Φορολογική ανταγωνιστικότητα και αποκέντρωση ως αντίδοτο στην κρίση
Προτεραιότητα της δημοσιονομικής πολιτικής σε περιβάλλον αβεβαιότητας πρέπει να είναι οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, όπως είναι η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και η διεύρυνση της φορολογικής βάσης, που συμβάλλουν στη δικαιότερη και αναλογικότερη κατανομή των φορολογικών βαρών και στην αποτελεσματικότερη χρήση των δημόσιων πόρων.
Αυτό επισημαίνει στην έκθεσή του για την οικονομία ο Γιάννης Στουρνάρας, Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος που προτείνει μεταξύ άλλων την είσπραξη του ΕΝΦΙΑ από τους Δήμους, εντατικοποίηση των μέτρων για πάταξη της φοροδιαφυγής και θέσπιση κινήτρων για περαιτέρω διάδοση των ηλεκτρονικών συναλλαγών.
Εξάλλου, η διαρκής αναβάθμιση των ηλεκτρονικών εργαλείων της ΑΑΔΕ, αλλά και τα ειδικότερα μέτρα προς αυτή την κατεύθυνση που υιοθετήθηκαν το τελευταίο διάστημα έχουν αποδώσει καρπούς. Ως αποτέλεσμα, για το 2025, η ΤτΕ κρίνει επιτακτικά αναγκαία την ολοκλήρωση των παρεμβάσεων του 2024 που οδήγησαν στον περιορισμό της φοροδιαφυγής, αλλά και την περαιτέρω αυτοματοποίηση της διαδικασίας είσπραξης των φόρων όπως σχεδιάζεται από την κυβέρνηση. Οι παρεμβάσεις αυτές περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων:
-καθολική δήλωση των εσόδων-εξόδων μιας επιχείρησης στην πλατφόρμα myData
-καθολική λειτουργία του ψηφιακού πελατολογίου
-έναρξη της υποχρεωτικής εφαρμογής του ψηφιακού δελτίου αποστολής διακινούμενων προϊόντων
-νέα συστήματα ελέγχου για την αυτόματη παρακολούθηση της εξέλιξης των ληξιπρόθεσμων οφειλών του κάθε υποχρέου
-αποτελεσματικότερη αξιοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης με στόχο την περαιτέρω μείωση της γραφειοκρατίας
-καθολική επέκταση του ηλεκτρονικού τιμολογίου
-χρήση λογισμικού για τον περιορισμό του λαθρεμπορίου στα ναυτιλιακά καύσιμα.
Οι παρεμβάσεις αυτές μπορεί να έχουν πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα αν συμπληρωθούν με φορολογικά κίνητρα για τους καταναλωτές ώστε να αποτρέπεται η απόκρυψη συναλλαγών σε τομείς με υψηλή φοροδιαφυγή, καθώς και με επανεξέταση των υφιστάμενων φοροαπαλλαγών με γνώμονα την οικονομική και αναπτυξιακή δυναμική τους, αλλά και την αποτελεσματικότερη στόχευση της κοινωνικής πολιτικής. Μια τέτοια προσέγγιση, σύμφωνα με την ΤτΕ, μπορεί να ενισχύσει όχι μόνο τα φορολογικά έσοδα, αλλά και τη φορολογική δικαιοσύνη και μακροπρόθεσμα να συμβάλει αποφασιστικά στη δημοσιονομική σταθερότητα και στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας.
Από την πλευρά των δαπανών, η περαιτέρω εφαρμογή τακτικής αξιολόγησης των δημόσιων δαπανών, τα ευρήματα της οποίας θα δημοσιεύονται, θα μπορούσε να αναδείξει εκείνες τις κατηγορίες δαπανών με μικρό βαθμό κοινωνικής και οικονομικής ανταποδοτικότητας και να διευκολύνει τον κατάλληλο ανασχεδιασμό τους προς την κατεύθυνση της μεγαλύτερης αποτελεσματικότητάς τους.
Η ανάθεση της διαχείρισης του ΕΝΦΙΑ στους ΟΤΑ
Ένα επιπρόσθετο παράδειγμα δημοσιονομικής μεταρρύθμισης σύμφωνα με τον κ. Στουρνάρα, αποτελεί η ανάθεση της διαχείρισης του ΕΝΦΙΑ, ήτοι 2,3 δισ. ευρώ ή ενός μέρους αυτού, στους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ). Τα κύρια επιχειρήματα για μια τέτοια μεταρρύθμιση συνδέονται με τις οικονομίες κλίμακας που θα προέκυπταν, δεδομένου ότι ο ΕΝΦΙΑ αφενός συνδέεται με τη χρηματοδότηση μεγάλου μέρους δαπανών από την κεντρική κυβέρνηση προς τους δήμους (μεταβιβάσεις) και αφετέρου αφορά τη φορολόγηση ακίνητης περιουσίας που βρίσκεται στα γεωγραφικά όρια κάθε δήμου της χώρας. Πρόκειται για ένα δύσκολο εγχείρημα που θα απαιτούσε προσεκτικό σχεδιασμό κατά το στάδιο της μετάβασης, ώστε να αποφευχθούν αναποτελεσματικά σχήματα που θα περιόριζαν την ανταποδοτικότητα του εν λόγω φόρου.
Τέλος, προκειμένου να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα της οικονομίας σε ένα ευμετάβλητο περιβάλλον είναι απαραίτητη η αποτελεσματική αξιοποίηση των πόρων του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Η έγκαιρη απορρόφηση των διαθέσιμων ευρωπαϊκών πόρων είναι καθοριστικός παράγοντας για την κινητοποίηση ιδιωτικών επενδύσεων, ειδικότερα σε στρατηγικούς τομείς όπως η καθαρή ενέργεια, η προστασία του περιβάλλοντος, οι ψηφιακές τεχνολογίες και η τεχνητή νοημοσύνη.
