Eπιστήμονας του παλαιοκλίματος εξηγεί γιατί τον τρομάζει η “μεγαλύτερη ζέστη των 100.000 ετών”

Του Darrell Kaufman*

(The Conversation)

Καθώς ο καύσωνας κατακλύζει μεγάλες εκτάσεις της Γης, πολλοί άνθρωποι προσπαθούν να τοποθετήσουν τις ακραίες θερμοκρασίες σε ένα πλαίσιο και ρωτούν: Πότε έκανε τόσο ζέστη στο παρελθόν;

Σε παγκόσμιο επίπεδο, το 2023 υπήρξαν μερικές από τις πιο ζεστές ημέρες στις σύγχρονες μετρήσεις, αλλά τι γίνεται πιο παλιά, πριν από τους μετεωρολογικούς σταθμούς και τους δορυφόρους;

Ορισμένα ειδησεογραφικά πρακτορεία ανέφεραν ότι οι ημερήσιες θερμοκρασίες έφτασαν σε υψηλό 100.000 ετών.

Ως επιστήμονας του παλαιοκλίματος που μελετά τις θερμοκρασίες του παρελθόντος, καταλαβαίνω από πού προέρχεται αυτός ο ισχυρισμός, αλλά ανατριχιάζω με τους ανακριβείς τίτλους. Ενώ ο ισχυρισμός αυτός μπορεί κάλλιστα να είναι σωστός, δεν υπάρχουν λεπτομερή αρχεία θερμοκρασίας που να εκτείνονται 100.000 χρόνια πίσω, οπότε δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι.

Να τι μπορούμε να πούμε με σιγουριά για το πότε η Γη ήταν τελευταία φορά τόσο ζεστή:

Μια νέα κλιματική περίοδος

Οι επιστήμονες κατέληξαν πριν από μερικά χρόνια στο συμπέρασμα ότι η Γη είχε εισέλθει σε μια νέα κλιματική κατάσταση που δεν είχε παρατηρηθεί εδώ και 100.000 χρόνια. Όπως συζητήσαμε πρόσφατα με τον συνάδελφό μας κλιματολόγο Nick McKay σε άρθρο σε επιστημονικό περιοδικό, το συμπέρασμα αυτό ήταν μέρος της έκθεσης αξιολόγησης του κλίματος που δημοσιεύθηκε από τη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) το 2021.

Η Γη ήταν ήδη περισσότερο από 1 βαθμό Κελσίου θερμότερη από την προβιομηχανική εποχή, και τα επίπεδα των αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα ήταν αρκετά υψηλά ώστε να εξασφαλίζουν ότι οι θερμοκρασίες θα παραμείνουν αυξημένες για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Ακόμα και σύμφωνα με τα πιο αισιόδοξα σενάρια για το μέλλον – στα οποία οι άνθρωποι σταματούν να καίνε ορυκτά καύσιμα και μειώνουν τις άλλες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου – η μέση παγκόσμια θερμοκρασία είναι πολύ πιθανό να παραμείνει τουλάχιστον 1 βαθμό Κελσίου πάνω από τις προβιομηχανικές θερμοκρασίες, και ενδεχομένως πολύ υψηλότερη, για πολλούς αιώνες.

Αυτή η νέα κλιματική κατάσταση, που χαρακτηρίζεται από ένα επίπεδο παγκόσμιας θέρμανσης 1 βαθμού Κελσίου και άνω σε βάθος πολλών αιώνων, μπορεί να συγκριθεί αξιόπιστα με μοντέλα θερμοκρασίας από το πολύ μακρινό παρελθόν.

Πώς μετράμε τις θερμοκρασίες του παρελθόντος

Για να εντοπίσουν τις θερμοκρασίες από εποχές πριν από τα θερμόμετρα, οι επιστήμονες του παλαιοκλίματος βασίζονται σε πληροφορίες που είναι αποθηκευμένες σε διάφορα φυσικά αρχεία.

Το πιο διαδεδομένο αρχείο που πηγαίνει πολλές χιλιάδες χρόνια πίσω βρίσκεται στον πυθμένα των λιμνών και των ωκεανών, όπου μια ποικιλία βιολογικών, χημικών και φυσικών στοιχείων προσφέρει ενδείξεις για το παρελθόν. Αυτά τα υλικά συσσωρεύονται συνεχώς με την πάροδο του χρόνου και μπορούν να αναλυθούν με την εξαγωγή ενός πυρήνα ιζήματος από τον πυθμένα της λίμνης ή του ωκεανού.

Αυτά τα αρχεία με βάση τα ιζήματα είναι πλούσιες πηγές πληροφοριών που έχουν επιτρέψει στους επιστήμονες του παλαιοκλίματος να ανακατασκευάσουν τις παγκόσμιες θερμοκρασίες του παρελθόντος, αλλά έχουν σημαντικούς περιορισμούς.

Πρώτον, τα ρεύματα του πυθμένα και οι οργανισμοί που σκάβουν μπορούν να αναμείξουν το ίζημα, κρύβοντας τυχόν βραχυπρόθεσμες αιχμές της θερμοκρασίας. Αφετέρου, το χρονοδιάγραμμα για κάθε καταγραφή δεν είναι γνωστό με ακρίβεια, οπότε όταν πολλαπλές καταγραφές υπολογίζονται κατά μέσο όρο για να εκτιμηθεί η παρελθούσα παγκόσμια θερμοκρασία, οι μικροσκοπικές διακυμάνσεις μπορεί να ακυρωθούν.

Εξαιτίας αυτού, οι επιστήμονες του παλαιοκλίματος διστάζουν να συγκρίνουν τη μακροπρόθεσμη καταγραφή της θερμοκρασίας του παρελθόντος με τις βραχυπρόθεσμες ακραίες τιμές.

Κοιτώντας πίσω δεκάδες χιλιάδες χρόνια

Η μέση παγκόσμια θερμοκρασία της Γης έχει κυμανθεί μεταξύ παγετωδών και μεσοπαγετωδών συνθηκών σε κύκλους διάρκειας περίπου 100.000 ετών, οι οποίοι οφείλονται σε μεγάλο βαθμό σε αργές και προβλέψιμες αλλαγές στην τροχιά της Γης με συνακόλουθες αλλαγές στις συγκεντρώσεις των αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα. Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε σε μια μεσοπαγετώδη περίοδο που ξεκίνησε πριν από περίπου 12.000 χρόνια, καθώς τα στρώματα πάγου υποχώρησαν και τα αέρια του θερμοκηπίου αυξήθηκαν.

Εξετάζοντας αυτή τη μεσοπαγετώδη περίοδο των 12.000 ετών, η παγκόσμια θερμοκρασία κατά μέσο όρο και σε βάθος πολλών αιώνων μπορεί να κορυφώθηκε περίπου πριν από 6.000 χρόνια, αλλά πιθανότατα δεν ξεπέρασε το όριο παγκόσμιας θέρμανσης του 1 βαθμού Κελσίου σε εκείνο το σημείο, σύμφωνα με την έκθεση της IPCC. Μια άλλη μελέτη διαπίστωσε ότι οι μέσες παγκόσμιες θερμοκρασίες συνέχισαν να αυξάνονται κατά τη διάρκεια της μεσοπαγετώδους περιόδου.

Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να κοιτάξουμε πιο πίσω για να βρούμε μια εποχή που μπορεί να ήταν τόσο θερμή όσο η σημερινή.

Το τελευταίο παγετώδες επεισόδιο διήρκεσε σχεδόν 100.000 χρόνια. Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι οι μακροπρόθεσμες παγκόσμιες θερμοκρασίες έφτασαν την προ-βιομηχανική βασική τιμή οποιαδήποτε στιγμή κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.

Αν κοιτάξουμε ακόμη πιο πίσω, στην προηγούμενη μεσοπαγετώδη περίοδο, η οποία κορυφώθηκε πριν από περίπου 125.000 χρόνια, βρίσκουμε ενδείξεις για θερμότερες θερμοκρασίες. Τα στοιχεία υποδηλώνουν ότι η μακροπρόθεσμη μέση θερμοκρασία ήταν πιθανώς όχι περισσότερο από 1,5 βαθμούς Κελσίου πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα – όχι πολύ περισσότερο από το σημερινό επίπεδο υπερθέρμανσης του πλανήτη.

Και τώρα τι;

Χωρίς ταχείες και συνεχείς μειώσεις των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, η Γη βρίσκεται σε πορεία προς το τέλος του αιώνα να φθάσει σε θερμοκρασίες περίπου 3 βαθμών Κελσίου πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα, και ενδεχομένως αρκετά υψηλότερες.

Σε αυτό το σημείο, θα πρέπει να ανατρέξουμε εκατομμύρια χρόνια πίσω για να βρούμε μια κλιματική κατάσταση με τόσο υψηλές θερμοκρασίες. Αυτό θα μας πήγαινε πίσω στην προηγούμενη γεωλογική εποχή, το Πλειόκαινο, όταν το κλίμα της Γης ήταν ένας μακρινός συγγενής του κλίματος που στήριξε την άνοδο της γεωργίας και του πολιτισμού.

* Ο Darrell Kaufman είναι καθηγητής Γεωεπιστημών και Περιβαλλοντικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Αριζόνα.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ: 

• Ετοιμάζεστε για διακοπές; Αυτοί είναι 12 τρόποι για να μην ξοδέψετε πολλά χρήματα
• Έχετε “καεί” από τη ζέστη; Ιδού 10 τρόποι για να παραμείνετε παραγωγικοί