ESG: Κλειδί η ηγεσία αλλαγής για την ελκυστικότητα των εταιρειών σε επενδύσεις
Η πορεία για το net-zero, το green deal, οι νέοι κανόνες της ΕΕ για τον οικολογικό σχεδιασμό και την ανθεκτικότητα των προϊόντων -ορισμένοι από τους πιο κρίσιμους τομείς στους οποίους διαρθρώνεται η εθνική στρατηγική απέναντι στις σύγχρονες προκλήσεις- απαιτούν από τις επιχειρήσεις στοιχεία για την αλληλεπίδρασή τους με το περιβάλλον και την κοινωνία, καθώς και για το σύστημα αρχών υπό το οποίο λειτουργούν.
Πρόκειται για πληροφόρηση συμπληρωματική των οικονομικών τους επιδόσεων, στο πλαίσιο των κριτηρίων ESG (Environmental, Social and Governance), που συνεισφέρουν στην ωρίμανση της αγοράς, στη διαφάνεια και στη μέτρηση της προόδου εκτέλεσης των στόχων της εθνικής στρατηγικής που είναι προσαρμοσμένη στο ευρωπαϊκό πλαίσιο και στους 17 Παγκόσμιους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης. Αν ληφθεί υπόψη ότι τα ESG συνδυάζονται με δείκτες και στόχους και τοποθετούνται στον καμβά της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης της βιομηχανίας γίνεται αντιληπτό ότι αλλάζει άρδην το περιβάλλον αναδύοντας ένα νέο πεδίο ανταγωνισμού. Σε αυτό το περιβάλλον οι εταιρείες αξιολογούνται από επενδυτές και χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς, ως προς την επίδρασή τους στους τομείς: περιβάλλον, κοινωνία και εταιρική διακυβέρνηση, στοιχεία που τεκμηριώνουν την οικονομική τους σταθερότητα και συνδέονται με την ελκυστικότητά τους για επενδύσεις.
Σήμερα 59 εταιρείες συμμετέχουν στον δείκτη ESG του ελληνικού χρηματιστηρίου ενώ πολλές μη εισηγμένες δημοσιοποιούν μη χρηματοοικονομική πληροφόρηση με ανεξάρτητες εκθέσεις ή στο πλαίσιο των ετήσιων οικονομικών τους εκθέσεων. Υπάρχει ωστόσο χάσμα μεταξύ των προσδοκιών των επικεφαλής των επιχειρήσεων και των επενδυτών. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της ΕΥ, ενώ το 78% των επενδυτών επιθυμούν οι εταιρείες να επικεντρωθούν σε θέματα ESG, ακόμα κι αν αυτό πλήττει την βραχυπρόθεσμη κερδοφορία, μόνο το 55% των επιχειρήσεων είναι πρόθυμες να το πράξουν. Επίσης, το 76% των επενδυτών θεωρούν ότι οι επιχειρήσεις δημοσιοποιούν επιλεκτικά τις ενέργειές τους για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Σχεδόν όλοι οι επενδυτές (99%) δηλώνουν ότι οι αναφορές ESG αποτελούν ένα κρίσιμο στοιχείο κατά τη λήψη των επενδυτικών τους αποφάσεων, ωστόσο, τα τρία τέταρτα (76%) πιστεύουν ότι οι οργανισμοί είναι «ιδιαίτερα επιλεκτικοί» σχετικά με τις πληροφορίες που παρέχουν – εγείροντας ανησυχίες για φαινόμενα greenwashing. Μάλιστα, σχεδόν εννέα στους δέκα (88%) υποστηρίζουν την άποψη ότι οι εταιρείες υποβάλλουν αναφορές μόνο όταν αναγκάζονται.
Χωρίς αμφιβολία η ηθική προσέγγιση επενδύσεων και επιχειρείν, τόσο στην Ελλάδα όσο και στον κόσμο, είναι αέναη και τα κριτήρια ESG δεν είναι παρά μια πυξίδα για την είσοδο της αγοράς στον ενάρετο κύκλο, με απώτερο στόχο την βιώσιμη ανάπτυξη και το θετικό οικονομικό αποτέλεσμα για την ευημερία της κοινωνίας.
Αυτό γίνεται κατανοητό με ένα ενδεικτικό παράδειγμα: ο Yvon Chouinard, ιδρυτής της Patagonia, εταιρείας ενδυμάτων για σπορ στην ύπαιθρο, έχει αποδείξει την αξία της υπεύθυνης ηγεσίας απέναντι στον πλανήτη και τους ανθρώπους του, αυξάνοντας παράλληλα την ανάπτυξη και την αξία της εταιρείας του σε έναν τομέα όπως η βιομηχανία ένδυσης με μεγάλη ευθύνη για τη μόλυνση του περιβάλλοντος.
Η Patagonia, που ιδρύθηκε το 1973 και πραγματοποιεί έσοδα πάνω από 1,5 δισ. δολ., αντικατοπτρίζει τις βασικές αξίες της ποιότητας, της ακεραιότητας, της περιβαλλοντικής υπευθυνότητας και της δικαιοσύνης. Οι μέτοχοί της, ο Chouinard και η οικογένειά του, υιοθέτησαν ένα νέο μοντέλο ηγεσίας μεταβιβάζοντας τα δικαιώματά τους στο Patagonia Purpose Trust και στον μη κερδοσκοπικό οργανισμό Holdfast Collective, διασφαλίζοντας ότι τα κέρδη της εταιρείας θα διατίθενται στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Κάθε έσοδο το οποίο δεν συνεισφέρει στα λειτουργικά έξοδα της εταιρείας επενδύεται σε αυτό το σκοπό.
Η οικογένεια των δισεκατομμυριούχων Chouinard προχώρησε σε μια τολμηρή απόφαση, όπως ο Bill Gates και άλλοι ισχυροί του πλανήτη αλλά αυτές οι πρωτοβουλίες δεν αρκούν για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και τη διάσωση των πόρων της Γης. Μικρότερης εμβέλειας πρωτοβουλίες από το σύνολο της επιχειρηματικής κοινότητας μπορεί να κάνουν τη διαφορά.
Τα ESG, ως πλαίσιο, συνιστούν σήμερα μια αξιόπιστη ολοκληρωμένη επιχειρηματική προσέγγιση. Παρά τα κενά που παρατηρούνται στην ελληνική αγορά, από εξειδικευμένα στελέχη μέχρι μεθοδολογίες μέτρησης, γίνεται σημαντική προσπάθεια, σύμφωνα με εμπειρογνώμονες. Στόχος είναι η ανάπτυξη ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος με τη δημιουργία αξίας για όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, από τους μετόχους και τους εργαζόμενους μέχρι τους πελάτες, τους προμηθευτές και την τοπική κοινωνία.
Εξάλλου, στο τρέχον περιβάλλον έντονης μεταβλητότητας είναι ζητούμενο για τις ελληνικές επιχειρήσεις η ελαχιστοποίηση τυχόν επιπτώσεων από τη λειτουργία τους στα ενδιαφερόμενα μέρη και στο περιβάλλον ταυτόχρονα με την αξιοποίηση αναδυόμενων επενδυτικών ευκαιριών.
Η υπεύθυνη ηγεσία
Για την αποτελεσματικότητα σε αυτές τις συνθήκες προϋπόθεση είναι η υπεύθυνη ηγεσία -πολιτική/επιχειρηματική- που θα σχεδιάσει στρατηγική με στόχο ανθεκτικότητα και προσαρμοστικότητα στις αλλαγές. Αυτό άλλωστε κατέδειξαν οι πρόσφατες κρίσεις -κυρίως οι παρενέργειες της πανδημίας και του πολέμου στην Ουκρανία– που επηρέασαν τις ελληνικές επιχειρήσεις σε όλα τα επίπεδα αναδεικνύοντας την αλληλεξάρτηση των επιχειρηματικών οικοσυστημάτων, από τις αλυσίδες εφοδιασμού μέχρι την πρόσβαση σε κεφάλαια και την κατανομή των πόρων. Η πανδημία άσκησε επίσης αυξημένες πιέσεις στο περιβάλλον, επιδείνωσε την κοινωνικές ανισότητες και δοκίμασε τις αντοχές των θεσμών συμπεριλαμβανομένης της εταιρικής διακυβέρνησης.
Εν μέσω αυτών των εξελίξεων οι επιχειρήσεις δεν μπορούν να αγνοούν τις απαιτήσεις των ενδιαφερομένων μερών, οι οποίες όχι μόνο αντικατοπτρίζουν τους επιχειρηματικούς κινδύνους, αλλά παρέχουν και το γόνιμο έδαφος για να αναπτυχθούν βιώσιμες λύσεις. Οπότε τα θέματα ESG δεν μπορούν παρά να τίθενται ολιστικά στην επιχειρηματική ατζέντα καθορίζοντας τις αποφάσεις που θα θωρακίσουν τους οργανισμούς από τους αναδυόμενους κινδύνους συνεισφέροντας στην ανθεκτικότητα και στη βιώσιμη ανάπτυξή τους μακροπρόθεσμα.
Αν και οι σύγχρονες προκλήσεις, από την πανδημία μέχρι τα γεωπολιτικά ζητήματα και την κρίση τιμών (σε τρόφιμα και ενέργεια), χρήζουν κυβερνητικών παρεμβάσεων αναβαθμίζεται ολοένα περισσότερο ο ρόλος των επιχειρήσεων. Το έλλειμμα εμπιστοσύνης στα πολιτικά συστήματα, το αποτύπωμα των κρίσεων στις ίδιες τις επιχειρήσεις, αλλά και στους καταναλωτές-πελάτες τους και κυρίως η αυξανόμενη εμβέλεια πολλών πολυεθνικών οργανισμών με ισχυρή παρουσία στην τοπική αγορά, συνδέονται με την αυξημένη ευθύνη των επιχειρηματικών ηγετών που καλούνται να μετατοπίσουν την εστίασή τους από τον μονοσήμαντο στόχο για το κέρδος στο κοινό καλό.
Το αποτύπωμα στην αγορά
Mια έρευνα της Deutsche Bank, που διενεργήθηκε μετά τη σύνοδο COP 26 για το Κλίμα, έδειξε ότι περίπου το 77% των επενδυτών παγκοσμίως έχει υιοθετήσει κριτήρια ESG. Πρακτικά λαμβάνει υπόψη αυτό το πλαίσιο σε ορισμένα ειδικά mandates (10%) ή κατά την προσέγγιση των επενδύσεων γενικά (37%) ή το έχει ενσωματώσει πλήρως στην επενδυτική διαδικασία (30%). Ειδικά στην Ευρώπη τα ποσοστά εμφανίζονται υψηλότερα, με σχεδόν 8 στους 10 επενδυτές είτε να έχουν ενσωματώσει πλήρως τα ESG στην επενδυτική διαδικασία ή να τα λαμβάνουν υπόψη στις επενδύσεις που διαχειρίζονται.
Τα ESG είναι επίσης ένας κώδικας επικοινωνίας της στρατηγικής για τη βιωσιμότητα, διευρύνουν τη βάση των επενδυτών και αποδίδουν στην τιμολόγηση επενδυτικών προϊόντων. Εξάλλου το 43% των επενδυτών αναφέρει υπεραπόδοση τους τελευταίους 24 μήνες των επενδύσεων που είναι συνδεδεμένες με τα ESG, με τους μισούς (50%) να αναφέρουν στασιμότητα και μόλις 7% υποαπόδοση.
Καθώς η αγορά ωριμάζει και οι επενδυτές γίνονται πιο απαιτητικοί όσον αφορά τους στόχους ESG που θέτουν οι εκδότες κερδίζουν έδαφος νέα επενδυτικά εργαλεία όπως τα ομόλογα που συνδέονται με τη βιωσιμότητα (Sustainability-Linked Bonds – SLBs), βασισμένα σε κίνητρα όπως ελαφρώς χαμηλότερο κόστος και διατήρηση της πρόσβασης στη χρηματοδότηση. «Υπάρχουν τρεις κύριοι λόγοι για την έκδοση χρέους που συνδέεται με τη βιωσιμότητα», λέει ο Edoardo Danieli, Βοηθός Αντιπρόεδρος Ευρωπαϊκών Εταιρειών στην DBRS Morningstar. «Πρώτον, για τη βελτίωση των διαπιστευτηρίων ESG της εταιρείας. Δεύτερον, για την ελαφρά μείωση του κόστους της χρηματοδότησης και τέλος, για να διατηρηθεί η πρόσβαση στη χρηματοδότηση», σημειώνει σε πρόσφατο report του χρηματοοικονομικού οίκου.
Από την πρώτη έκδοση το 2019, σωρρευτικά έχουν ξεπεράσει τα 200 δισ. ευρώ μέχρι το τέλος του 2022 τα SLBs, με μερίδιο 20% στις εκδόσεις ομολόγων ESG παγκοσμίως. Τέτοιου τύπου ομόλογα άρχισαν να λανσάρουν οι Air France-KLM S.A. και Pirelli. Αυτό ισχύει και για πολλές άλλες ευρωπαϊκές εταιρείες που έχουν αναλάβει δέσμευση για επίτευξη καθαρών μηδενικών εκπομπών έως το 2050 ή νωρίτερα.
Σύμμφωνα δε με προσωρινά στοιχεία της ΤτΕ, μέχρι τον Ιανουάριο του 2023 στη χώρα μας έχουν εκδοθεί χρεόγραφα βιώσιμης χρηματοδότησης συνολικής αξίας 3,875 δισ. ευρώ εκ των οποίων τα περίπου 2,3 δισ. έχουν εκδοθεί από επιχειρήσεις, το 1 δισ. ευρώ από τράπεζες και περίπου 450 εκατ. ευρώ από επενδυτικούς οργανισμούς.
Αξίζει να σημειωθεί επίσης ότι η ΕΕ λαμβάνει περαιτέρω μέτρα για να εφαρμόσει τη στρατηγική της σχετικά με τη χρηματοδότηση της βιώσιμης ανάπτυξης και τη μετάβαση σε μια κλιματικά ουδέτερη και αποδοτική, από πλευράς πόρων, οικονομία. Οι διαπραγματευτές του Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κατέληξαν σε προσωρινή συμφωνία φέτος τον Φεβρουάριο σχετικά με τη δημιουργία ευρωπαϊκών πράσινων ομολόγων (EuGB). Το νέο πρότυπο θα είναι χρήσιμο τόσο για τους εκδότες όσο και για τους επενδυτές πράσινων ομολόγων, καθώς οι εκδότες θα μπορούν να αποδεικνύουν ότι χρηματοδοτούν νόμιμα πράσινα έργα που ευθυγραμμίζονται με την ταξινόμηση της ΕΕ, ενώ οι επενδυτές που αγοράζουν τα ομόλογα θα μπορούν ευκολότερα να αξιολογούν, να συγκρίνουν και να είναι σίγουροι ότι οι επενδύσεις τους είναι βιώσιμες.
Εν κατακλείδι, τα ESG απορροφούν πόρους καθώς οι εταιρείες πρέπει να στελεχωθούν με εξειδικευμένο προσωπικό και συμβούλους και να προσαρμόσουν τις διαδικασίες τους, αλλά το κόστος είναι μεγαλύτερο εάν δεν υιοθετήσουν τα ESG.
-Η περιβαλλοντική πτυχή τους καλύπτει τον τρόπο με τον οποίο μια εταιρεία διαχειρίζεται τους κινδύνους και τις ευκαιρίες που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή, τη χρήση φυσικών πόρων, τα απόβλητα, τις εκπομπές, το νερό και άλλους περιβαλλοντικούς παράγοντες για την ελαχιστοποίηση των αρνητικών επιπτώσεων που προκαλούνται από τις επιχειρηματικές δραστηριότητες.
-Η κοινωνική πτυχή είναι περισσότερο ανθρωποκεντρική και υπενθυμίζει στις επιχειρήσεις ότι πρέπει να διαχειρίζονται τις κοινωνικές επιπτώσεις που προκαλούνται από δραστηριότητές τους, να εστιάζουν σε θέματα όπως η ευημερία των εργαζομένων, η υγεία και η ασφάλεια, τα ανθρώπινα δικαιώματα, η ποιότητα και η ασφάλεια των προϊόντων.
-Η εταιρική διακυβέρνηση εστιάζει στην λογοδοσία και τα ηθικά πρότυπα, καθώς και σε άλλα συναφή ζητήματα όπως η διαχείριση κινδύνου και επιχειρηματικής συνέχειας, η εταιρική δομή, η ποικιλομορφία του διοικητικού συμβουλίου και η ισότητα στις αμοιβές, η συμμόρφωση και η ασφάλεια δεδομένων.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ:
