ESM: To 2025 ευκαιρία να υπάρξει μια θετική διαφορά στην Οικονομία – Οι πέντε προκλήσεις
Στις προκλήσεις που αναμένεται να αντιμετωπίσει η ευρωπαϊκή –και όχι μόνον– οικονομία εστιάζει ο ESM (ΕΜΣ) σύμφωνα με πρόσφατο report του.
Όπως επισημαίνει, το έτος 2024 ήταν γεμάτο αλλαγές και προκλήσεις, οι οποίες είναι πιθανό να συνεχιστούν και το 2025. Φέτος, η πολιτική αβεβαιότητα παγκοσμίως τροφοδότησε την αστάθεια στις αγορές, με τις κεντρικές τράπεζες να εναλλάσσονται από γρήγορες αυξήσεις σε επακόλουθες μειώσεις των επιτοκίων. Μετά από μια χρονιά γεμάτη προκλήσεις και αλλαγές, τι πρέπει να προσέξουν οι επενδυτές την επόμενη χρονιά; διερωτάται ο ESM και συνεχίζει: Αυτά είναι τα πέντε θέματα που πρέπει να παρακολουθήσουμε:
1) Μια νέα παγκόσμια τάξη με νέες προτεραιότητες
Μετά τις ευρωπαϊκές εκλογές του Ιουνίου, η νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει προτεραιότητες που διαφέρουν αρκετά από εκείνες της προηγούμενης. Ενώ η αντιμετώπιση της Covid και η Πράσινη Συμφωνία ήταν οι κύριες προτεραιότητες για την περίοδο 2019–2024, η στρατηγική ατζέντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) για τα επόμενα πέντε χρόνια επικεντρώνεται σε μια ελεύθερη και δημοκρατική, ισχυρή και ασφαλή, ευημερούσα και ανταγωνιστική Ευρώπη. Αυτό περιλαμβάνει την ενίσχυση της ευρωπαϊκής ασφάλειας και άμυνας, της ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης και την εμβάθυνση της ενιαίας αγοράς.
Ζούμε σε έναν διαφορετικό κόσμο, γεμάτο γεωοικονομικές εντάσεις, με δύο πολέμους στα σύνορα της Ευρώπης και αργή ανταγωνιστικότητα που αφήνει την Ευρώπη πίσω από τις Ηνωμένες Πολιτείες (ΗΠΑ) και την Κίνα. Ο Μάριο Ντράγκι περιγράφει πολύ καλά αυτή την κατάσταση στην τελευταία του έκθεση. Από το 2002, η διαφορά στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ, μετρημένη σε τιμές του 2015, σχεδόν διπλασιάστηκε στο 30% το 2023, κυρίως λόγω χαμηλότερης παραγωγικότητας στην ΕΕ. Ο Ντράγκι ζητά επιπλέον επενδύσεις ύψους €750 έως €800 δισ. ετησίως για την αντιστροφή της κατάστασης, εκ των οποίων το 80% πιθανότατα θα χρηματοδοτηθεί από τον ιδιωτικό τομέα και το 20% από τον δημόσιο τομέα.
Στην έκθεσή του με τίτλο «Πολύ Περισσότερο από μια Αγορά», ο Ενρίκο Λέτα αναλύει περαιτέρω τις λεπτομέρειες και δίνει συγκεκριμένα παραδείγματα για το πώς μπορούν να χρηματοδοτηθούν αυτές οι ανάγκες, από τον προϋπολογισμό της ΕΕ και τα δάνεια έργων της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) έως τη δημιουργία μιας προληπτικής πιστωτικής γραμμής από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ΕΜΣ) για τη χρηματοδότηση αμυντικών και ασφαλιστικών δαπανών.
Δεδομένου ότι οι προτεραιότητες και οι ροές χρημάτων θα είναι διαφορετικές, κάθε επενδυτής παγκοσμίως θα πρέπει να παρακολουθεί στενά τη νέα κατεύθυνση της ΕΕ και τις νέες χρηματοοικονομικές ευκαιρίες του 2025.
2) Από τα δισεκατομμύρια στα τρισεκατομμύρια – η χρηματοδότηση των ευρωπαϊκών προτεραιοτήτων
Τον Μάρτιο του 2024, τα ομόλογα που εκδόθηκαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την ΕΤΕπ και τον ΕΜΣ και τον προκάτοχό του, τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας (ΕΜΧΣ), γνωστά ως «ασφαλή ευρωπαϊκά περιουσιακά στοιχεία», ξεπέρασαν για πρώτη φορά στην ιστορία το €1 τρισ.
Η χρηματοδότηση δημόσιων αγαθών μέσω ευρωπαϊκών θεσμών μπορεί να βοηθήσει χώρες που πρέπει να εξυγιάνουν τα δημόσια οικονομικά τους, ώστε να δημιουργήσουν περιθώριο για επενδύσεις και να προστατευτούν από μελλοντικούς κλυδωνισμούς. Ο ΕΜΣ, για παράδειγμα, δανείζεται από την αγορά με φθηνότερα επιτόκια από 16 από τις 20 χώρες της ζώνης του ευρώ, ενώ τα χρηματοδοτικά του κόστη είναι κάτω από τον σταθμισμένο μέσο όρο του ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ.
Οι νέες προτεραιότητες μπορούν να θεωρηθούν ευρωπαϊκά δημόσια αγαθά και, επομένως, να χρηματοδοτηθούν δημόσια. Η εφαρμογή του ποσοστού που προτείνει ο Μάριο Ντράγκι θα αντιστοιχούσε σε περίπου €160 δισ. ετησίως ή €800 δισ. σε βάθος πενταετίας.
Οι παγκόσμιοι επενδυτές πρέπει να παρακολουθούν αν οι Ευρωπαίοι πολιτικοί μπορούν να συμφωνήσουν στο πώς να χρηματοδοτήσουν συλλογικά αυτές τις νέες στρατηγικές προτεραιότητες.
3) Οι αγορές αλλάζουν πρόθυμα και γρήγορα
Μετά τον ταχύτερο κύκλο αυξήσεων επιτοκίων του τελευταίου μισού αιώνα, οι περισσότερες κεντρικές τράπεζες παγκοσμίως έχουν μειώσει τα επιτόκια. Και οι αγορές αναμένουν περισσότερες μειώσεις το 2025. Την ίδια στιγμή, η δεύτερη κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ και η προοπτική ενός εμπορικού πολέμου, που μπορεί να προκαλέσει πληθωριστικές πιέσεις, θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε καθυστερήσεις περαιτέρω μειώσεων ή ακόμα και σε αναστροφή.
Σύμφωνα με τον ESM, έχουν παρατηρηθεί ενδιαφέρουσες αλλαγές στη βάση των επενδυτών τα τελευταία χρόνια. Το 2024 υπήρξε ιδιαίτερα σημαντική χρονιά. Οι Ασιάτες απέκτησαν σχεδόν το ένα τέταρτο των ομολόγων του ΕΜΣ/ΕΜΧΣ, τη μεγαλύτερη συμμετοχή τους από το 2011 (Σχήμα 3) και τέσσερις φορές περισσότερη από το 2022. Οι Ασιάτες επενδυτές φαίνεται να δείχνουν αυξημένο ενδιαφέρον για περιουσιακά στοιχεία σε ευρώ.
Παρατηρείται επίσης αυξημένο ενδιαφέρον για ομόλογα του ΕΜΧΣ/ΕΜΣ από κεντρικές τράπεζες παγκοσμίως. Το 2024, περισσότερο από το ένα τρίτο των ομολόγων του ΕΜΣ – συγκεκριμένα το 36% – αγοράστηκε από κεντρικές τράπεζες, κρατικά επενδυτικά ταμεία και επίσημους οργανισμούς. Και πάλι, το υψηλότερο επίπεδο από το 2011. Αυτό δείχνει εμπιστοσύνη στην οικονομία της ζώνης του ευρώ, στο ευρώ ως νόμισμα, και τη διάθεση για διαφοροποίηση των επενδύσεων σε ευρωπαϊκά ασφαλή περιουσιακά στοιχεία με αξιολόγηση ΑΑΑ.
Με περισσότερη μεταβλητότητα και απρόβλεπτο στις αγορές, μπορούμε να αναμένουμε μεγαλύτερη διαφοροποίηση το 2025. Το ευρώ είναι το δεύτερο νόμισμα στον κόσμο μετά το δολάριο ΗΠΑ. Παρατηρούνται περισσότεροι διαχειριστές αποθεματικών να διαφοροποιούν τα χαρτοφυλάκιά τους για να εξασφαλίσουν προστασία σε έναν κόσμο γεμάτο κινδύνους.
4) Ηλεκτρονικές συναλλαγές και τεχνολογία AI
Οι τεχνολογικές εξελίξεις έχουν φέρει επανάσταση στη βιομηχανία των κεφαλαιαγορών και θα συνεχίσουν να αποτελούν θέματα που οι επενδυτές πρέπει να παρακολουθούν στο μέλλον.
Οι ηλεκτρονικές συναλλαγές σε ομόλογα του ΕΜΧΣ/ΕΜΣ αυξήθηκαν από 40% σε 60% την τελευταία δεκαετία (και από 55% σε 80% στον αριθμό συναλλαγών).
Ακόμη και σε ασταθείς αγορές, οι επενδυτές συνεχίζουν να πραγματοποιούν συναλλαγές ηλεκτρονικά, ενώ περισσότερες συναλλαγές υψηλού κινδύνου έχουν μεταφερθεί σε ηλεκτρονικές πλατφόρμες. Η ισορροπία μεταξύ συναλλαγών μέσω φωνής και ηλεκτρονικών συναλλαγών αυξάνει την ανθεκτικότητα κατά τη διάρκεια γεγονότων πίεσης.
Η τεχνητή νοημοσύνη (AI) θα είναι επίσης ένα πεδίο που αξίζει να παρακολουθήσουμε το 2025. Οι ΗΠΑ και η Κίνα ήδη ηγούνται στις επενδύσεις επιχειρηματικού κεφαλαίου στην AI, με τις ΗΠΑ να επενδύουν περίπου επτά φορές περισσότερα και την Κίνα να διπλασιάζει σχεδόν τις επενδύσεις της σε σύγκριση με την Ευρώπη. Για να παραμείνει ανταγωνιστική, η Ευρώπη πρέπει να δημιουργήσει ένα περιβάλλον όπου οι εταιρείες AI μπορούν να ευδοκιμήσουν, με πρόσβαση σε ανεπτυγμένες κεφαλαιαγορές που υποστηρίζουν μεγάλους γύρους χρηματοδότησης.
5) Το ESG ωριμάζει, αλλά πρέπει να παραμείνει στο επίκεντρο
Με το 2024 να εξελίσσεται στο πιο ζεστό έτος που έχει καταγραφεί, η κλιματική αλλαγή είναι πλέον μια πραγματικότητα και η μείωση των κινδύνων της πρέπει να παραμείνει προτεραιότητα. Τα θέματα που σχετίζονται με το περιβάλλον, την κοινωνία και τη διακυβέρνηση (ESG) πρέπει να ενσωματωθούν περισσότερο στις στρατηγικές επιχειρήσεων και χωρών, λέει ο ΕΜΣ.
Για παράδειγμα, οι αυξήσεις στις παγκόσμιες θερμοκρασίες έχουν άμεσο αντίκτυπο στον τουρισμό στην Ευρώπη. Οι θερμότεροι χειμώνες, οι εντεινόμενες ξηρασίες και τα ακραία καιρικά φαινόμενα μπορούν να αποθαρρύνουν τον τουρισμό, να θέσουν σε κίνδυνο φυσικά αξιοθέατα και να αυξήσουν τα λειτουργικά κόστη. Η προσαρμογή και η μετρίαση αυτών των επιπτώσεων θα απαιτήσουν δισεκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο. Το πού θα βρεθεί αυτή η χρηματοδότηση ήταν το κύριο θέμα συζήτησης στην 29η Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή, που πραγματοποιήθηκε στο Μπακού τον Νοέμβριο. Δεδομένου του σημαντικού ρόλου του ιδιωτικού τομέα στη χρηματοδότηση της κλιματικής αλλαγής, η περαιτέρω ενίσχυση της χρηματοοικονομικής ενοποίησης στην ΕΕ θα ήταν επωφελής. Η ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης και η πρόοδος στην ένωση των κεφαλαιαγορών είναι κρίσιμα ζητήματα προς αυτή την κατεύθυνση.
Το ευρώ έχει αναδειχθεί ως το προτιμώμενο νόμισμα για εκδότες και επενδυτές που εστιάζουν στο ESG, ακολουθούμενο από το δολάριο. Αυτή η τάση αναμένεται να συνεχιστεί το 2025 και ίσως να ενισχυθεί εάν οι ΗΠΑ μειώσουν τις προσπάθειες ESG υπό τη νέα τους κυβέρνηση.
Προκλήσεις και ευκαιρίες
Ο μεταβαλλόμενος γεωπολιτικός κόσμος αποτελεί ευκαιρία για την Ευρώπη να εκμεταλλευτεί τη συγκυρία για να εμβαθύνει την ενοποίησή της, ειδικά στους τομείς της άμυνας, της ασφάλειας, της ανταγωνιστικότητας και της εμβάθυνσης της ενιαίας αγοράς.
Ταυτόχρονα, οι πράσινες επενδύσεις και η βιωσιμότητα πρέπει να παραμείνουν προτεραιότητες. Η μετάβαση από τον ιδεαλισμό στην ενσωμάτωση του ESG στις επιχειρηματικές στρατηγικές θα βοηθήσει τις εταιρείες να θέσουν τα θεμέλια για μακροπρόθεσμη ανθεκτικότητα και να προσελκύσουν νέους επενδυτές.
Οι αγορές θα αναζητούν μια νέα κανονικότητα, μετά τις αλλαγές στο περιβάλλον επιτοκίων τα τελευταία δύο χρόνια, σε μια περίοδο όπου η τεχνητή νοημοσύνη και η τεχνολογία θα ωθούν την καινοτομία ακόμη περισσότερο, ακόμη και στις κεφαλαιαγορές.
Η αβεβαιότητα και η αλλαγή μπορεί να είναι οι λέξεις που έρχονται στο μυαλό όταν κοιτάμε μπροστά στο 2025, αλλά το νέο έτος και η ανανεωμένη στρατηγική ατζέντα της ΕΕ αποτελούν επίσης μια ευκαιρία να γίνει μια θετική διαφορά για την Ευρώπη, καταλήγει ο EΜΣ.
