Η Ελλάδα µπορεί να κάνει τη διαφορά

Του Γιάννη Παπαδογιάννη 

Τις προκλήσεις αλλά και τους κινδύνους για τις επενδύσεις και τις αγορές αναφέρεται σε συνέντευξή του στο Fortune ο διευθύνων σύµβουλος της Alpha Asset Management θυγατρικής του Οµίλου Alpha Bank Κίµων Βολίκας. Επισηµαίνει την οξύµωρη «επικίνδυνη ασφάλεια» που δηµιουργεί η επιθετική πολιτική νοµισµατικής χαλάρωσης που ακολουθούν οι κεντρικές τράπεζες και η οποία έχει οδηγήσει στην παντοκρατορία τις µετοχικές τοποθετήσεις. Για την Ελλάδα, ο διευθύνων σύµβουλος της Alpha Asset Management εµφανίζεται ιδιαίτερα αισιόδοξος, υπό την προϋπόθεση όµως ότι ο πολιτικός κίνδυνος και η αβεβαιότητα θα εκλείψουν. Αν συµβεί αυτό, τονίζει, οι ελληνικές µετοχές και τα οµόλογα θα µπορούσαν να κάνουν τη µεγάλη διαφορά το 2015.

Ποια είναι η γενική εκτίµησή σας για τις αγορές το 2015;
Γενικά, θα έλεγα ότι δεν βλέπω µεγάλες διαφορές σε σχέση µε τη φετινή χρονιά. Από τη µια πλευρά, η αµερικανική οικονοµία βρίσκεται σε θετική πορεία, καθώς αναπτύσσεται και η ανεργία µειώνεται. Αντίθετα, Ευρώπη και Ιαπωνία έχουν προβλήµατα. Η ανάπτυξη είναι µικρή ή και αρνητική στην περίπτωση της Ιαπωνίας, ενώ πρόσθετο πρόβληµα είναι ο πολύ χαµηλός πληθωρισµός. Σηµαντική παράµετρος για τις αγορές και για το 2015 θα αποτελέσει η πολιτική νοµισµατικής χαλάρωσης (quantitative ease – QE) που ακολουθούν οι κεντρικές τράπεζες. Στις ΗΠΑ βρισκόµαστε σε µια φάση που, όπως φαίνεται, η πολιτική αυτή ολοκληρώνεται και το πότε και πώς θα γίνει αυτό αποτελεί το µεγάλο ερώτηµα και ένας από τους βασικούς παράγοντες που θα καθορίσουν την πορεία των αγορών. Θεωρητικά στα µέσα του 2015 µπορεί να δούµε στις ΗΠΑ αύξηση επιτοκίων, δηλαδή θα περάσουµε από την περίοδο αύξησης της ρευστότητας στον περιορισµό της. Στον αντίποδα, Ευρώπη και Ιαπωνία είναι σε φάση επιθετικής νοµισµατικής πολιτικής, κάτι στο οποίο οι αγορές αντιδρούν πολύ θετικά.

Σε ό,τι αφορά τις αναδυόµενες αγορές;
Η Κίνα, η πορεία της οποίας επηρεάζει ευρύτερα την παγκόσµια οικονοµία, δεν φαίνεται να διατηρεί τους υψηλούς ρυθµούς ανάπτυξης των προηγούµενων ετών. Η οικονοµία προσπαθεί να προσαρµοστεί στα νέα δεδοµένα και να λειτουργεί µε µεγαλύτερη διαφάνεια, ειδικά σε τοµείς όπως οι τράπεζες και το real estate, που τα προηγούµενα χρόνια παρουσίαζαν κατακόρυφη ανάπτυξη. Η µετάβαση σε ένα καθεστώς µεγαλύτερης διαφάνειας και πιο οργανωµένης µεγέθυνσης µπορεί να έχει κόστος στον ρυθµό της. Επίσης, δεν πρέπει να ξεχνάµε ότι η παγκόσµια ανάπτυξη είναι χαµηλή και, κατ’ επέκταση, η ζήτηση για κινεζικά προϊόντα είναι συγκριτικά περιορισµένη. Από εκεί και πέρα, υπάρχουν αναδυόµενες χώρες που ευνοούνται από τη χαµηλή τιµή του πετρελαίου ή του πληθωρισµού σε διεθνές επίπεδο και άλλες που πλήττονται.

Η διακοπή του QΕ θα µπορούσε να αποτελέσει αφορµή για µια ουσιαστική διόρθωση στην αγορά µετοχών στις ΗΠΑ παρά την καλή πορεία της οικονοµίας;
Η φάση του οριστικού τερµατισµού του QE είναι κάτι αδοκίµαστο, κάτι που δεν έχουµε δει στην πράξη. Στην Ιαπωνία, έχουµε δει πολλές προσπάθειες να σταµατήσει η εν λόγω πολιτική, οι οποίες όµως δεν πέτυχαν. Στις ΗΠΑ, έχουµε δει ένα πολύ επιθετικό, ανορθόδοξο QE για την αντιµετώπιση της χρηµατοπιστωτικής κρίσης του 2007. Και οι δύο προσπάθειες εξόδου που επιχειρήθηκαν δεν ολοκληρώθηκαν, λόγω της αντίδρασης των αγορών. Το τι θα σηµάνει ο οριστικός τερµατισµός του QE είναι κάτι που θα δούµε στην πράξη. Σήµερα συµβαίνει το εξής παράδοξο: Ενώ συζητάµε ότι υπάρχει ένα σοβαρό ενδεχόµενο αύξησης των επιτοκίων παρέµβασης στις ΗΠΑ το 2015, οι αποδόσεις των δεκαετών οµολόγων παραµένουν σε ιστορικά χαµηλά επίπεδα. Πρόκειται για κάτι µη φυσιολογικό.

Αυτό γιατί συµβαίνει;
Δεν πιστεύουν οι αγορές ότι έχουµε φτάσει στο τέλος της νοµισµατικής χαλάρωσης; Υπάρχουν πολλές απαντήσεις. Η µία είναι ότι υπάρχουν εισροές από την Ευρώπη και την Ιαπωνία, λόγω των προβληµάτων των χωρών, οι οποίες κατευθύνονται σε αµερικανικά οµόλογα. Ωστόσο θα περίµενε κανείς, αν το QE ολοκληρωνόταν µε επιτυχία, έχοντας ως αποτέλεσµα τη σταθερή ανάπτυξη της αµερικανικής οικονοµίας, οι αποδόσεις των αµερικανικών οµολόγων να διαµορφωθούν σε υψηλότερο επίπεδα. Όµως, µέχρι τώρα δεν βλέπουµε κάτι τέτοιο.

Στις µετοχές, αν ανέβουν τα επιτόκια, δεν θα υπάρξει διόρθωση µετά την παρατεταµένη ανοδική πορεία; Μετά από µια άνοδο των επιτοκίων είναι πιθανή µια αρνητική αντίδραση στις µετοχές, ωστόσο σε δεύτερο χρόνο, αν επιβεβαιωθεί η δυναµική της αµερικανικής οικονοµίας, οι µετοχές θα συνεχίσουν την ανοδική τους πορεία. Ισχυρή ανάπτυξη σηµαίνει υψηλή κερδοφορία για τις εταιρείες και, κατ’ επέκταση, καλύτερες αποτιµήσεις. Αν όµως δούµε ότι ανεβαίνουν τα επιτόκια επειδή τελειώνει το QE και δεν ακολουθήσουν καλές οικονοµικές επιδόσεις, τότε φοβάµαι ότι υπάρχει σοβαρός κίνδυνος για αρνητική πορεία των µετοχών.

Αυτό το εργαλείο, όµως, δεν έχει ηµεροµηνία λήξεως;
Σαφέστατα. Νοµίζω αυτό θα γίνει όταν έρθει η στιγµή που οι αγορές θα αναρωτηθούν για την αποτελεσµατικότητά του και για το αν η συγκεκριµένη πρακτική έχει νόηµα ή αν απλώς πληθωρίζουµε τις αξίες περιουσιακών στοιχείων. Όταν θα σχηµατιστεί η αντίληψη ότι όλα είναι εικονική πραγµατικότητα: Ο κόσµος δεν δουλεύει, δεν έχουµε µείωση της ανεργίας, δεν έχουµε πραγµατική ανάπτυξη, αλλά µια ανάπτυξη που προέρχεται κυρίως από το φούσκωµα των τιµών. Το τι θα γίνει σε µια τέτοια περίπτωση είναι άγνωστο. Ωστόσο πρέπει να πούµε ότι το QE ήταν ο µοναδικός τρόπος για να ξεφύγουµε από την κρίση του 2007-2008. Το µέγεθος και το εύρος της κρίσης δεν άφηναν πολλά άλλα περιθώρια αντίδρασης πέρα από ανορθόδοξες λύσεις, όπως και έγινε.

Στην Ευρώπη, δεδοµένων και των πολιτικών συνθηκών, πόσο εύκολο είναι να αντιµετωπιστεί αποτελεσµατικά η οικονοµική κρίση;
Κάθε πρόγραµµα νοµισµατικής χαλάρωσης πρέπει να συνοδεύεται από μεταρρυθμίσεις. Στις ΗΠΑ αυτό συµβαίνει. Στην Ευρώπη και την Ιαπωνία είναι δύσκολο να δούµε κάτι ανάλογο, καθώς η Ευρώπη αποτελείται από πολλά κράτη µε διαφορετικές εθνικές προτεραιότητες και διαφορετικές ανάγκες στις οικονοµίες τους. Η Ιαπωνία, επίσης, έχει τις δικές της ιδιαιτερότητες. Οι οικονοµίες χρειάζονται βαθιές μεταρρυθµίσεις, κάτι το οποίο δεν ξέρω πόσο εύκολο είναι να γίνει. Το πολιτικό ρίσκο είναι ένας πρόσθετος κίνδυνος για την Ευρώπη. Σχεδόν πάντα η Ευρώπη ακολουθεί τα προβλήµατα και δεν δίνει έγκαιρα λύσεις.

Τι συµβουλή θα δίνατε σε έναν πιο επιθετικό επενδυτή και τι σε έναν πιο συντηρητικό;
Στις ηµέρες µας αποτελεί µεγάλη πρόκληση να προσεγγίσεις τις έννοιες του επιθετικού και του συντηρητικού επενδυτή. Τα επιθετικά προγράµµατα νοµισµατικής χαλάρωσης και η διαµόρφωση των επιτοκίων σε πολύ χαµηλά επίπεδα για µεγάλη χρονική περίοδο έχουν οδηγήσει σε µια ιδιόµορφη κατάσταση. Συνήθως λέµε ότι ο οµολογιακός επενδυτής είναι ο συντηρητικός. Ωστόσο, η σχέση ρίσκου – απόδοσης των οµολόγων έναντι των µετοχών υστερεί. Για παράδειγµα, αγοράζεις ένα δεκαετές γερµανικό οµόλογο, το οποίο δίνει απόδοση 0,8%, και κινδυνεύεις µε απώλειες αν τα επιτόκια διαµορφωθούν σε πιο φυσιολογικά επίπεδα της τάξης του 2%. Η σχέση ρίσκου – απόδοσης δεν είναι καθόλου καλή. Αντίστοιχα, στις µετοχές αγοράζεις µια µετοχή και µπορείς να έχεις απόδοση 10% σε ετήσια βάση. Βέβαια, υπάρχει κίνδυνος για σηµαντικές απώλειες στην περίπτωση που οι συνθήκες στις αγορές αλλάξουν, αλλά τα τελευταία χρόνια έχουµε δει µια πολύ ενεργή υποστήριξη από τις κεντρικές τράπεζες, µειώνοντας τις πιθανότητες για κάτι τέτοιο. Έτσι, υπό το πρίσµα αυτό µοιάζει πιο συντηρητικό να τοποθετηθεί κανείς σε µια µετοχή από το να αγοράσει ένα οµόλογο. Από την άλλη, όπως είπαµε, κάποια στιγµή το QE θα καταστεί αναποτελεσµατικό και τότε τα δεδοµένα θα αλλάξουν δραστικά. Ωστόσο, η επικρατούσα λογική και οι πολιτικές που ακολουθούν οι κεντρικές τράπεζες σε όλο τον κόσµο κατευθύνουν τα κεφάλαια σε µετοχικές τοποθετήσεις.

Τι σηµαίνει για την παγκόσµια οικονοµία η µείωση της τιµής του πετρελαίου;
Το πετρέλαιο το τελευταίο διάστηµα έχει υποχωρήσει πάρα πολύ, και αυτό έχει µεγάλες και πολύπλευρες επιδράσεις. Μεγαλώνει το διαθέσιµο εισόδηµα του καταναλωτή. Όταν γεµίζεις το αυτοκίνητό σου βενζίνη και αυτό σου κοστίζει 20% λιγότερο, αυτό που δεν πληρώνεις είναι διαθέσιµο για κατανάλωση για άλλους σκοπούς. Έτσι ενισχύεται η δυνατότητα για κατανάλωση, άρα και η ζήτηση αγαθών και υπηρεσιών. Η πτώση της τιµής του πετρελαίου µπορεί να αποφέρει σηµαντικά οφέλη και στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη. Από την άλλη, η χαµηλή τιµή δηµιουργεί ζήτηµα για τις πετρελαϊκές εταιρείες και τις πετρελαιοπαραγωγούς χώρες, ειδικά για όσες έχουν υψηλό κόστος εξόρυξης, όπως η Ρωσία.

Την Ελλάδα ως επενδυτική επιλογή πώς τη βλέπετε;
Η Ελλάδα έχει διανύσει µεγάλη απόσταση τα τελευταία χρόνια. Φτάσαµε στο πολυπόθητο σηµείο να δούµε και πάλι θετικούς ρυθµούς ανάπτυξης, οι αποτιµήσεις είναι πολύ χαµηλές και στις µετοχές και στα οµόλογα, οι τράπεζες είναι ανακεφαλαιοποιηµένες. Αν φύγει το πολιτικό ρίσκο, η Ελλάδα µπορεί να παρουσιάσει πολύ υψηλές αποδόσεις και να είναι από τις χώρες που θα ξεχωρίσουν τη νέα χρονιά.

Τι ελληνικούς τίτλους θα επιλέγατε;
Τραπεζικές µετοχές και ελληνικά κρατικά οµόλογα. Οι τράπεζες στην Ελλάδα είναι πολύ καλά κεφαλαιοποιηµένες και µε τη δυναµική που µπορεί να έχει από εδώ και πέρα η οικονοµία ο κλάδος µπορεί να βρεθεί στο επίκεντρο. Επίσης, ευκαιρίες για µεγάλες αποδόσεις προσφέρουν τα ελληνικά οµόλογα. Αν αποδέχεσαι βέβαια το ρίσκο της Ελλάδας.

*Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Fortune που κυκλοφορεί στα περίπτερα