Εθελοντισμός τριών διαστάσεων

Η πανδημία Covid-19 δοκίμασε και συνεχίζει να δοκιμάζει τις αντοχές όλων μας. Σε επαγγελματικό, προσωπικό και κοινωνικό επίπεδο. Οδήγησε το Εθνικό Σύστημα Υγείας σε συνθήκες  άγνωστες και αχαρτογράφητες. Ο φόβος που προκάλεσαν οι δυσάρεστες ειδήσεις από τη γειτονική μας Ιταλία και  έπειτα την Ισπανία και την Κεντρική Ευρώπη ήρθε να προστεθεί στις πρωτόγνωρες απαγορεύσεις, στον περιορισμό κυκλοφορίας, στην αδυναμία να βρεθούμε κοντά στα αγαπημένα μας πρόσωπα.

Ανέδειξε, όμως, ορισµένες απο τις αρετές της τεχνολογίας, οι οποίες ξεδιπλώθηκαν µέσω της πιο ανθρώπινης και ευαίσθητης µορφής της: τον εθελοντισµό.

Μέρος αυτών των νέων και συναρπαστικών τεχνολογιών µε τις οποίες ήρθε σε άµεση επαφή η κοινωνία, ακόµη και αν πολλοί ανάµεσά µας δεν είχαν ποτέ ακούσει πριν για κάτι τέτοιο, είναι η τρισδιάστατη εκτύπωση. Το µέσο εκδήλωσης των δυνατοτήτων της; Η πρωτοβουλία Hellas COVID-19 3D Printing Supplies. Μια συλλογική προσπάθεια η οποία συντονίστηκε από τον Κωστή Κουτρέτσο και τον Σίµο Κόκκινο, και έδωσε την απαραίτητη «ανάσα» στις δοµές υγείας και στους ανθρώπους που βρίσκονταν στην πρώτη γραµµή της µάχης κατά του κορωνοϊού στα νοσοκοµεία αναφοράς. «Ήταν συγκινητικό. Μας έπαιρναν τηλέφωνο και έκλαιγαν. Μας έλεγαν “βάζουµε ζελατίνες και µουσαµάδες στο κεφάλι µας. Δεν έχουµε τίποτα. Παίρνουµε σεντόνια και τα βάζουµε για µάσκες”. Υπήρχε τεράστια έλλειψη τότε» περιγράφει στο Fortune ο Κωστής Κουτρέτσος, επικεφαλής της 3DHUB. 

Η στιγμή της απόφασης

Ο Κωστής µαζί µε τον Σίµο ανέλαβαν να συστήσουν την πρωτοβουλία Hellas COVID-19 3D Printing Supplies, µε στόχο να συντονίσουν την ελληνική κοινότητα επαγγελµατιών και ερασιτεχνών του χώρου της τρισδιάστατης εκτύπωσης για την παραγωγή ασπίδων για το ιατρικό προσωπικό στα νοσοκοµεία αναφοράς. «Η ασπίδα δρα επικουρικά. Είναι µέσο προσωπικής προστασίας που δρα πάνω από τη µάσκα. Την κρατά πιο καθαρή και ασφαλή για περισσότερη ώρα και γλιτώνει από σταγονίδια που µπορεί να πάνε στα µάτια ή στο πρόσωπο» εξηγεί ο Κωστής Κουτρέτσος.

Δουλειά του Σίµου Κόκκινου ήταν να οργανώσει και να συντονίσει τους εθελοντές µέσα από την οµάδα που συστήθηκε αρχικά στα µέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αρµοδιότητα του Κωστή ήταν να διερευνήσει τις τεχνικές προδιαγραφές και να εξασφαλίσει, µέσω των επαφών µε επιστηµονικούς συνεργάτες, πνευµονολόγους και τις αρχές του υπουργείου Υγείας, ότι οι ασπίδες που θα µπουν συντονισµένα σε µαζική παραγωγή από όλους τους εθελοντές της πρωτοβουλίας. Ήταν αυτό ακριβώς που χρειαζόταν το ιατρικό και το νοσηλευτικό προσωπικό.

«Πριν φτάσουµε στην επαφή µας µε το υπουργείο Υγείας είχαµε ήδη δοκιµάσει ό,τι σχέδιο υπήρχε σε ανοιχτές βιβλιοθήκες» σηµειώνει. Τότε ήταν ακόµη µέσα Μαρτίου και οι πρώτοι περιορισµοί µόλις είχαν κάνει την εµφάνισή τους. «Με το που εξαπλώθηκε ο COVID-19 οι βιβλιοθήκες αυτές γέµισαν µε σχέδια από εκτυπώσιµες βαλβίδες, µάσκες, πολλά πράγµατα που δεν είχαν καν νόηµα. Αυτό που εµείς κάναµε ήταν να µπούµε στη διαδικασία έρευνας και ανάπτυξης ώστε να βεβαιωθούµε για το τι µπορεί να παραγάγει αξιόπιστα ο εξοπλισµός µας. Παράλληλα είδαµε στο Διαδίκτυο να υπάρχει µια ανοργάνωτη τάση όσων είχαν στην κατοχή τους τρισδιάστατους εκτυπωτές. Ο καθένας ήθελε να τυπώσει κάτι, ανεξέλεγκτα, χωρίς να περνά από ποιοτικό έλεγχο και δίχως την απαραίτητη επιστηµονική κατάρτιση. Εκείνη τη στιγµή αποφασίσαµε ότι πρέπει να γίνει τώρα, και να γίνει σωστά».

Η γοητεία της τεχνολογίας

Η διαδικασία της τρισδιάστατης εκτύπωσης προϋποθέτει τρία βασικά στοιχεία: τον εξοπλισµό, το σχέδιο και τα υλικά παραγωγής. Ο εξοπλισµός δεν είναι ενιαίος, ούτε ίδιος για όλους. Υπάρχουν εταιρείες, όπως η 3DHUB, οι οποίες αναλαµβάνουν την έρευνα και την παραγωγή προϊόντων ή καλουπιών για λογαριασµό των πελατών τους, αλλά και επιχειρήσεις που «τρέχουν» εσωτερικά projects εκτύπωσης. Αυτές συνήθως χρησιµοποιούν ακριβότερα και πολύ πιο σύνθετα συστήµατα εκτύπωσης. Από την άλλη, έχουµε τους ιδιώτες οι οποίοι αγοράζουν τρισδιάστατους εκτυπωτές για τη δηµιουργία µικρών αντικειµένων, κυρίως για προσωπική χρήση. 

Τα αντικείµενα που δηµιουργούν µέσω της τρισδιάστατης εκτύπωσης βασίζονται σε αρχικά ψηφιακά σχέδια. Ο εκτυπωτής «διαβάζει» αυτά τα σχέδια και εναποθέτει τα υλικά σε διαδοχικά στρώµατα, µέχρι να σχηµατιστεί το τελικό προϊόν. «Το καλό µε την τρισδιάστατη εκτύπωση είναι πως µέσα σε λίγη ώρα µπορείς να ξεκινήσεις να τυπώνεις, παρακάµπτοντας διαδικασίες οι οποίες θα κρατούσαν πίσω µια παραδοσιακή µέθοδο παραγωγής» σηµειώνει ο Κωστής. «Έτσι, για να γίνει βοηθητική η κάλυψη των ελλείψεων σε ιατρικό υλικό, έπρεπε να γίνουν τα πάντα συγκροτηµένα και µε κανόνες, υπό την επίβλεψη κάποιου που κατέχει περισσότερες τεχνικές λεπτοµέρειες, ακόµη και αν ο χρήστης τυπώνει µε ερασιτεχνικό εξοπλισµό».

Πώς υλοποιήθηκε η πρωτοβουλία

Αρχικά ο Σίµος µε τον Κωστή απευθύνθηκαν στο υπουργείο Υγείας και τους παρουσίασαν τα διαθέσιµα σχέδια για την παραγωγή ασπίδων. Έδειξαν ποια από αυτά θεωρούν χρήσιµα να παραχθούν µαζικά µε βάση την τεχνογνωσία του 3DHUB, µέσω της διασύνδεσής του µε άλλους επαγγελµατίες του χώρου, συναδέλφους και πελάτες.

«Σε αυτό το σηµείο µπαίνει στο “παιχνίδι” ο Σίµος, ως εκπρόσωπος των εθελοντών» περιγράφει ο Κωστής. «Βγήκαµε οι δυο µας µπροστά για να δείξουµε τι παράγει η τεχνολογία µας σε όλα τα επίπεδα και προτείναµε να φτιαχτεί µια κοινότητα η οποία θα συγκεντρώσει παραγωγούς σε όλη την Ελλάδα, στους οποίους θα παρέχει την τεχνογνωσία µας και θα τους επιβλέπει, ώστε να πραγµατοποιούνται η συγκέντρωση και η διαλογή στο 3DHUB, και έπειτα να παραδίδουµε τις ασπίδες στο υπουργείο Υγείας». 

Η τελική συνάντηση στο υπουργείο Υγείας πραγµατοποιήθηκε στα τέλη Μαρτίου. «Αυτό που είπαµε τότε ήταν ότι “αυτήν τη στιγµή υπάρχουν 300 σχέδια ασπίδων στο Διαδίκτυο και τα περισσότερα από αυτά είναι ακατάλληλα. Εµείς µπορούµε να διαλέξουµε και να συντονίσουµε συγκεκριµένο αριθµό ατόµων για να παράγουµε συνολικά εκατοντάδες ασπίδες την ηµέρα µε το πιο χρήσιµο και ασφαλές σχέδιο”». 

Η αντίδραση του υπουργείου ήταν πολύ θετική και η ανάγκη να βρεθεί άµεση λύση µέχρι να αποκατασταθεί η εφοδιαστική αλυσίδα ήταν δραµατική. «Η κατάσταση που διαµορφωνόταν εκείνη την περίοδο ήταν πρωτόγνωρη σε όλα τα επίπεδα. Τα σύνορα είχαν κλείσει, πολλοί προµηθευτές από το εξωτερικό “πάγωναν” τις παραγγελίες ελληνικών εταιρειών και κρατούσαν τις µάσκες ή τις προσωπίδες στη χώρα τους για να προµηθεύσουν τον τοπικό πληθυσµό. Τα πράγµατα ήταν πολύ δύσκολα. Το ότι “µαγικά” δόθηκε µια λύση σε τέτοια κλίµακα, που ισοφάρισε τη βιοµηχανική παραγωγή, ήταν κάτι µοναδικό. Και µάλιστα µέσα από ένα δίκτυο αποκεντρωµένης παραγωγής. Υποδεχόµασταν δεκάδες ή ακόµη και εκατοντάδες κούτες την ηµέρα, που έφταναν ακόµη και 300-400 ως και 800 ασπίδες ηµερησίως. Αυτό που κάναµε γλίτωσε πολύτιµο χρόνο και βοήθησε το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό στα νοσοκοµεία».

Νούμερα που εντυπωσιάζουν

Εντός Απριλίου η παραγωγή ασπίδων από την πρωτοβουλία ξεπέρασε τις 15.000. Οι 10.000 είχαν παραδοθεί ως τα τέλη του µήνα και περί τις 6.000 βρίσκονταν στη διαδικασία συναρµολόγησης και συσκευασίας. Το σχέδιο πάνω στο οποίο βασίστηκε η παραγωγή τους ήταν της εταιρείας PRUSA και έχει λάβει τις απαραίτητες εγκρίσεις από πολλά υπουργεία Υγείας σε όλο τον κόσµο.

Τα αρχικά υλικά από πλευράς 3DHUB προήλθαν από την ίδια την εταιρεία. Η παραγωγή της «γύρισε µε ένα κλικ», όπως λέει ο Κωστής, και οι πρώτες 500 µάσκες είχαν κατασκευαστεί άµεσα για να δοθούν ως αρχικό δείγµα στο υπουργείο Υγείας.

«Αυτή είναι η µαγεία της τρισδιάστατης εκτύπωσης. Αυτό που πρέπει να κάνεις είναι να “παντρέψεις” τη σωστή αναλογία µε το σωστό υλικό για να βγει το επιθυµητό αποτέλεσµα. Η ελευθερία που προσφέρει το 3D printing µας έδωσε τη δυνατότητα να προχωρήσουµε χωρίς να αλλάξουµε κάτι». 

Στη συνέχεια µπήκαν οι άλλοι επαγγελµατίες του χώρου και οι ιδιώτες. Ειδικά για τους τελευταίους, λειτούργησε στην πορεία µια λογική ανταµοιβής για να καλυφθούν τα έξοδά τους. Ένα κιλό υλικού εκτύπωσης έδινε 20-25 ασπίδες. Για κάθε 20 ασπίδες λάµβαναν ένα επιπλέον κιλό υλικού, ενώ για κάθε 30 ασπίδες έπαιρναν δύο κιλά. Τα κόστη αυτά, µαζί µε τα έξοδα αποστολής, αρχικά καλύφθηκαν από τη 3DHUB, ενώ γρήγορα το µεγαλύτερο ποσοστό τους αναπληρώθηκε από εκατοντάδες χορηγίες. Η οµάδα της πρωτοβουλίας Hellas COVID-19 3D Printing Supplies έφτασε τα 2.500 άτοµα. Οι εταιρείες έφτασαν περίπου τις 80, εκ των οποίων οι 30-40 προέρχονται από τον ίδιο χώρο µε αυτόν της 3DHUB. Συνολικά η παραγωγή έφτανε τις 600-700 ασπίδες την ηµέρα. Από αυτές, οι 200 ήταν µόνο από το 3DHUB. Τουλάχιστον 600 άτοµα ή εταιρείες έστειλαν έστω µια 20άδα ασπίδες, ενώ στο εγχείρηµα αυτό ενεπλάκησαν και εκπαιδευτικοί οργανισµοί όπως το ΕΜΠ, το ΤΕΟ Αιγάλεω και το Πανεπιστήµιο Αιγαίου. 

Μια απρόσμενη κλήση

Τι χρειάστηκε για να µπουν όλα αυτά σε µια σταθερή τροχιά; «Δέκα µέρες χωρίς σχεδόν καθόλου ύπνο» µου είπε γελώντας ο Κωστής. «Αλλά µιλάς σε έναν άνθρωπο ο οποίος θεωρεί τον ύπνο χάσιµο χρόνου!». Την πρώτη εβδοµάδα του εγχειρήµατος είχαν παραδοθεί 1.500 µάσκες. Όλα όσα έγιναν εκείνες τις µέρες ήταν πρωτόγνωρα για εκείνον. «Έρχονταν τα κανάλια στο εργαστήριο, µας καλούσαν από ραδιόφωνα. Την πρωταπριλιά µάς τηλεφώνησαν από το γραφείο του πρωθυπουργού και µας ρώτησαν “µπορείτε το µεσηµέρι να κάνουµε µια βιντεοκλήση µε τον κύριο Μητσοτάκη;”. Μας είπε (σ.σ.: ο πρωθυπουργός) ότι είναι ενήµερος για όσα κάνουµε και ήθελε να µας ευχαριστήσει. Είπε ότι αυτή η τεχνολογία έχει πολύ ενδιαφέρον και αναζητά τρόπους να βοηθήσει. Μετά έγινε µια κίνηση από το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Είµαστε σε επικοινωνία µαζί τους για την παροχή τεχνογνωσίας. Αυτό είναι ένα σηµάδι που δείχνει ότι ο εθελοντισµός µπορεί να διοχετευθεί παραγωγικά και γόνιµα προς την πολιτεία, και ειδικά η τεχνολογία µας».

Μια κίνηση που έχει συνέχεια

Έχετε αντιληφθεί το µέγεθος και τη σηµασία όλων όσα πετύχατε µέσα σε έναν µόνο µήνα; Με αυτό το ερώτηµα θέλησα να κλείσω τη συνοµιλία µου µε τον Κωστή. Η συνέντευξη έγινε πολύ κοντά χρονικά σε αυτά που προηγήθηκαν, όµως η πρώτη αίσθηση αποτελεί συνήθως την πιο αγνή µορφή αντίδρασης όταν έχεις κοπιάσει τόσο πολύ για κάτι. «Το πιο σηµαντικό για µένα είναι ότι σε τόσο σύντοµο χρονικό διάστηµα ο κόσµος έµαθε τι µπορεί να κάνει η τρισδιάστατη εκτύπωση. Και, φυσικά, η ουσιαστική βοήθεια στο ιατρικό προσωπικό» σηµειώνει. «Φάνηκε ότι ίσως καµία άλλη τεχνολογία δεν θα µπορούσε αποκεντρωµένα να δώσει τέτοια αποτελέσµατα. Και αυτό θέλουµε να το κρατήσουµε ζωντανό» καταλήγουν.  

*To άρθρο δημοσιεύεται στο περιοδικό Fortune που κυκλοφορεί στο πλαίσιο του αφιερώματος “Brainstorm Tech”.