Ένας πρόεδρος στη «σκιά» του Νάσερ
Ποιος είναι ο στρατηγός Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι, που μέσα από τις κάλπες της Αιγύπτου «μεταμορφώνεται» σε πρόεδρος.
Πρότυπό του είναι ο Γκαμάλ Αμπντελ Νάσερ: ο θρυλικός Αιγύπτιος στρατιωτικός, μετέπειτα εθνικός «ελευθερωτής» με την πυγμή των όπλων, παναραβιστής, αντι-αποικιοκράτης κι ένας από τους σημαντικότερους μεταρρυθμιστές πολιτικούς στην ιστορία της Μέσης Ανατολής κατά τον 20ο αιώνα.
Προς το παρόν, καθώς πατά μεθοδικά και επικοινωνιακά πάνω σε αυτά τα ιστορικά «ίχνη», ο πανίσχυρος όσο και αμφιλεγόμενος στρατηγός Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι έχει καταφέρει να διανύσει μόνον τα δύο πρώτα «μονοπάτια», ευελπιστώντας σε μία ανάλογα μακρά «διαδρομή».
Όπως και ο Νάσερ, έτσι και αυτός προέρχεται από τις τάξεις του ισχυρού στρατιωτικού κατεστημένου της Αιγύπτου, αν και ο αλ-Σίσι ανέβηκε τη «σκάλα» της ιεραρχίας μέχρι τέλους, αναλαμβάνοντας προ διετίας και μέχρι τον περασμένο Μάρτιο τα «ηνία» των Ενόπλων Δυνάμεων της χώρας.
Και οι δύο κατατάσσονται ιστορικά στους σφοδρούς πολέμιους της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, που στους καιρούς του αλ-Σίσι εξελίχθηκε σε κύριο εγχώριο εκφραστή του πολιτικού Ισλάμ και τώρα επιχειρείται να «ξεδοντιαστεί» με τη συνδρομή των δικαστών και πρόσχημα την «καταπολέμηση της τρομοκρατίας».
Και οι δύο ανέτρεψαν δύο προέδρους: ο μεν Νάσερ τον πρώτο πρόεδρο της Αραβικής Δημοκρατίας της Αιγύπτου, Μοχάμεντ Ναγκίμπ, το 1954 (με τον οποίο είχαν συνεργαστεί δύο χρόνια νωρίτερα στο στρατιωτικό κίνημα των «Ελεύθερων Αξιωματικών» για την εκδίωξη του βασιλιά Φαρούκ), ο δε αλ-Σίσι τον πρώτο δημοκρατικά εκλεγμένο πρόεδρο της Αιγύπτου έπειτα από την 30ετη απολυταρχία του Μουμπάρακ, τον ισλαμιστή Μοχάμεντ Μόρσι.
Και οι δύο ισχυροποίησαν τη θέση τους με την κατάρτιση νέων συνταγμάτων, που έθεσαν προς έγκριση στη λαϊκή ετυμηγορία μέσω δημοψηφισμάτων, προλειαίνοντας έτσι το έδαφος για τη μεταπήδησή τους στον ρόλο του πολιτικού ηγέτη.
Έτσι λοιπόν σήμερα -περίπου έναν χρόνο μετά την πραξικοπηματική ανατροπή του Μόρσι, τον Ιούλιο του 2013, που ο αιγυπτιακός στρατός χαρακτηρίζει «επανάσταση» και ο ίδιος ο επικεφαλής του «εθνικό καθήκον, κατόπιν αιτήματος του αιγυπτιακού λαού», ο Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι πορεύεται πια στο τρίτο «μονοπάτι», αυτοεπιβαλλόμενος ως ο σύγχρονος συνεχιστής του Νασερισμού.
Τα αποτελέσματα των -ελλιπών σε δημοκρατικότητα- προεδρικών εκλογών δεν πρόκειται να ανακοινωθούν πριν από τις 5 Ιουνίου. Το ύπατο πολιτειακό αξίωμα διεκδικούν ο 59χρονος στρατηγός και ο 60χρονος διανοούμενος, αριστερός Νασεριστής, Χαμντίν Σαμπάχι. Φυσικά, κανείς δεν αμφιβάλει ότι ο αλ-Σίσι θα είναι ο νικητής.
Το ερώτημα είναι τι μέλλει γενέσθαι από εδώ και πέρα στην πολυπληθέστερη χώρα του αραβικού κόσμου. Το πλέον σίγουρο πάντως είναι ότι, κάπου εδώ, τελειώνουν για τον στρατηγό-πολιτικό και οι… νασερικής εμπνεύσεις ιστορικοί παραλληλισμοί. Κατ’ αρχάς, επειδή η ίδια η Αίγυπτος δεν είναι πια η ίδια, όπως εξάλλου διαφορετικές είναι και οι γεωπολιτικές ισορροπίες μεταξύ του τότε και του τώρα.
Επί των ημερών του, ο Νάσερ είχε στο πλευρό του τον αιγυπτιακό λαό έναντι των Βρετανών αποικιοκρατών και του τότε «εχθρικού» Ισραήλ. Κι όταν στο αποκορύφωμα του Ψυχρού Πολέμου οι διμερείς σχέσεις με τις ΗΠΑ υφίσταντο ισχυρές «αναταράξεις», οικοδόμησε ως διπλωματικό αντίβαρο τον παραναβισμό και «σφυρηλάτησε» το Κίνημα των Αδεσμεύτων.
Σήμερα αντίθετα ο αλ-Σίσι στηρίζει την (μετέπειτα υπογραφείσα) ειρηνευτική συμφωνία του Καμπ Ντέιβιντ. Η πολιτική του έχει προκαλέσει ισχυρούς «κραδασμούς» στις σχέσεις με αραβικές και αφρικανικές όμορες χώρες. Ενώ ως «αντίδοτο» στη «ψυχρότητα» των σχέσεων με την Ουάσιγκτον έχει στραφεί τώρα ευκαιριακά προς τη Ρωσία, αναζητώντας στηρίγματα οικονομικά και διπλωματικά.
Πίσω στις δεκαετίες του ’60 και του ’70, επίσης, ο Νάσερ προχωρούσε σε αναδιανομή του πλούτου προς όφελος των φτωχότερων μαζών. Σήμερα, που η χώρα είναι καταχρεωμένη και τα συναλλαγματικά αποθέματα της Κεντρικής Τράπεζας της Αιγύπτου έχουν στερέψει, το μήνυμα του αλ-Σίσι είναι, πολύ απλά, ότι δεν υπάρχει πλούτος για να αναδιανεμηθεί.
Μοιραία, το νασερικό «κληροδότημα» των μαζικών εθνικοποιήσεων αναμένεται να διαδεχθεί τώρα η «συρρίκνωση» του κράτους, καθώς και των κρατικών θεσμών. Καθώς μάλιστα απηύθυνε έκκληση στους Αιγυπτίους να κάνουν υπομονή για τουλάχιστον δύο χρόνια μέχρι να δουν μία «άσπρη ημέρα» -μέσα από το μεταρρυθμιστικό του πρόγραμμα για ενίσχυση της αγροτικής παραγωγής, την παροχή στέγης, τη βελτίωση του εκπαιδευτικού συστήματος και την τόνωση της απασχόλησης, κυρίως στην υποβαθμισμένες περιοχές- ο αλ-Σίσι κάλεσε ανοιχτά προ ημερών τον ιδιωτικό και τον δημόσιο τομέα να βοηθήσουν αυτήν την εκστρατεία εθνικής ανάτασης «μειώνοντας δραστικά τα περιθώρια κέρδους». Διαφορετικά, προειδοποίησε, θα βρουν απέναντί τους, ως ανταγωνιστή, τον ίδιο τον στρατό!
