Εθνικός κλιµατικός νόµος: Η χώρα «παίρνει στα σοβαρά» την κλιµατική κρίση
Ως ένα μήνυμα τόσο προς το εσωτερικό της χώρας, δηλαδή τους πολίτες, όσο και προς το εξωτερικό και τους stakeholders µεταφράζουν την πρωτοβουλία της κυβέρνησης να προωθήσει κλιµατικό νόµο επιστήµονες του περιβάλλοντος, οικονοµικοί αναλυτές και εµπειρογνώµονες των ESG.
Η Ελλάδα δίνει νοµικά δεσµευτικό χαρακτήρα στους φιλόδοξους στόχους που περιλαµβάνει το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίµα (ΕΣΕΚ). Το γεγονός δε ότι η χώρα «παίρνει στα σοβαρά» τις δεσµεύσεις αυτές κατέστησε σαφές ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης από το βήµα της πρόσφατης Διάσκεψης του ΟΗΕ για το κλίµα στη Γλασκώβη. Λίγο αργότερα παρουσιάστηκε στο Υπουργικό Συµβούλιο το σχετικό νοµοθετικό πλαίσιο από τον αρµόδιο υπουργό.
Σύµφωνα µε την κυβέρνηση, η Ελλάδα, παρά το µικρό της αποτύπωµα σε διοξείδιο του άνθρακα, ως µια µικρή χώρα, µπορεί να συνεισφέρει ουσιαστικά στην «πράσινη» µετάβαση, πέραν των φιλόδοξων ευρωπαϊκών στόχων για µείωση των εκποµπών κατά 55% µέχρι το 2030. Στο πλαίσιο αυτό θέτει φιλόδοξους στόχους στον εθνικό κλιµατικό νόµο, που θα είναι σε διαβούλευση µέχρι 24 Δεκεµβρίου 2021. Βασικός στόχος είναι η σταδιακή µείωση των εκποµπών αερίων του θερµοκηπίου και η επίτευξη κλιµατικής ουδετερότητας το 2050, µε γνώµονα τον ευρωπαϊκό κλιµατικό νόµο που υποστηρίζει την Πράσινη Συµφωνία. Ο ελληνικός κλιµατικός νόµος περιλαµβάνει, µεταξύ άλλων, εθνικούς ποσοτικούς στόχους για µείωση των εκποµπών αερίων του θερµοκηπίου κατά 55% το 2030 σε σχέση µε το 1990 και κατά 80% το 2040, ώστε το 2050 να επιτευχθεί κλιµατική ουδετερότητα. Σηµειώνεται ότι µετά τις 31 Δεκεµβρίου 2028 απαγορεύεται η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από στερεά ορυκτά καύσιµα. Επίσης, ευθύνη αναλογεί στις εταιρείες που υποχρεώνονται να δηµοσιεύουν ανθρακικό αποτύπωµα, αλλά και στους δήµους, οι οποίοι από το 2023 αναλαµβάνουν την εκπόνηση Δηµοτικών Σχεδίων Μείωσης Εκποµπών Διοξειδίου του Άνθρακα (ΔηΣΜΕΔΑ), µε στόχο τη µείωση εκποµπών αερίων του θερµοκηπίου κατά τουλάχιστον 10% το 2025 και 30% το 2030, µε έτος βάσης το 2019.
Ο κλιµατικός νόµος εξειδικεύει τους στόχους στους επτά κυριότερους παραγωγικούς τοµείς που έχουν το υψηλότερο περιβαλλοντικό αποτύπωµα, ενώ η πορεία επίτευξης και ο επιµερισµός των βαρών στους επιµέρους τοµείς γίνοται µέσω της κατάρτισης τοµεακών προϋπολογισµών άνθρακα πενταετούς διάρκειας. Οι επιµέρους τοµείς είναι:
Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας
• Μεταφορές
• Βιοµηχανία
• Κτίρια
• Γεωργία και κτηνοτροφία
• Απόβλητα
• Χρήσεις γης, αλλαγές χρήσεων γης και δασοπονία.
ΑΠΕ, ΣΤΑΘΜΟΙ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΥΠΕΡΑΚΤΙΑ ΑΙΟΛΙΚΑ
Για να υποστηριχθούν οι εθνικοί στόχοι για το κλίµα κοµβικής σηµασίας είναι η στρατηγική για την ανάπτυξη έργων ΑΠΕ. Έτσι, προωθείται µε σχέδιο νόµου περαιτέρω απλοποίηση της αδειοδότησης, ειδικό πλαίσιο για την αδειοδότηση σταθµών αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας και ανάπτυξης υπεράκτιων αιολικών πάρκων. Εξάλλου, σύµφωνα µε τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστα Σκρέκα, η επιτάχυνση της αδειοδότησης νέων έργων ΑΠΕ είναι καθοριστικής σηµασίας για την επίτευξη του στόχου για µερίδιο 70% των ΑΠΕ στην τελική κατανάλωση ενέργειας έως το 2030. Με νοµοσχέδιο επιχειρείται νέα µείωση της διάρκειας αδειοδότησης νέων έργων σε λιγότερο από δύο έτη (14 µήνες από πέντε χρόνια που είναι σήµερα) και επιτάχυνση του ρυθµού υλοποίησης νέων επενδύσεων σε ΑΠΕ εκτιµώµενου ύψους 10 δισ. ευρώ και συνολικής ισχύος 12 GW. Για την αδειοδότηση σταθµών αποθήκευσης ενέργειας προβλέπεται η καθιέρωση τριών κατηγοριών αδειών: έργα αµιγούς αποθήκευσης (µεµονωµένοι σταθµοί αποθήκευσης), έργα ΑΠΕ συνδυασµένα µε µονάδες αποθήκευσης και καταναλωτές µε ενσωµατωµένη µονάδα αποθήκευσης.
Αναφορικά µε τα υπεράκτια αιολικά πάρκα στόχος είναι η εκπόνηση του νοµικού και ρυθµιστικού πλαισίου για την ανάπτυξη επενδύσεων περί τα 6 δισ. ευρώ για έργα ισχύος τουλάχιστον 2 GW έως το 2030.
Ο κλιματικός νόμος δεν είναι «πολιτικό πυροτέχνημα»
Αναφορικά µε τον κλιµατικό νόµο, όπως εξηγεί στο Fortune Greece η Αλεξάνδρα Σδούκου, γενική γραµµατέας Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών, η κυβέρνηση αποδεικνύει καθηµερινά την αποφασιστικότητά της για ριζικές µεταρρυθµίσεις. Σηµειώνει ότι η «δέσµευση του πρωθυπουργού για κλείσιµο όλων των υφιστάµενων λιγνιτικών µονάδων έως το 2023 και της Ποτελεµαΐδας V, που είναι η µόνη που θα έχει µείνει έως το τέλος του 2028, δεν ήταν απλώς ένα πολιτικό πυροτέχνηµα». Εξηγεί ότι ο σκοπός που υιοθετούµε τον πρώτο εθνικό κλιµατικό νόµο είναι η επιτάχυνση της µετάβασης στην κλιµατική ουδετερότητα το 2050 και η διασφάλιση της πορείας προς αυτή.
Ο νόµος περιλαµβάνει ενδιάµεσους συγκεκριµένους ποσοτικούς στόχους µείωσης των εκποµπών αερίων του θερµοκηπίου, οι οποίοι επιµερίζονται σε όλους τους βασικούς τοµείς της οικονοµίας, συγκεκριµένα µέτρα, οικονοµικά εργαλεία για την υποστήριξή τους, συστηµατική παρακολούθηση της πορείας προς την κλιµατική ουδετερότητα µε µετρήσιµους δείκτες και διαδικασία επαναρρύθµισης όποτε αυτό κρίνεται απαραίτητο. Σύµφωνα µε την κυρία Σδούκου, «η υιοθέτηση του νόµου σήµερα, πολύ νωρίς για ορισµένους, εξασφαλίζει ηπιότερη προσαρµογή και δικαιότερη κατανοµή των βαρών µεταξύ των οικονοµικών κλάδων αλλά και των πολιτών, ενώ παράλληλα θέτει τα θεµέλια για σηµαντικές ευκαιρίες ανάπτυξης. Αυξάνει την προβλεψιµότητα και συντελεί στην εµπέδωση κλίµατος εµπιστοσύνης και σταθερότητας στην αγορά, προϋποθέσεις απαραίτητες για την προσέλκυση επενδύσεων ιδίως στους τοµείς των ΑΠΕ, της εξοικονόµησης και της αποθήκευσης ενέργειας και της διείσδυσης του πράσινου υδρογόνου. Επιπρόσθετα, η επιτάχυνση της απανθρακοποίησης αµβλύνει την εξάρτηση από ορυκτά καύσιµα και οδηγεί στη µεσοπρόθεσµη µείωση του ενεργειακού κόστους».
Ο νέος κλιµατικός νόµος αφορά την καθηµερινότητά µας, αφού δεν αλλάζει µόνο ο τρόπος µε τον οποίο παράγουµε την ηλεκτρική ενέργεια αλλά και ο τρόπος µε τον οποίο κινούµαστε, θερµαινόµαστε και κατασκευάζουµε τα κτίριά µας. Οι αλλαγές αυτές αναµένεται να βελτιώσουν θεαµατικά την καθηµερινότητα του µέσου πολίτη και την ποιότητα της ζωής του.
Υποχρεώσεις για τις επιχειρήσεις
Μια σηµαντική αλλαγή που φέρνει ο κλιµατικός νόµος αφορά στην υποχρέωση που θα έχουν οι επιχειρήσεις έως 31 Μαρτίου 2023 να υποβάλουν έκθεση για το ανθρακικό τους αποτύπωµα, κάτι που ήδη κάνουν µεγάλοι οργανισµοί στο πλαίσιο των Απολογισµών Βιώσιµης Ανάπτυξης, όπου συµπεριλαµβάνουν εθελοντικούς στόχους και δράσεις µείωσης εκποµπών. Πλέον θεσπίζεται υποχρέωση για τις εξής επιχειρήσεις: εισηγµένες στο Χρηµατιστήριο, πιστωτικά ιδρύµατα, ασφαλιστικές, επενδυτικές, εταιρείες τηλεπικοινωνιών, ύδρευσης, παρόχους ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου, αλυσίδες λιανεµπορίου µε πάνω από 500 εργαζοµένους και επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών εφοδιαστικής. Στην περίπτωση µη έγκαιρης υποβολής έκθεσης επιβάλλεται πρόστιµο 100 ευρώ για κάθε µέρα καθυστέρησης.
Ας σηµειωθεί ότι πρωτοβουλίες για την αντιµετώπιση της ενεργειακής και κλιµατικής κρίσης αναλαµβάνονται και σε κλαδικό επίπεδο όπως ενδεικτικά στη ναυτιλία. Ο ελληνόκτητος εµπορικός στόλος, µε µερίδιο 20% στον παγκόσµιο στόλο, προωθεί προτάσεις για την απανθρακοποίηση των θαλάσσιων µεταφορών, ενώ στον Τουρισµό προωθείται η στρατηγική GR-eco, µε στόχο µείωση των εκποµπών διοξειδίου του άνθρακα κατά περισσότερους από 10 εκατοµµύρια τόνους, µε σταδιακή µετατροπή των νησιών σε 100% πράσινους και ενεργειακά αειφόρους, αυτόνοµους προορισµούς.
Εν τω µεταξύ, σηµαντικός είναι και ο ρόλος του Εθνικού Παρατηρητηρίου για την Προσαρµογή στην Κλιµατική Αλλαγή, το οποίο σε συνεργασία µε την Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία, ακαδηµαϊκούς και ερευνητικούς φορείς αναπτύσσει µια ενιαία εθνική βάση κλιµατικών δεδοµένων, η οποία θα επικαιροποιείται συνεχώς ώστε να παρέχει αξιόπιστες προγνώσεις και άλλες σχετικές κλιµατικές υπηρεσίες. Στο πλαίσιο του κλιµατικού νόµου προβλέπεται επίσης η ανάληψη δράσεων για την προστασία της πολιτιστικής και φυσικής κληρονοµιάς από την κλιµατική αλλαγή, στο πλαίσιο της Διεθνούς Πρωτοβουλίας που έχει αναλάβει η Ελλάδα σε συνεργασία µε τον Οργανισµό Ηνωµένων Εθνών και τον Διεθνή Οργανισµό Μετεωρολογίας.
Τι αλλάζει στην καθηµερινότητα
Ας σημειωθεί ότι μια σειρά από αλλαγές στην καθημερινότητα δρομολογεί και το εθνικό σχέδιο δράσης για την κυκλική οικονομία 2021-2025 που περιλαμβάνει 71 δράσεις, λαμβάνοντας υπόψη τον νέο νόμο για τα απόβλητα, την εναλλακτική διαχείριση, τα πλαστικά μιας χρήσης, καθώς και το εθνικό πρόγραμμα πρόληψης για δημιουργία αποβλήτων.
Αυτό, όμως, που θα αλλάξει άρδην την καθημερινότητα των πολιτών τα επόμενα χρόνια είναι η ηλεκτροκίνηση. Οι αλλαγές που προβλέπονται στον κλιματικό νόμο συνοψίζονται σε: απαγόρευση από το 2030 της πώλησης νέων ΙΧ με κινητήρες εσωτερικής καύσης, θέσπιση κανόνων για τα ενοικιαζόμενα ΙΧ αυτοκίνητα και ταξί από το 2025 με χρηματοδοτικά κίνητρα και απαγόρευση εγκατάστασης καυστήρων πετρελαίου θέρμανσης σε νέα σπίτια από το 2023, όπου υπάρχει επαρκές διαθέσιμο δίκτυο φυσικού αερίου.
Η Ελλάδα ακολουθεί τις ευρωπαϊκές τάσεις, καθώς ήδη απαγόρευση πώλησης νέων συμβατικών ΙΧ προωθούν χώρες όπως οι Ισλανδία, Μεγάλη Βρετανία, Σουηδία, Ιρλανδία, Δανία, Ολλανδία, Γαλλία, Σλοβενία, Ισπανία και φυσικά η Νορβηγία, που πρωτοπορεί έχοντας θέσει στόχο την απαγόρευση πωλήσεων νέων ΙΧ εσωτερικής καύσης το 2025.
*Η συνέντευξη δημοσιεύεται στο νέο τεύχους του Fortune που κυκλοφορεί στα περίπτερα.
