Big Tech δεν προέβλεψε το σημείο καμπής όπου η επιδίωξη του οράματός της για συναρπαστικές μετασχηματιστικές καινοτομίες έγινε πηγή παγκόσμιων διαταραχών σε όλο το σύστημα.
Μεταξύ των πιο τρανταχτών παραδειγμάτων ήταν η αποτυχία του Facebook να κατανοήσει τις δυνατότητες και την ανάγκη να αντιμετωπιστεί η όποια παρέμβαση υπήρξε στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές του 2016.
Τα σκάνδαλα σχετικά με τον τρόπο χρήσης της πλατφόρμας του κατά τη διάρκεια εκείνης της περιόδου προκάλεσαν ρυθμιστικές και πολιτικές αντιδράσεις που δεν έχουν ακόμη εκδηλωθεί πλήρως.
Σε σύγκριση με αυτές τις δύο περιπτώσεις, η ευπάθεια της Ινδίας στο θέμα της κλιματικής αλλαγής είναι ιδιαίτερα αξιοσημείωτη.
Ενώ οι κατά κεφαλήν εκπομπές του είναι ακόμα χαμηλές, είναι ήδη ο τρίτος μεγαλύτερος ρυπαίνων στον κόσμο και οι συνολικές εκπομπές πιθανότατα θα συνεχίσουν να αυξάνονται.
Εν τω μεταξύ, οι πολυεθνικές της αναζητούν όλο και περισσότερο στο εξωτερικό ευκαιρίες ανάπτυξης.
Η αυξημένη εισροή ξένων εταιρειών και άλλων αλλοδαπώςν επενδυτικών ροών θα αυξήσει την εστίαση στις εγχώριες συνθήκες εργασίας, όπως και ο μεγαλύτερος όγκος εισερχόμενων ΑΞΕ.
Επιπροσθέτως, η Ινδία προσελκύει πολλά ξένα κεφάλαια χαρτοφυλακίου, εν μέρει επειδή περισσότεροι επενδυτές ανησυχούν για τις γεωπολιτικές εντάσεις και την προοπτική να καταστεί η κινεζική οικονομία μη επενδύσιμη.
Οι πρόσφατες εντυπωσιακές τεχνολογικές επιτυχίες της θα ενισχύσουν την παγκόσμια συστημική επιρροή της.
Η ακμάζουσα ψηφιακή οικονομία της επέτρεψε να υπάρξει μια ανώτερη ανοιχτή αρχιτεκτονική για την ψηφιακή χρηματοδότηση, καθιστώντας την χαρακτηριστικό παράδειγμα μιας τεράστιας χώρας όπου τα χρήματα μπορούν να κινηθούν γρήγορα και φθηνά.
Επιπλέον, οι πολύγλωσσες τεχνικές δυνατότητες της Ινδίας είναι κατάλληλες για μεγαλύτερες εξαγωγές σε πολλές άλλες χώρες, που καταγράφουν παρόμοια ανάπτυξη, με γνώμονα την τεχνολογία.
Συστημική σημασία
Δεδομένης της συστημικής σημασίας της Ινδίας σε τόσο πολλές διαστάσεις, τόσο οι σημερινές όσο και οι μελλοντικές γενιές θα επωφεληθούν από τα πρώτα βήματα για την ελαχιστοποίηση των κινδύνων και τη μεγιστοποίηση των ευκαιριών που παρουσιάζει.
Η λίστα υποχρεώσεων είναι μάλλον μεγάλη, αλλά ξεκινά με δύο κρίσιμες προτεραιότητες: μία εγχώρια και μία διεθνή.
Στο εγχώριο μέτωπο, η Ινδία βρίσκεται στο κατώφλι μιας ακόμη μεγαλύτερης εισροής ΑΞΕ και επενδυτών χαρτοφυλακίου.
Αυτό το κεφάλαιο έχει πολλά οφέλη, φυσικά, όπως η δημιουργία θέσεων εργασίας, η μεταφορά τεχνολογίας και η μεγαλύτερη πρόσβαση σε φθηνότερη χρηματοδότηση.
Όμως, όπως δείχνει η εμπειρία άλλων χωρών, οι μεγάλες εισροές απαιτούν ταχεία προσαρμογή των πολιτικών και της νοοτροπίας των υπευθύνων χάραξης πολιτικής, καθώς και μέτρα για την υπέρβαση της εσωτερικής αντίστασης από τους εγχώριους κατεστημένους φορείς.
Διαφορετικά, τα οφέλη θα αντισταθμιστούν περισσότερο από τη σοβαρή απειλή της μακροοικονομικής αστάθειας, της κακής κατανομής των πόρων, της υπερβολικής ανάληψης κινδύνων και της διαφθοράς.
Κοιτάζοντας προς τα έξω, η Ινδία πρέπει να προωθήσει βαθύτερες αλληλεπιδράσεις συνεργασίας με βασικούς εμπορικούς εταίρους, περιφερειακούς θεσμούς και διεθνείς πλατφόρμες.
Το status quo της, ως ιδρύτρια της Νέας Τράπεζας Ανάπτυξης –που ιδρύθηκε από τους BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική) το 2014–, δεν αποκλείει την ανάγκη για στενότερους δεσμούς με την Ασιατική Αναπτυξιακή Τράπεζα, τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και άλλους παγκόσμιους οργανισμούς.
Παρότι οι φορείς χάραξης πολιτικής της Ινδίας εστιάζουν σε συναρπαστικές εγχώριες εξελίξεις και επιτεύγματα, πρέπει επίσης να παρακολουθούν στενά τον τρόπο με τον οποίο η χώρα τους επηρεάζει τις υπάρχουσες παγκόσμιες ευθυγραμμίσεις.
«Η πρόκληση είναι η Ινδία να κάνει χώρο για τον εαυτό της με όσο το δυνατόν πιο τακτοποιημένο τρόπο» επισημαίνει ο οικονομολόγος.
Δεδομένων της επιτυχίας και των προοπτικών της, η Ινδία δεν μπορεί πλέον να ισχυρίζεται ότι είναι μια οικονομικά μικρή αναπτυσσόμενη χώρα.
Η αυξανόμενη συστημική της σημασία θα εγείρει ένα μεγαλύτερο σύνολο κινδύνων και ευκαιριών.
Η Ινδία σήμερα είναι κοντά στο σημείο που βρισκόταν η Κίνα και η Big Tech πριν ακούσια προκαλέσουν αντιδράσεις οι οποίες περιέπλεξαν τις αναπτυξιακές τους στρατηγικές και υπονόμευσαν τη φήμη τους.
Η Ινδία δεν πρέπει να χάσει χρόνο για να διαχειριστεί το αυξανόμενο αποτύπωμά της, έτσι ώστε οι εγχώριες προτεραιότητές της να ευθυγραμμίζονται με τη διεθνή πραγματικότητα.
Όταν η Κίνα βρισκόταν σε παρόμοιο στάδιο οικονομικής ανάπτυξης πριν από 16 χρόνια, είχε πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών 10% του ΑΕΠ.
Τότε οι Κινέζοι πολιτικοί επικεντρώθηκαν στη φούσκα του χρηματιστηρίου το 2007, αγνοώντας τις αυξανόμενες εξωτερικές ανησυχίες για τον μερκαντιλισμό και τον «αθέμιτο» ανταγωνισμό, μέχρι που ήταν πολύ αργά.
Τώρα, οι ΗΠΑ και άλλοι έχουν εισαγάγει αυστηρούς περιορισμούς κατά της Κίνας στο εμπόριο, το κεφάλαιο και την τεχνολογία, οι περισσότεροι από τους οποίους φαίνεται πιθανό να παραμείνουν σε ισχύ επ’ αόριστον.
Το δίδαγμα είναι ότι μια καθαρά αντιδραστική προσέγγιση είναι πολύ λιγότερο αποτελεσματική από μια ισορροπημένη προσέγγιση που συνδυάζει προληπτικά και αντιδραστικά στοιχεία.
Η σημερινή ινδική κυβέρνηση, υπό τον πρωθυπουργό Narendra Modi, φαίνεται να το κατανοεί αυτό και έχει γενικά επαινεθεί για τον τρόπο με τον οποίο πλοηγήθηκε στο σημερινό εξαιρετικά περίπλοκο και τεταμένο παγκόσμιο περιβάλλον.
«Αλλά πρέπει να γίνει περισσότερη δουλειά. Η Ινδία οφείλει να διαδραματίσει μεγαλύτερο ρόλο στους πολυμερείς θεσμούς του κόσμου, όπου θα μπορούσε να είναι μια ισχυρή φωνή για εποικοδομητικές μεταρρυθμίσεις.
Για ευνόητους λόγους, η Ινδία έχει μείνει μακριά από την Πρωτοβουλία Belt and Road της Κίνας. Αλλά είτε μας αρέσει είτε όχι, η Κίνα και η Ινδία προορίζονται και οι δύο να γίνουν γίγαντες στην παγκόσμια οικονομία.
Η φύση των σχέσεών τους θα έχει τεράστια επίδραση στο μέλλον της παγκόσμιας ολοκλήρωσης και συνεργασίας.
Η σταδιακή εργασία προς μια πιο εποικοδομητική σχέση που να είναι συνεπής με τις άλλες γεωπολιτικές προτεραιότητές της (συμπεριλαμβανομένων έναντι των ΗΠΑ), θα πρέπει να είναι ένας στόχος για την Ινδία.
Αποτελεί επίσης βασικό στοιχείο στην ικανότητα και των δύο χωρών να διαχειρίζονται το διευρυνόμενο παγκόσμιο αποτύπωμά τους» καταλήγει ο El Erian.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ:
