Αμυντικές δαπάνες στην Ευρώπη: Οικονομική μάχη για ένα νέο στρατιωτικό δόγμα
Ένα νέο σκηνικό οικονομικής και στρατιωτικής αναδιάταξης διαμορφώνεται στην Ευρώπη, καθώς η προοπτική αποδυνάμωσης της διατλαντικής συμμαχίας επιταχύνει τη συζήτηση για αύξηση των αμυντικών δαπανών. Με τις ΗΠΑ να απομακρύνονται από τον ρόλο του σταθερού συμμάχου και τη ρωσική επιθετικότητα να διατηρείται, η ήπειρος βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα τεράστιο χρηματοδοτικό βάρος: ο διπλασιασμός των αμυντικών δαπανών στο 4% του ΑΕΠ μεταφράζεται σε επιπλέον 420 δισ. δολάρια ετησίως.
Η «έκρηξη» των δαπανών και το νέο δόγμα
Ήδη, μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, οι αμυντικές δαπάνες στην Ευρώπη αυξάνονται σταθερά. Ο στόχος του ΝΑΤΟ για 2% του ΑΕΠ επιτεύχθηκε οριακά το 2023, αλλά η στρατιωτική ηγεσία της Συμμαχίας πλέον εξετάζει την άνοδο στο 3%. Ωστόσο, οι πρόσφατες δηλώσεις του Ντόναλντ Τραμπ, που αμφισβήτησε τη στρατηγική σημασία της ευρωπαϊκής άμυνας, επιταχύνουν τη συζήτηση για ακόμη μεγαλύτερη αύξηση στο 4%.
Ο διπλασιασμός των δαπανών θα μπορούσε να διαρκέσει για τουλάχιστον μια δεκαετία, θέτοντας πιεστικά ερωτήματα για τη χρηματοδότηση και την πολιτική βούληση των κρατών-μελών της Ε.Ε. Ορισμένες χώρες, όπως η Ουγγαρία, διατηρούν στενούς δεσμούς με τη Ρωσία, ενώ άλλες, όπως η Αυστρία, επιμένουν σε ουδέτερη στάση.
Προκλήσεις και ευρωπαϊκή στρατηγική
Η χρηματοδότηση της νέας αμυντικής στρατηγικής αποτελεί τη μεγαλύτερη πρόκληση. Ενώ οι εθνικές κυβερνήσεις θα επωμιστούν το μεγαλύτερο μέρος, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξετάζει την εξαίρεση των αμυντικών δαπανών από τους δημοσιονομικούς κανόνες για τα ελλείμματα και το χρέος. Παράλληλα, αναζητούνται λύσεις που θα εξασφαλίσουν συντονισμένη δράση, αντί για σπατάλη κονδυλίων σε αποσπασματικές εθνικές πρωτοβουλίες.
Ορισμένες από τις προτάσεις περιλαμβάνουν:
- Έκδοση ευρωπαϊκών ομολόγων για την άμυνα.
- Αξιοποίηση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM), που διαθέτει ανεκμετάλλευτα 422 δισ. ευρώ.
- Δημιουργία ενός νέου επενδυτικού οχήματος, όπως μιας «στρατιωτικής τράπεζας» ειδικού σκοπού, με αρχικό κεφάλαιο 10-100 δισ. ευρώ.
Σε κάθε περίπτωση, η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με μια κρίσιμη καμπή: η αναδιάταξη της στρατιωτικής και χρηματοδοτικής της στρατηγικής δεν είναι πλέον θεωρητικό σενάριο, αλλά άμεση ανάγκη. Ο συνδυασμός του Πούτιν και του Τραμπ φαίνεται πως αποτελεί τον ισχυρότερο καταλύτη για την πιο ριζική αμυντική αναμόρφωση της Ε.Ε. στη σύγχρονη εποχή.
