Επιτόκια: «Ναι μεν αλλά» λένε οι κεντρικές τράπεζες στις μειώσεις
Ανοιχτά πολεμικά μέτωπα -όπως σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή– και νέοι κίνδυνοι -όπως η κρίση στο Σουέζ- ανατροφοδοτούν τον πληθωρισμό «ψαλιδίζοντας» τις προσδοκίες για μείωση του κόστους χρήματος, όπως εξάλλου διαμηνύουν υψηλόβαθμα στελέχη κεντρικών τραπεζών.
Οι αγορές πάντως προεξοφλούν ότι οι μειώσεις επιτοκίων θα αρχίσουν από το καλοκαίρι, αν όχι από την άνοιξη, με ρυθμό της τάξης των 25 μονάδων βάσης ανά συνεδρίαση. Σημειώνεται ότι στην ευρωζώνη ο ανοδικός κύκλος των επιτοκίων οδήγησε σε αύξηση κατά 450 μονάδες βάσης από τον Ιούλιο του 2022 έως και τον Σεπτέμβριο του 2023 και συνέβαλε στην αποκλιμάκωση του πληθωρισμού, ο οποίος πάντως αναμένεται να προσεγγίσει τον μεσοπρόθεσμο στόχο του 2% στα τέλη του 2025, σύμφωνα με επικαιροποιημένες προβλέψεις.
Η χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής στην παρούσα συγκυρία αντιβαίνει με την ακολουθούμενη στρατηγική για τιθάσευση των τιμών και οι προσδοκίες που καλλιεργήθηκαν θεωρούνται τώρα υπερβολικές. Οι μειώσεις θα είναι πιθανόν μικρότερες και δεν θα πρέπει να αναμένονται νωρίς το 2024, σύμφωνα με συγκλίνουσες εκτιμήσεις τραπεζιτών. Αυτό άλλωστε διεμήνυσε η Christine Lagarde, επικεφαλής της ΕΚΤ μιλώντας στο Νταβός, που τόνισε ότι τα επιθετικά στοιχήματα των αγορών για μειώσεις επιτοκίων δεν βοηθούν το έργο των υπεύθυνων χάραξης πολιτικής. Αν και επανέλαβε την πρόοδο που έχει σημειωθεί για το στόχο πληθωρισμού στην ευρωζώνη τόνισε ότι δεν είναι ακόμη ώρα για χαλάρωση δεδομένου ότι υπάρχουν δείκτες που δικαιολογούν συγκρατημένες προσδοκίες. Εξάλλου, ο πληθωρισμός στην ευρωζώνη από 2,4% τον περασμένο Νοέμβριο διαμορφώθηκε σε 2,9% τον Δεκέμβριο ενώ ίδια τάση δείχνουν και τα στοιχεία που ανακοινώθηκαν στη Βρετανία (4% τον Δεκέμβριο από 3,9% τον Νοέμβριο). Σημειώνεται ότι νωρίτερα από τα μηνύματα της κ. Lagarde ο πρόεδρος της Bundesbank, Joachim Nagel, είχε διακινδυνεύσει εκτίμηση ότι το καλοκαίρι πιθανόν να είναι καταλληλότερη εποχή για να αρχίσει να εξετάζει το ενδεχόμενο μείωσης επιτοκίων η ΕΚΤ. Ένα βήμα παραπέρα έκανε ο επικεφαλής της Κεντρικής Τράπεζας της Αυστρίας, που εκτίμησε ότι οι μειώσεις επιτοκίων δεν θα πρέπει να θεωρούνται δεδομένες για το 2024.
Τα παραπάνω ανησυχούν επιχειρήσεις και νοικοκυριά στην Ελλάδα και στην Ευρώπη που έκαναν πλάνα για τα στεγαστικά δάνεια το 2024 ενόψει αποκλιμάκωσης του euribor. Αυτές οι προσδοκίες είναι αίολες εάν τους επόμενους μήνες η ΕΚΤ δεν προχωρήσει σε μειώσεις των βασικών επιτοκίων. Επίσης με ενδιαφέρον αναμένονται οι κινήσεις των τραπεζών που προετοιμάζονται για το νέο περιβάλλον νομισματικής πολιτικής μετά από ένα έτος ρεκόρ για την κερδοφορία τους. Σημειώνεται ότι κατά το διάστημα της αύξησης των επιτοκίων οι αναπροσαρμογές ήταν αυτόματες στην πλειονότητα των δανείων με βάση τους δείκτες euribor, ενώ με πολύ αργούς ρυθμούς αναπροσαρμόζονταν οι αποδόσεις στις καταθέσεις. Πάντως θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι τα καθαρά έσοδα από τόκους προστατεύονται στις παρούσες συνθήκες ενώ οι δανειολήπτες θα πρέπει να περιμένουν για να δουν ελάφρυνση στο κόστος δανεισμού τους.
Σημειώνεται επίσης ότι τον Νοέμβριο του 2023, τα μέσα σταθμισμένα επιτόκια των νέων καταθέσεων και νέων δανείων αυξήθηκαν στο 0,50% και 6,25% αντίστοιχα. Το περιθώριο επιτοκίου μεταξύ των νέων καταθέσεων και δανείων αυξήθηκε στις 5,75 εκατοστιαίες μονάδες, σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος. Επίσης, τον Νοέμβριο του 2023, τα μέσα σταθμισμένα επιτόκια του συνόλου των υφιστάμενων καταθέσεων και δανείων παρέμειναν σχεδόν αμετάβλητα στο 0,48% και 6,40% αντίστοιχα και το περιθώριο επιτοκίου μεταξύ των υφιστάμενων καταθέσεων και δανείων παρέμεινε σχεδόν αμετάβλητο στις 5,92 εκατοστιαίες μονάδες.
