Έρχεται ο επιπλέον φόρος 15% στις πολυεθνικές, με «ταβάνι» τα 80 εκατ. ευρώ – Ποιοι εξαιρούνται
Σε δημόσια διαβούλευση τέθηκε το σχέδιο νόμου του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών που αφορά στην ενσωμάτωση στο εθνικό δίκαιο της ευρωπαϊκής Οδηγίας, που προβλέπει τη θέσπιση ενός ελάχιστου φορολογικού συντελεστή για τις πολυεθνικές επιχειρήσεις και τους ημεδαπούς ομίλους μεγάλης κλίμακας, ο οποίος μπορεί να οδηγήσει σε συμπληρωματικό φόρο έως της τάξεως του 15% επί των κερδών.
Συγκεκριμένα, πρόκειται για την ευρωπαϊκή Οδηγία 2022/2523/ΕΕ (Pillar II), μέσω της οποίας η χώρα μας εναρμονίζεται με τις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε. και τη σχετική πρωτοβουλία του ΟΟΣΑ.
Με αυτή την πρωτοβουλία γίνεται ένα επιπλέον σημαντικό βήμα για την αντιμετώπιση του προβλήματος της φοροαποφυγής. Αντιμετωπίζει επίσης και έναν αθέμιτο φορολογικό ανταγωνισμό που προκύπτει από την υποδήλωση κερδών μεγάλων επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται τόσο στη χώρα μας όσο και στα υπόλοιπα κράτη-μέλη.
Πιο αναλυτικά, το νέο αυτό σύστημα εφαρμόζει ένα παγκόσμιο ελάχιστο επίπεδο φορολογίας, ένα ελάχιστο δηλαδή πραγματικό φορολογικό συντελεστή 15% για τις πολυεθνικές επιχειρήσεις και τους μεγάλους ομίλους. Η εφαρμογή αυτού του συντελεστή μπορεί να οδηγήσει σε επιπλέον συμπληρωματικό φόρο έως της τάξεως του 15% επί των κερδών, εφόσον αυτές οι επιχειρήσεις κατέβαλαν σε φόρους ποσοστό μικρότερο αυτού. Μέχρι σήμερα έχει υιοθετηθεί από 132 χώρες και εφαρμόζεται υποχρεωτικά από 1/1/2024 από τα κράτη-μέλη της Ε.Ε.. Ως εκ τούτου, τόσο οι πολυεθνικοί όμιλοι επιχειρήσεων όσο και οι ημεδαποί όμιλοι μεγάλης κλίμακας με ετήσιο κύκλο εργασιών πάνω από 750 εκατ. ευρώ θα πρέπει υποχρεωτικά να φορολογούνται με ελάχιστο πραγματικό φορολογικό συντελεστή που δεν μπορεί να υπολείπεται του 15%.
Έτσι, με τις ρυθμίσεις αυτές, περιορίζεται ο λεγόμενος «ανταγωνισμός προς τα κάτω», δηλαδή η εκμετάλλευση ιδιαίτερα από πολυεθνικούς ομίλους της διαφορετικής φορολογικής αντιμετώπισης από κράτος σε κράτος, προκειμένου να πληρώνουν λιγότερους φόρους.
Πανευρωπαϊκά, αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο, παρατηρείται το φαινόμενο μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες και οι θυγατρικές τους να αξιοποιούν μια σειρά από εργαλεία, όπως και διατάξεις φορολογικού ή επενδυτικού χαρακτήρα και εν τέλει να καταφέρνουν να καταβάλλουν λιγότερους φόρους, πολλές φορές ακόμη και κάτω από αυτούς που θα προέκυπταν αν εφαρμοζόταν ο ελάχιστος πραγματικός φορολογικός συντελεστής 15% στα κέρδη τους.
Στην Ελλάδα, με στοιχεία του 2022, υπάρχουν 19 ελληνικοί επιχειρηματικοί όμιλοι και 900-950 θυγατρικές ξένων ομίλων που ξεπερνούν σε ενοποιημένο τζίρο τα 750 εκατ. ευρώ για τουλάχιστον 2 από τα 4 τελευταία έτη πριν το 2024. Σημειώνεται ότι, πρώτον, ο φορολογικός συντελεστής για τις εταιρείες παραμένει 22%. Θα συνεχίσει δε να επηρεάζεται από μια σειρά άλλων παραμέτρων (φορολογικά κίνητρα, μεταφορές ζημιών κ.λπ.), που οδηγούν στην αυξομείωσή του. Δεύτερον, δεν υπάρχει κίνδυνος να εγκαταλείψουν τη χώρα μας επιχειρηματικοί όμιλοι, διότι και τα υπόλοιπα κράτη έχουν επιβάλει ή θα επιβάλουν συμπληρωματικό φόρο όπου χρειαστεί.
Με τα δεδομένα του 2022, υπολογίζεται πως τα επιπλέον φορολογικά έσοδα που θα συγκεντρωθούν θα ανέρχονται σε έως 80 εκατ. ευρώ και θα προέλθουν από τις επιχειρήσεις εκείνες που εν τέλει φορολογούνται με πραγματικό φορολογικό συντελεστή κάτω του 15%, εξαιτίας του αθέμιτου φορολογικού ανταγωνισμού.
Από το νέο σύστημα εξαιρούνται:
- οι διεθνείς οργανισμοί,
- οι μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί,
- τα συνταξιοδοτικά ταμεία
Η εναρμόνιση με την ενωσιακή νομοθεσία αποτελεί μια διεθνή υποχρέωση της χώρας. Εντάσσεται όμως και στη συνολικότερη στρατηγική της Κυβέρνησης για την αντιμετώπιση τόσο της φοροδιαφυγής όσο και της φοροαποφυγής. Έρχεται δε να προστεθεί στις 11 δράσεις που ψηφίστηκαν στα τέλη του 2023 στη Βουλή και σε μια σειρά άλλων παρεμβάσεων, που εφαρμόζονται ήδη και αποφέρουν σημαντικά επιπλέον φορολογικά έσοδα (όπως π.χ. το πλαίσιο φορολόγησης των πλατφορμών φιλοξενίας που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα κ.ά.).
Ο Υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κωστής Χατζηδάκης, δήλωσε: «Η Ελλάδα ενσωματώνει στο εθνικό της δίκαιο την ευρωπαϊκή οδηγία που εισάγει ένα συμπληρωματικό φόρο έως 15% σε εκείνες τις πολυεθνικές επιχειρήσεις και τους μεγάλους ομίλους, που πληρώνουν χαμηλότερους φόρους για λόγους αθέμιτου φορολογικού ανταγωνισμού. Δεν το κάνουμε μόνο για λόγους θεσμικής υποχρέωσης αλλά και για λόγους φορολογικής δικαιοσύνης καθώς με αυτόν τον τρόπο αντιμετωπίζονται σε σημαντικό βαθμό αθέμιτες πρακτικές που μπορεί να προκύψουν τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Έχουμε αποδείξει πως η προσέλκυση επενδύσεων και η εν γένει στήριξη της επιχειρηματικότητας είναι σταθερή πολιτική της κυβέρνησης. Και θα συνεχίσουμε σε αυτή την κατεύθυνση ευνοώντας τους κανόνες δίκαιου ανταγωνισμού αλλά και περιορίζοντας κάθε προσπάθεια φοροαποφυγής».
Ο Υφυπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, αρμόδιος για τη φορολογική πολιτική, Χάρης Θεοχάρης, δήλωσε: «Με το νομοσχέδιο αυτό η χώρα μας υλοποιεί μια διεθνή της υποχρέωση ενεργοποιώντας την ελάχιστη φορολογία 15% στους πολυεθνικούς ομίλους. Μέσω της ενεργούς συμμετοχής μας στον Ο.Ο.Σ.Α και στην ΕΕ η χώρα μας βοήθησε να διαμορφωθεί ένα πλαίσιο ελάχιστης φορολόγησης μειώνοντας τις δυνατότητες φοροδιαφυγής που μεγάλοι όμιλοι ενδεχομένως εκμεταλλεύονταν. Με το νομοσχέδιο αυτό πραγματοποιείται ένα ακόμα βήμα φορολογικής δικαιοσύνης αλλά και στήριξης της κοινωνίας».
Τέλος, στο σχέδιο νόμου συμπεριλαμβάνονται ορισμένες συμπληρωματικές διατάξεις για την βελτιστοποίηση των τελωνιακών και φορολογικών ελέγχων, όπως η δυνατότητα χρήσης ψηφιοποιημένης ιδιόχειρης υπογραφής κατά τη διενέργεια των ελέγχων, η διαχείριση (φύλαξη, εκποίηση, μεταποίηση ή διάθεση) κατασχεθέντων προϊόντων από τις τελωνειακές αρχές, καθώς και η ανάπτυξη διαλειτουργικοτήτων για την υποχρεωτική ηλεκτρονική έκδοση και αποστολή διοικητικών εγγράφων της ΑΑΔΕ.
