Ελληνική οικονομία: Η δυναμική και η «αλλόκοτη» σχέση παραγωγικότητας/επενδύσεων
Η αρνητική έκπληξη από την πορεία των επενδύσεων το 2023, η κόπωση σε δείκτες της αγοράς εργασίας και στο οικονομικό κλίμα, καθώς και η ανάγκη διεύρυνσης της φορολογικής βάσης αποτελούν τις σημαντικότερες εγχώριες προκλήσεις για την οικονομία.
Παράλληλα, σύμφωνα με την τριμηνιαία έκθεση του ΙΟΒΕ, αναδεικνύεται η κρισιμότητα του ρυθμιστικού ρόλου του κράτους, περισσότερο ωστόσο στη κατεύθυνση διασφάλισης υγιούς ανταγωνισμού και ενίσχυσης της παραγωγικής βάσης, αντί για την επιβολή σύνθετων και μεταβαλλόμενων περιορισμών.
Στον αντίποδα, θετικές δυναμικές αναδεικνύονται στο Ταμείο Ανάκαμψης και σε τομείς όπως: μειούμενο διαφορικό κόστος χρηματοδότησης, δυναμικός τουρισμός, βελτίωση επιχειρηματικού περιβάλλοντος, δημοσιονομικές επιδόσεις που υπερβαίνουν τους στόχους.
Το ΙΟΒΕ θέτει δύο κομβικά ερωτήματα για την πορεία της οικονομίας:
(α) Το διεθνές περιβάλλον και οι εξελίξεις στην Ευρώπη θα ευνοήσουν ή θα επιβαρύνουν την ελληνική οικονομία;
(β) Η ποιοτική αναβάθμιση της οικονομίας, με αλλαγές στη δομή της, επαρκεί για να οδηγήσει σε συστηματική αύξηση των εισοδημάτων μεσοπρόθεσμα;
Για το 2024 το ΙΟΒΕ αναθεωρεί την πρόβλεψη για ετήσια ανάπτυξη 2,1%, οριακά υψηλότερη του 2% το 2023, με ώθηση από την ανθεκτική στις πληθωριστικές πιέσεις κατανάλωση των νοικοκυριών (+1,3%, συνολική κατανάλωση +1,0%) και την ενίσχυση των επενδύσεων (+7,8%, πάγιες επενδύσεις +9,5%), μετά τη συρρίκνωση το 2023. Εξάλλου, σύμφωνα με την έκθεση της ΕΕ για την ελληνική οικονομία, οι ελληνικές επιχειρήσεις περιόρισαν τις επενδύσεις λόγω της κρίσης του δημόσιου χρέους, με κατάρρευση της ακαθάριστης απόδοσης κεφαλαίου από 34% το 2008 στο ιστορικό χαμηλό του 13,7% το 2019, 10 μονάδες κάτω από τον μέσο όρο της ευρωζώνης. Οι ελληνικές επιχειρήσεις συνεχίζουν επίσης να αντιμετωπίζουν έναν από τους υψηλότερους δείκτες χρέους προς κέρδη, ενώ η διαδικασία διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων δανείων υστερεί έναντι του μέσου όρου της ΕΕ.
Το ΙΟΒΕ από την πλευρά του σημειώνει την ανάγκη προσαρμογής του παραγωγικού μοντέλου, με την προσέλκυση παραγωγικών άμεσων επενδύσεων σε περισσότερους τομείς. Σημειώνει επίσης ότι πολλά ζητήματα παραμένουν ανοιχτά, συνδυαζόμενα με κινδύνους, που απορρέουν από την επιβράδυνση της οικονομίας της Ευρωζώνης, τη σφιχτότερη δημοσιονομική πολιτική, τη διατήρηση του πληθωρισμού και της αβεβαιότητας σε περιφερειακό και διεθνές επίπεδο.
Σύμφωνα με τον Γενικό Διευθυντή του ΙΟΒΕ, καθηγητή Νίκο Βέττα, είναι σκόπιμο οι ασκούντες πολιτική να προτάξουν προτεραιότητες με μεσοπρόθεσμο ορίζοντα για την ενδυνάμωση της παραγωγικής βάσης. Στο πλαίσιο αυτό, έχει σημασία η στόχευση μιας εύρυθμης αγοράς εργασίας μέσα από ενίσχυση κινήτρων για συμμετοχή και ουσιαστική κατάρτιση του εργατικού δυναμικού. Επιπλέον, κρίσιμη είναι η τόνωση της παραγωγικότητας μέσα από ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών και ενίσχυση της καινοτομίας μέσα από το άνοιγμα της οικονομίας σε νέες δραστηριότητες και νέα επιχειρηματικότητα. Παράλληλα, ευεργετικά θα δράσει η απελευθέρωση και ανακατανομή πόρων της οικονομίας μέσα από την ταχύτερη και αποτελεσματικότερη επίλυση των κόκκινων δανείων. Τέλος, προϋπόθεση αποτελεί η διασφάλιση σταθερότητας και διαφάνειας στους κανόνες της αγοράς σε συνδυασμό με τη δραστική απλοποίηση διαδικασιών στον δημόσιο τομέα.
