Επιταχυντές του home delivery πανδημία και ψηφιακός μετασχηματισμός
Η κατακόρυφη αύξηση της ζήτησης για υπηρεσίες διανομής εν μέσω πανδημίας και ο μετασχηματισμός της αγοράς καθώς αναπτύσσεται η χρήση του διαδικτύου για επικοινωνία και εμπορικές συναλλαγές φέρνουν στο φως παθογένειες, χαρακτηριστικά της τοπικής αγοράς που δημιουργούν αντικίνητρα αλλά και επενδυτικές ευκαιρίες για μεγάλους και μικρούς παίκτες.
Μεγάλες εταιρείες της αγοράς ταχυμεταφορών έχουν προβεί σε επενδύσεις ήδη από τις αρχές του 2020. Η ACS, ο μεγαλύτερος παίκτης στον ευρύτερο κλάδο ταχυμεταφορών, που είναι και η μόνη εταιρεία με πανελλαδική διανομή που, σύμφωνα με τη διοίκησή της, δεν έκανε ούτε μία ημέρα πλήρη αναστολή παραλαβών, επένδυσε άνω των 2,5 εκατ. ευρώ σε μεταφορικά μέσα, αποθηκευτικούς χώρους, ανθρώπινο δυναμικό και αμοιβές διανομής. Εν μέσω lockdown, την περίοδο της Black Friday και ενόψει Χριστουγέννων πολλές εταιρείες αντιμετώπισαν προβλήματα ενώ και σήμερα τα περιοριστικά μέτρα αναδύουν προκλήσεις. Η Γενική Ταχυδρομική βελτίωσε τις υποδομές της για να διαχειρίζεται τους αυξημένους όγκους έως και 60% σε σχέση με την περίοδο της “κανονικότητας” αλλά και για να αντιμετωπίσει δυσλειτουργικά φαινόμενα όπως καθυστερήσεις, λάθη, ζημιές, παράπονα κ.ο.κ.. Η ΕΛΤΑ courier που προέβη σε επέκταση των υποδομών της είχε προειδοποιήσει για τη δυσχερή κατάσταση από τον φόρτο αποστολών, που στο lockdown του Νοεμβρίου ήταν αυξημένος πάνω από 22,5% από το πρώτο ενώ ανάλογη είναι η εικόνα από την πλευρά της Speedex του Ομίλου Εταιρειών Σφακιανάκης, του τέταρτου παίκτη της κατάταξης.
Στις διανομές εσωτερικού δεν δραστηριοποιούνται ξένοι παίκτες καθώς όπως διαπιστώνουμε τα περιθώρια κέρδους είναι περιορισμένα. Είναι ενδεικτικό ότι εν μέσω πίεσης στο εγχώριο σύστημα ταχυμεταφορών, στα μέσα Δεκεμβρίου, δέματα από το εξωτερικό έφταναν νωρίτερα, καθώς διεθνείς εταιρείες που έχουν την ευθύνη τέτοιων αποστολών στις express υπηρεσίες, με αερομεταφορά, χρεώνουν πολύ πιο ακριβά την υπηρεσία.
Πάντως οι τάσεις στην αγορά ταχυμεταφορών είναι ραγδαίες και η πανδημία ήρθε για να τις επιταχύνει ακόμη περισσότερο. Με βάση στοιχεία που αντλήσαμε από τις επίσημες εκθέσεις της Εθνικής Επιτροπής Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομίων (ΕΕΤΤ) και άλλες πηγές στην αγορά, διαπιστώσαμε ότι στον κλάδο δραστηριοποιούνται πάνω από 500 εταιρείες με Γενική Άδεια παροχής ταχυδρομικών υπηρεσιών, που πραγματοποιούν συνολικά κύκλο εργασιών περί τα 600 εκατ. ευρώ σε εποχή κανονικότητας (συνυπολογίζοντας τον φορέα παροχής καθολικής υπηρεσίας των ΕΛΤΑ). Από την πίτα διεκδικούν μερίδιο και μερικές δεκάδες νέων εταιρειών που αδειοδοτούνται ετησίως αλλά το μεγαλύτερο μερίδιο αντιστοιχεί στις τέσσερις ελληνικές εταιρείες, με σειρά κατάταξης ACS, Γενική Ταχυδρομική, ΕΛΤΑ Courier και Speedex.
Το μέγεθος της αγοράς και οι τάσεις
Τα πιο πρόσφατα επίσημα στοιχεία είναι του 2019 και δείχνουν ότι το μερίδιο δεμάτων- μικροδεμάτων αυξάνεται ραγδαία φθάνοντας στο 16% του πλήθους αντικειμένων που διακινήθηκαν και πάνω από το 50% των εσόδων της αγοράς. Αντιλαμβάνεται κανείς ποια θα είναι η τελική εικόνα για το 2020. Σημειώνεται ότι το μεγαλύτερο μέρος των ταχυδρομικών αντικειμένων διακινείται από την Αττική (περίπου 80%) και τη Μακεδονία (περίπου 8%) για το εσωτερικό και το εξωτερικό ενώ το 89% των διακινούμενων αντικειμένων είναι φάκελοι και από κει προέρχεται το μεγαλύτερο έσοδο των εταιρειών. Αν σκεφτούμε τι αλλαγές δρομολογεί η ψηφιοποίηση των υπηρεσιών και η ανάπτυξη του ηλεκτρονικού εμπορίου θα καταλάβουμε πώς μετασχηματίζεται η αγορά. Ειδικά στο επίπεδο της αξίας και των εσόδων αρκεί να ληφθεί υπόψη ότι ένας διανομέας μπορεί να παραδώσει δεκάδες φακέλους σε μία πόρτα, τοποθετώντας τους απλώς σε αντίστοιχα γραμματοκιβώτια σπαταλώντας περιορισμένο χρόνο και ενέργεια. Για να παραδώσει όμως δέματα η υπηρεσία που προσφέρει έχει μεγαλύτερο κόστος. Ο όγκος που μπορεί να μεταφέρει είναι περιορισμένος, ο όγκος που μπορεί να παραδώσει σε μία πόρτα ποικίλει και πιθανόν θα χρειαστεί να ανέβει σε κάποιον όροφο μεταφέροντας την παραγγελία του πελάτη. Όπως μας μεταφέρουν επιχειρηματίες που δραστηριοποιούνται στην αγορά, τα περιθώρια κέρδους είναι εξαιρετικά περιορισμένα και ειδικά σε συγκυρίες που επενδύουν σε υποδομές για να ανταποκριθούν στην αυξημένη ζήτηση «μπαίνουν μέσα».
Σημειώνεται ότι οι τιμές εξαρτώνται από το βάρος, τον προορισμό και το πλήθος των αποστολών και κατά μέσο κόστος ανά αποστολή για ένα ηλεκτρονικό κατάστημα η τιμή κυμαίνεται σε 2-4 ευρώ + ΦΠΑ για δέμα έως τα 3kg. Το περιθώριο κέρδους για τις περισσότερες ελληνικές εταιρείες courier είναι συνήθως ένα χαμηλό μονοψήφιο ποσοστό επί της αξίας αυτής, στην καλύτερη περίπτωση 10%, καθώς οι τιμές είναι πολύ κοντά στο κόστος, λόγω του μεγάλου ανταγωνισμού.
Όσο για τις διεθνείς αποστολές, οι τιμές ποικίλουν σημαντικά με βάση τον προορισμό και τον χρόνο παράδοσης και για την περίπτωση της express παράδοσης με αερομεταφορά, οι τιμές είναι συνήθως 6-7 φορές υψηλότερες σε σχέση με τις τιμές των εγχώριων αποστολών. Επίσης, η αεροπορική μεταφορά εξωτερικού express έχει υπερδιπλάσια τιμή σε σχέση με την αντίστοιχη standard μέσω οδικής μεταφοράς του εξωτερικού. Σε γενικές γραμμές οι τιμές των εγχώριων εταιρειών είναι πιο ανταγωνιστικές σε σχέση με των ξένων εταιρειών, ειδικά για τις εγχώριες αποστολές, όπως επιβεβαιώνουν στελέχη της αγοράς.
Τα εργασιακά και το capacity
Στον κλάδο του home delivery οι προκλήσεις είναι πολλές, από τις ελαστικές εργασιακές, σχέσεις που συχνά κινούνται στα όρια της νομιμότητας (με τον μισθό του διανομέα σε ορισμένες περιπτώσεις να «τρέχει» μόνο όσο εκτελεί την παραγγελία χωρίς να αμείβεται για το χρόνο μεταξύ παραγγελιών), μέχρι την έντονα μεταβαλλόμενη ζήτηση, που δημιουργεί δυσκολία διαχείρισης του capacity.
Είναι ενδεικτικό ότι εν μέσω πανδημίας από τη μια μέρα στην άλλη οι όγκοι των παραγγελιών τριπλασιάζονταν αυξάνοντας απότομα τις ανάγκες σε στόλο και ανθρώπινο δυναμικό για τις εταιρείες courier. Όμως στις περιόδους άρσης των περιοριστικών μέτρων η ζήτηση πέφτει κατακόρυφα ακυρώνοντας τις επιπλέον υποδομές που καλούνταν να αναπτύξουν οι εταιρείες. Είναι επομένως εξαιρετικά δύσκολο για τις εταιρείες του κλάδου να βρουν τη «χρυσή τομή» για να ανταποκρίνονται με επάρκεια σε τέτοιες συνθήκες.
Η ομάδα της MyJobNow θεωρεί ότι το πετυχαίνει σε μεγάλο βαθμό. Πρόκειται για την startup που απέκτησε πρόσφατα η Skroutz, στο πλαίσιο μιας επένδυσης στο last-mile. Η MyJobNow Delivery ξεκίνησε από μια εταιρεία που πρόσφερε λύσεις για την αναζήτηση εργασίας αλλά τα τελευταία χρόνια έχει εξελιχθεί σε μια από τις πιο δυναμικά αναπτυσσόμενες και τεχνολογικά καινοτόμες ελληνικές startup στον τομέα της διανομής, σύμφωνα με τον CEO της εταιρείας, Στέφανο Κατσίμπα. Η SendX είναι το εμπορικό courier brand της MyJobΝow Delivery και όπως μας μεταφέρει ο ίδιος και οι συνεργάτες του και συνιδρυτές της MyJobNow, Αγαμέμνων Παπάζογλου και Αλέξανδρος Παπασπυρίδης, η υπηρεσία κέρδισε την εμπιστοσύνη κορυφαίων επενδυτικών σχημάτων και μεγεθύνει σταθερά το αποτύπωμά της διατηρώντας συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι του ανταγωνισμού στην αξία που δίνει στην ποιότητα των εργασιακών σχέσεων. Η αξιοπιστία της MyJobNow αναδείχθηκε εν μέσω πανδημίας με τη ραγδαία αύξηση της ζήτησης για διανομή έτοιμου φαγητού, ειδών πρώτης ανάγκης και άλλων αγαθών. Η εταιρεία βρίσκει τον κατάλληλο επαγγελματία διανομέα για την εκάστοτε επιχείρηση μέσω ενός οργανωμένου συστήματος συνεντεύξεων των υποψηφίων, του παρέχει μηχανάκι, τον εξοπλίζει με μέσα προστασίας και διαχειρίζεται όλες τις απαιτούμενες διαδικασίες στην ΕΡΓΑΝΗ, από την πρόσληψη μέχρι την αυτόματη δήλωση του εργαζομένου όταν, π.χ. υπάρχει ανάγκη να δουλέψει μια επιπλέον ώρα. Μέσα στη καραντίνα εξυπηρέτησε εταιρείες του λιανεμπορίου τροφίμων, εταιρείες εστίασης και τουρισμού. Πλέον, με μια πλατφόρμα που αναρτά πάνω από 1.000 νέες θέσεις εργασίας κάθε μήνα κι έχοντας προσφέρει δυνατότητες σε πάνω από 250.000 ανθρώπους να συναντήσουν τον επόμενο εργοδότη τους, εστιάζει στην αύξηση της δυναμικότητας της προκειμένου να εξυπηρετεί όσο το δυνατόν μεγαλύτερο μερίδιο παραγγελιών του marketplace Skroutz, σε πρώτη φάση στον αστικό ιστό της Αττικής και σταδιακά σε άλλες περιοχές.
Η πρόκληση είναι μεγάλη για την ομάδα της MyJobNow που διαθέτει μεν την τεχνογνωσία, επιχειρεί δε σε μια αγορά που μεγαλώνει απότομα. Όμως μεγαλώνει και η δική της δυναμικότητα που φτάνει σήμερα σε περίπου 130 μηχανάκια και 10 van. Όπως τονίζει ο κ. Κατσίμπας και στον νέο κύκλο ανάπτυξης της εταιρείας, η διαφάνεια στις εργασιακές σχέσεις παραμένει προτεραιότητα κι αυτό κάνει διαφορά σε κλάδους όπως η εστίαση, όπου ανθεί η «μαύρη εργασία».
Η απότομη αύξηση του όγκου των αποστολών στην τοπική αγορά προσέλκυσε νέους παίκτες και κινητοποίησε υφιστάμενους στην επέκταση των δραστηριοτήτων τους.
Ενδεικτικά σημειώνεται ότι πρόσφατα η Wolt ανακοίνωσε ότι επεκτείνει την παρουσία της στην ελληνική αγορά εγκαινιάζοντας νέα υπηρεσία στο delivery ειδών supermarket. Η ομάδα του φινλανδικού σήματος ολοκλήρωσε τη σύσταση της εταιρείας Wolt Market Greece, 100% θυγατρική της Wolt Greece. Μέσω της νέας εταιρείας προετοιμάζεται για τη διανομή προϊόντων supermarket, δραστηριότητα που θα λειτουργεί συμπληρωματικά της υπηρεσίας που διαθέτει ήδη στην πλατφόρμα της η Wolt για food delivery στην αγορά της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Με την κίνησή της η Wolt ενισχύει τον ανταγωνισμό σε μια αγορά που έχει περιθώρια ανάπτυξης. Την αγορά άνοιξε η e-food με την συνεργασία που εγκαινίασε με την Σκλαβενίτης ενώ ακολούθησαν συνεργασίες όπως αυτές των δικτύων Κρητικός και Μασούτης με τη BOX της Cosmote και της ΑΒ Βασιλόπουλος με την delivery.gr ενώ τα deals συνεχίζονται.
Σημειώνεται ότι στην Ελλάδα η Wolt δραστηριοποιείται από το 2018 και η ελληνική θυγατρική μόλις έκλεισε δύο χρόνια παρουσίας στην αγορά του food delivery. Έχοντας αναπτύξει ένα δίκτυο πελατών από το φάσμα της ho.re.ca. ετοιμάζει άνοιγμα σε πρώτη φάση στην συγγενή αγορά των supermarket αλλά φέρεται να επεξεργάζεται σχέδια για επέκταση και σε άλλους κλάδους αξιοποιώντας την δυναμική ανάπτυξης του ηλεκτρονικού εμπορίου στην Ελλάδα. Το ευνοϊκό momentum έχει κινητοποιήσει την ηγετική ομάδα του φινλανδικού brand που μεθοδεύει κινήσεις σε πολλά πεδία, με στόχο να δημιουργήσει το σχήμα που θα εξυπηρετήσει την επεκτατική στρατηγική του. Σύμφωνα με τον Δημήτρη Καρέλο, Γενικό Διευθυντή της Wolt για Ελλάδα, Κύπρο και Μάλτα, η εταιρεία σκοπεύει να επεκτείνει τη γεωγραφική της εμβέλεια με γρήγορο ρυθμό και επίσης να εισέλθει σε νέα τμήματα της λιανικής. Προαναγγέλλει νέες υπηρεσίες για τους Έλληνες καταναλωτές, καθώς ο αριθμός των συνεργαζόμενων καταστημάτων αυξάνεται συνεχώς.
Σημειώνεται επίσης ότι η Wolt ολοκλήρωσε επιτυχώς έναν νέο γύρο χρηματοδότησης ύψους 440 εκατ. ευρώ, ο οποίος διαμορφώνει το συνολικό ύψος χρηματοδότησης που έχει αντλήσει η εταιρεία από το 2015 ως σήμερα σε 707 εκατ. ευρώ. Αυτή η εξέλιξη θα τροφοδοτήσει την παγκόσμια στρατηγική ανάπτυξης και επέκτασης της Wolt σε νέες αγορές και νέους τομείς λιανικής και θα ενισχύσει επίσης την τρέχουσα θέση της σε υπάρχουσες αγορές, όπως η Ελλάδα.
