Ένας νέος λογιστικός νόμος, όχι αρκετά τολμηρός

*Του Γιάννη Αχείλα

Ο νέος νόμος 4308/2014, ο οποίος τέθηκε σε ισχύ από 1 Ιανουαρίου 2015, ενσωματώνει γενικά τις διατάξεις της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 2013/34/ΕΕ σχετικά με τις ετήσιες οικονομικές καταστάσεις.

Επίσης, υπάρχει μια ενότητα, όπου παρέχονται οδηγίες για την τήρηση των βιβλίων και στοιχείων σε αντικατάσταση των αντίστοιχων διατάξεων του καταργούμενου Κώδικα Φορολογικής Απεικόνισης Συναλλαγών (ΚΦΑΣ). Θα επιχειρήσουμε να καταγράψουμε τι νέο φέρνει ο λογιστικός νόμος, που επηρεάζει τη δραστηριότητα των επιχειρήσεων και ποιες παρεμβάσεις πρέπει να γίνουν ώστε να εισάγει μια ενιαία βάση λογιστικών αρχών για τη χώρα.

Τι νέο φέρνει ο νόμος

Στο νέο νόμο περιγράφονται λεπτομερώς οι λογιστικές αρχές που θα διέπουν την κατάρτιση των ετήσιων οικονομικών καταστάσεων, είτε πρόκειται για δημοσιευόμενες βάσει του εταιρικού νόμου (δηλαδή για τις επιχειρήσεις), είτε για υποβαλλόμενες στις φορολογικές αρχές για τον προσδιορισμό του φόρου εισοδήματος.

Επίσης, παρέχεται νέο σχέδιο λογαριασμών, διάφορες μορφές οικονομικών καταστάσεων, καθώς και λεξιλόγιο των όρων που σχετίζονται με τις λογιστικές αρχές.

Επιπλέον, διευκρινίζεται ότι το προτεινόμενο λογιστικό υπόδειγμα που περιλαμβάνεται στο προσάρτημα του νέου νόμου θα πρέπει να χρησιμοποιείται ως μέρος του λογιστικού συστήματος της επιχείρησης, όσον αφορά στην περιγραφή, στην έκταση της ανάλυσης και στο περιεχόμενο των λογαριασμών του λογιστικού σχεδίου.

Τέλος, καταργούνται από 1 Ιανουαρίου 2015 ο ΚΦΑΣ, το Ελληνικό Γενικό Λογιστικό Σχέδιο (ΕΓΛΣ), τα Κλαδικά Λογιστικά Σχέδια των τραπεζών και ασφαλιστικών εταιρειών, καθώς και όλες οι σχετικές διατάξεις, εγκύκλιοι και οδηγίες ή Υπουργικές Αποφάσεις που έχουν εκδοθεί σε σχέση με τα παραπάνω.

Πώς επηρεάζει τη λειτουργία των επιχειρήσεων

Οι λοιποί τομείς που θα επηρεάσουν τον τρόπο που ασκείται η επιχειρηματική δραστηριότητα έχουν ως ακολούθως:

• Ο νέος νόμος παρέχει εναλλακτικά τη δυνατότητα στις επιχειρήσεις να συνεχίσουν να εφαρμόζουν το υπάρχον σχέδιο λογαριασμών με τους νέους κανόνες ή να υιοθετήσουν το νέο σχέδιο λογαριασμών.
• Καταργείται η αναπροσαρμογή της αξίας των ακινήτων (Ν. 2065/1992). Επίσης, αλλάζει ο τρόπος αντιμετώπισης Χρηματοδοτικών Μισθώσεων (leasing).
• Οι οικονομικές καταστάσεις που συντάσσονται υποχρεωτικά βάσει του νέου νόμου αποτελούνται, αναλόγως του μεγέθους κάθε εταιρείας, από: (α) Ισολογισμό ή Κατάσταση Χρηματοοικονομικής Θέσης, (β) Κατάσταση Αποτελεσμάτων, (γ) Κατάσταση Μεταβολών Καθαρής Θέσης, (δ) Προσάρτημα και (ε) Κατάσταση Χρηματοροών.
• Σημαντική καινοτομία του νέου νόμου αποτελεί η δυνατότητα των οντοτήτων να επιμετρούν τα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις τους στην εύλογη αξία (fair value), όταν αυτή καθίσταται αξιόπιστα εφικτή.
• Υποχρεούνται οι εταιρείες να προσαρμόσουν τα υπόλοιπα έναρξης του πρώτου Ισολογισμού που θα συντάξουν με τα νέα πρότυπα, σύμφωνα με τις νέες λογιστικές αρχές και το υπόδειγμα οικονομικών καταστάσεων που περιλαμβάνονται στα παραρτήματα του νόμου.

Γιατί χρειάζονται βελτιώσεις

Θεωρούμε ότι ο νέος νόμος, αν και εισήγαγε σημαντικές αλλαγές που αναμένονταν από καιρό, όπως η κατάργηση του ΚΒΣ, δυστυχώς δεν προχώρησε τόσο, ώστε να εξαλείψει πραγματικά όλες τις γραφειοκρατικές διαδικασίες και να εισάγει μια ενιαία βάση λογιστικών αρχών για τη χώρα, όπως για παράδειγμα τα ΔΠΧΑ. Τώρα θα έχουμε τα Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα (ΕΛΠ) και τα ΔΠΧΑ. Επιπλέον, οι νέες ρυθμίσεις δεν είναι αρκετά τολμηρές, ώστε να μείνουμε μακριά από προκαθορισμένες οδηγίες ως προς τον τρόπο που τα βιβλία πρέπει να τηρούνται και ποια βιβλία πρέπει να τηρούνται.

Για παράδειγμα, σε ορισμένες χώρες, η υποχρέωση τήρησης βιβλίων συνοψίζεται απλά στην ακόλουθη φράση «οι οντότητες πρέπει να τηρούν με συνέπεια τα κατάλληλα βιβλία». Με τον τρόπο αυτό εναποθέτει την ευθύνη στις εταιρείες να διασφαλίζουν ότι θα εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους. Σημειώνουμε ότι ανοικτά παραμένουν διάφορα πρακτικά θέματα όσον αφορά την εφαρμογή του νόμου, όπως το δυσανάλογο διαχειριστικό βάρος που φαίνεται καταρχήν να επιβάλλεται στις μικρότερες επιχειρήσεις σε σχέση με τις ισχύουσες διατάξεις, καθώς και θέματα αρμοδιότητας για την εποπτεία και επιβολή των προβλεπόμενων από το νόμο.

* O Γιάννης Αχείλας είναι Γενικός Διευθυντής στο Τμήμα Ελεγκτικών Υπηρεσιών της KPMG