Fortune αφιέρωμα: Πώς το 5G ανοίγει τον δρόµο για την τέταρτη βιοµηχανική επανάσταση

Στις 26 νοεμβρίου, στο πλαίσιο του CEO Initiative Forum 2020, η διαδικτυακή συνάντησή µου µε τον υπουργό Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Κυριάκο Πιερρακάκη, δεν θα µπορούσε να µην περιλαµβάνει το θέµα του 5G − ή, αλλιώς, των ασύρµατων δικτύων πέµπτης γενιάς. Τον ρωτάω αν είναι εφικτό το πρώτο τρίµηνο της νέας χρονιάς να αλλάξει η ένδειξη στην οθόνη του κινητού µου και από 4G να µετατραπεί σε 5G. «“Εξαρτάται σε ποιο σηµείο θα βρίσκεστε στην Ελλάδα” είναι η απάντηση στην ερώτησή σας. Αλλά σίγουρα στα µεγάλα αστικά κέντρα κάθετα σας λέω ότι θα δείτε» είπε.

Περίπου έναν µήνα µετά και λίγο πριν ξεκινήσει η νέα χρονιά, το 5G είναι εµπορικά διαθέσιµο και από τις τρεις µεγάλες εταιρείες τηλεπικοινωνίας στην Ελλάδα (Cosmote, Vodafone, Wind), που συµµετείχαν στον πρόσφατο διαγωνισµό για τη χορήγηση φάσµατος, που απέφερε έσοδα 372 εκατ. ευρώ στο ελληνικό Δηµόσιο. Οι τρεις εταιρείες έχουν ήδη καταβάλει ποσά της τάξης των 123-130 εκατ. ευρώ η καθεµία −µόνον για το δικαίωµα χρήσης των συχνοτήτων όπου θα αναπτύξουν τα δίκτυα 5G− και οι άµεσες επενδύσεις που έχουν προγραµµατίσει οι τηλεπικοινωνιακοί πάροχοι ξεπερνούν τα τρία δισ. ευρώ: η Cosmote έχει ανακοινώσει δύο δισ. ευρώ, η Vodafone και η Wind από 500 εκατ. ευρώ έκαστη.

Ο Κυριάκος Πιερρακάκης κάνει λόγο για 69.000 θέσεις εργασίας µε βάση µεγάλη µελέτη που εκπόνησε η EY Webcast και δηµιουργία προστιθέµενης αξίας 12,4 δισ. ευρώ για τον εθνικό προϋπολογισµό έως το 2030, κυρίως χάρη στις παραγωγικές δυνατότητες, οι οποίες απελευθερώνονται µέσω του 5G.

Tα δίκτυα πέµπτης γενιάς, εφόσον κάποιος έχει και την κατάλληλη συσκευή που υποστηρίζει τη νέα τεχνολογία, είναι ήδη διαθέσιµα σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και άλλες πόλεις στην Ελλάδα, µε τις µέγιστες ταχύτητες Mobile Internet σε κάποιες περιοχές να ξεπερνούν το 1 Gbps. Στόχος των εταιρειών τηλεπικοινωνιών είναι η πληθυσµιακή κάλυψη να ξεπεράσει το 50% έως το τέλος του 2021.

Όλα τα παραπάνω είναι ακόµη µία ισχυρή ένδειξη ότι, παρά τα προβλήµατα που δηµιουργεί η πανδηµία COVID-19 και τις καθυστερήσεις σε πολλές πιο αναπτυγµένες τεχνολογικά χώρες, η Ελλάδα πραγµατοποίησε ένα αποφασιστικό βήµα για το ψηφιακό της µέλλον, και στο αφιέρωµα που ακολουθεί θα καταλάβετε το γιατί.

«Όπως απέδειξαν οι καθυστερήσεις σε χώρες πολύ πιο ανεπτυγµένες τεχνολογικά από την Ελλάδα, η δηµοπρασία δεν ήταν ούτε απλή ούτε εύκολη διαδικασία. Χρειάστηκαν πάνω από εβδοµήντα νοµοθετικές και διοικητικές ενέργειες µέχρι να φτάσουµε σε αυτήν εντός χρονοδιαγράµµατος – και το αποτέλεσµα µας δικαίωσε. Επόµενος στόχος είναι να µείνουµε προσηλωµένοι στο χρονοδιάγραµµα και για την ανάπτυξη των δικτύων πέµπτης γενιάςς και για τη δηµιουργία ενός ευρύτερου οικοσυστήµατος γύρω από αυτά» µου επισηµαίνει ο Κυριάκος Πιερρακάκης σε νέα µας επικοινωνία στις αρχές Φεβρουαρίου.

Τι θα αλλάξει, όµως, πραγµατικά το 5G στη ζωή µας, στις επιχειρήσεις, στην οικονοµία; Η απάντηση δεν είναι απλή, αλλά σίγουρα δεν πρόκειται για ένα ακόµη «G» που προστίθεται στο έξυπνο κινητό µας. «Πράγµατι, δεν πρόκειται για “ένα ακόµη G”. Οι αλλαγές που φέρνουν τα δίκτυα πέµπτης γενιάς σε όλους τους τοµείς της παραγωγής –τον αγροτικό τοµέα, τη βιοτεχνία, τη βιοµηχανία και τις υπηρεσίες – συνιστούν τοµή στην οργάνωση και τη λειτουργία τους» προσθέτει ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης.

Πραγματικότητα η αίσθηση του «real time»

Μια απλή απάντηση για τις «τεκτονικές» αλλαγές που θα ακολουθήσουν είναι η πραγµατοποίηση του «real time» στις εφαρµογές του Διαδικτύου. Στην πλήρη του ανάπτυξη υπολογίζεται ότι το 5G θα δίνει τη δυνατότητα παροχής και διαχείρισης νέων διαδραστικών και έξυπνων υπηρεσιών σε όλες τις συνδεδεµένες συσκευές, σε σχεδόν πραγµατικό χρόνο. Εκτιµάται ότι θα µπορεί να εξυπηρετήσει έως και 1.000.000 συσκευές ανά τετραγωνικό χιλιόµετρο και θα επιτρέπει µέγιστες ταχύτητες που θα φτάνουν έως και τα 10 Gbps. Ο χρόνος απόκρισης (latency) θα κατέβει στο ένα χιλιοστό του δευτερολέπτου µε ταυτόχρονη αξιοπιστία επικοινωνίας στο 99,999%. Ακούγεται πραγµατικά εντυπωσιακό. Επίσης, η ασύρµατη συνδεσιµότητα θα είναι πιο αξιόπιστη και θα προσφέρει µεγαλύτερη χωρητικότητα και γρηγορότερη απόκριση, αλλά κυρίως θα αποτελέσει «κλειδί» για την ευφυή διασύνδεση και τον έλεγχο κάθε είδους συσκευής που µέχρι σήµερα βρίσκεται εκτός δικτύου.

Εκτός, όµως, από τις πιο υψηλές ταχύτητες (περίπου 100 φορές πάνω από το 4G), τις οποίες θα µπορεί ο καθένας να αντιληφθεί κατεβάζοντας απλώς µια ταινία στο κινητό του σε λίγα δευτερόλεπτα, χάρη στις δυνατότητες του 5G ως διαύλου κυκλοφορίας δεδοµένων µε πολλαπλάσια χωρητικότητα σε σχέση µε τα συµβατικά ασύρµατα δίκτυα, πρακτικά το 5G θα λειτουργήσει ως «επιταχυντής» όλου του ψηφιακού οικοσυστήµατος, που περιλαµβάνει τεχνολογίες όπως το διαδίκτυο των πραγµάτων, την τεχνητή νοηµοσύνη, τη ροµποτική, τη µετάβαση στο ψηφιακό σύννεφο (cloud) κ.ά.

Oι αριθµοί πραγµατικά ζαλίζουν και οι υποσχέσεις είναι µεγάλες.  Σύµφωνα µε στοιχεία του Συνδέσµου Επιχειρήσεων Πληροφορικής και Επικοινωνιών Ελλάδας (ΣΕΠΕ), οι πάροχοι, παγκοσµίως, θα «ρίξουν» 770 δισ. ευρώ στο 5G έως το 2025.  Η Αµερική και η Ασία οδηγούν την «κούρσα», µε την Ευρώπη να σηµειώνει προς το παρόν σηµαντική υστέρηση, «πληρώνοντας» τον συνεχιζόµενο κατακερµατισµό της αγοράς και τα υψηλά επίπεδα κανονιστικών περιορισµών.

Οι κλάδοι που επηρεάζονται άμεσα από την έλευση του 5G

Ο βαθµός στον οποίο κάθε κλάδος της οικονοµίας αναµένεται να επηρεαστεί από την ανάπτυξη και την ευρεία χρήση καινοτόµων εφαρµογών και λύσεων, που θα στηρίζονται στη δικτυακή υποδοµή και συγκριτικά πλεονεκτήµατα του 5G, εξαρτάται από τη «φύση», την ψηφιακή ωριµότητα και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του εκάστοτε τοµέα.  Σε πρώτη φάση εκτιµάται ότι η βιοµηχανία, η ενέργεια, η αγροτική παραγωγή, ο τοµέας των logistics, η εκπαίδευση και η ιατρική θα δουν άµεσα αποτελέσµατα.

«Χωρίς ακόµη να γνωρίζει κανείς το πλήρες εύρος των πεδίων που θα αναπτύξουν δυναµική τα δίκτυα πέµπτης γενιάς, έχουµε στα χέρια µας µια εξαιρετικά αναλυτική µελέτη για ό,τι αφορά την ελληνική οικονοµία: Οι εκτιµήσεις κάνουν λόγο για 69.000 θέσεις εργασίας σε βάθος δεκαετίας και για προστιθέµενη αξία στην εθνική οικονοµία από τις επενδύσεις σε τοµείς όπως οι µεταφορές, η υγεία και η εκπαίδευση που µπορεί να ξεπεράσει τα 12,5 δισεκατοµµύρια ευρώ» επισηµαίνει ο Κυριάκος Πιερρακάκης.

Ο τοµέας της ενέργειας και ευρύτερα αυτός της βιοµηχανίας περνούν σε µια πιο «έξυπνη» εποχή µε περισσότερους αυτοµατισµούς (smart factoring).  Για παράδειγµα, οι εταιρείες ηλεκτρικής ενέργειας θα µπορούν µέσω της χρήσης έξυπνων µετρητών σε ευρεία κλίµακα να προσαρµόζουν την παροχή ρεύµατος µε βάση τις πραγµατικές ανάγκες των καταναλωτών, ενώ παράλληλα θα βρίσκονται σε θέση µέσω της παρακολούθησης του δικτύου να περιορίσουν τις απώλειες εσόδων λόγω παραβάσεων (ρευµατοκλοπής). Επίσης, οι επιχειρήσεις στον ευρύτερο χώρο της παραγωγής και µεταποίησης αγαθών θα βρίσκονται σε θέση να αυτοµατοποιήσουν, µερικά ή ολικά, τις γραµµές παραγωγής τους, µέσω ροµποτικής και έξυπνων αισθητήρων, αυξάνοντας  την παραγωγικότητά τους και εξασφαλίζοντας καλύτερες και ασφαλέστερες συνθήκες εργασίας.

Ανάλογα παραδείγµατα έχουµε στον χώρο της ιατρικής, όπως στον τοµέα της ροµποτικής χειρουργικής. Στη συνέχεια του αφιερώµατος µας µπορείτε να διαβάσετε για το παράδειγµα του δρος Κωνσταντίνου Μ. Κωνσταντινίδη του Ιατρικού Κέντρου Αθηνών, ο οποίος µαζί µε την οµάδα του είδαν στην πέµπτη γενιά ασύρµατων δικτύων το µέλλον της χειρουργικής. Με τη στήριξη της Vodafone πραγµατοποίησαν ένα πείραµα όµοιο του οποίου δεν είχε ξαναγίνει ούτε στην Ελλάδα αλλά ούτε σε Ευρώπη και ΗΠΑ: η πραγµατοποίηση χειρουργικών κινήσεων ακριβείας, µε µια µικρή διαφορά συγχρονισµού, από τα Τρίκαλα στο Ιατρικό Κέντρο της Αθήνας σε απόσταση 330 χλµ. Για τον ίδιο η διαδικασία αυτή, κατά την οποία δεν πραγµατοποιήθηκε κανονικό χειρουργείο, ήταν µια δοκιµή των νέων δυνατοτήτων που διανοίγονται µε την εξέλιξη του 5G. «Αυτό που εµείς κάναµε είναι να επιχειρήσουµε να κατανοήσουµε εάν όντως µπορούµε να κινούµε τους βραχίονες µε τέτοιον τρόπο, ούτως ώστε να αναπαράγεται η χειρουργική κίνηση µέσω 5G, χωρίς καλώδιο» αναφέρει στο Fortune και στον Βασίλη Σαµούρκα.

Στον αγροτικό τοµέα, όπως περιγράφει ο δρ Ιωάννης Τόµκος, καθηγητής στο Τµήµα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Πληροφορίας στο Πανεπιστήµιο της Πάτρας, στη βάση των δυνατοτήτων του 5G µπορούν να υλοποιηθούν σύντοµα και µε χαµηλό κόστος εξαιρετικά αποδοτικές εφαρµογές Ευφυούς Γεωργίας Ακριβείας (Smart Precision Agriculture) που θα αυξήσουν την παραγωγή προϊόντων, µειώνοντας το κόστος και τις επιπτώσεις στο περιβάλλον. «Αυτό µπορεί να επιτευχθεί µε κάµερες υψηλής ευκρίνειας σε αυτοοδηγούµενα drones και µε αισθητήτες ακριβείας που θα ελέγχουν τις σηµαντικές παραµέτρους της γεωργικής καλλιέργειας, βελτιστοποιώντας τις διαδικασίες και µεγιστοποιώντας την καθαρή αξία του τελικού προϊόντος» εξηγεί στο Fortune.

Οι προκλήσεις και το θέμα του reskilling και του upskilling

Τα παραπάνω παραδείγµατα είναι µόνον µερικά για τη σηµασία της ανάπτυξης και της υιοθέτησης του 5G σε νευραλγικούς τοµείς για την οικονοµία, που ουσιαστικά µπορούν να αλλάξουν το παραγωγικό µοντέλο της χώρας. Οι προκλήσεις, όµως, παραµένουν πολλές και όσο πιο γρήγορη είναι η διαδικασία αδειοδότησης των κεραιών τόσο πιο γρήγορα θα αναπτυχθούν τα δίκτυα κινητής.

Eκτός από το θέµα των δικτύων, εξίσου σηµαντική είναι και η ψηφιακή ετοιµότητα των επιχειρήσεων, ώστε να υποδεχτούν αυτές τις αλλαγές. Η πρόσφατη µελέτη της Accenture µε θέµα «Fuel for Innovation: Greece’s race to 5G» δείχνει ότι επικρατεί αβεβαιότητα στους κόλπους των επιχειρήσεων για τις δυνατότητες που παρέχει το 5G, καθώς µόλις το 37% των ερωτηθέντων θεωρεί ότι το νέο δίκτυο πέµπτης γενιάς θα επιφέρει επαναστατικές αλλαγές στην ταχύτητα και στη χωρητικότητα, ενώ το 82% χρειάζεται κάποια καθοδήγηση ώστε να αντιληφθεί τις πιθανές εφαρµογές του στο εσωτερικό των επιχειρήσεων. Ακόµη, ένα ποσοστό της τάξης του 15% δεν γνωρίζει επαρκώς µε ποιον τρόπο να χρησιµοποιήσει το 5G.

Από την άλλη, βέβαια, το επίπεδο γνώσης των ελληνικών εταιρειών σχετικά µε τα χαρακτηριστικά του 5G είναι εξαιρετικά υψηλό, ενώ τα στελέχη τους αναγνωρίζουν ότι η τεχνολογία έχει ανταγωνιστικά πλεονεκτήµατα. Ωστόσο, το 51% των εταιρειών εκτιµά ότι το αρχικό κόστος επένδυσης θα είναι το κύριο εµπόδιο στην υιοθέτηση του 5G, γεγονός που σηµαίνει ότι οι επιχειρήσεις θα πρέπει να βρουν τρόπους για να διασφαλίσουν την απόδοση των επενδύσεών τους.

Για να µπορέσουν οι επιχειρήσεις να γίνουν 5G Ready προφανώς θα χρειαστεί χρόνος, όµως άµεσα θα πρέπει να ξεκινήσουν οι διεργασίες ώστε να προσαρµόσουν τις υποδοµές και την ψηφιακή τους στρατηγική στη νέα εποχή. Ουσιαστικά τα δίκτυα πέµπτης γενιάς θα αποτελέσουν «γνώµονα» για κάθε τεχνολογική επένδυση από εδώ και πέρα, ενώ παράλληλα η ανάγκη συνεχούς αναβάθµισης των δεξιοτήτων (upskilling) του ανθρώπινου δυναµικού και η απόκτηση νέων δεξιοτήτων (reskilling) καθίστανται αναγκαίες ώστε να µπορέσουν τόσο οι επιχειρήσεις όσο και οι εργαζόµενοι να προσαρµοστούν γρήγορα και οµαλά στα νέα δεδοµένα του 5G.

H ελληνική καινοτομία

Το µόνο σίγουρο είναι ότι η επόµενη µέρα της Ελλάδας περνάει µέσα από ψηφιακές «λεωφόρους». Η πανδηµία της COVID-19 έκανε ακόµη πιο επιτακτική τη χρήση της τεχνολογίας τόσο στην εργασία όσο και στην καθηµερινότητά µας, και ανέδειξε την ανάγκη για ουσιαστικές συνέργειες ανάµεσα στον δηµόσιο και τον ιδιωτικό τοµέα. Οι εξελίξεις θα τρέξουν µε ταχύτητες 5G και η χώρα πρέπει να είναι έτοιµη. Μόνον από το Ταµείο Ανάκαµψης υπολογίζεται ότι από τα 16,4 δισ. των επιδοτήσεων για έργα, το 25% (4,5 δισ. ευρώ) αφορά στην ψηφιακή µετάβαση.

«Οι πόροι του Ταµείου Ανάκαµψης µας δίνουν, από κοινού µε τα υπόλοιπα χρηµατοδοτικά εργαλεία, τη δυνατότητα να χρηµατοδοτήσουµε το σύνολο σχεδόν της ψηφιακής µας στρατηγικής. Η στρατηγική µας αυτή αποτυπώνεται λεπτοµερώς στη Βίβλο Ψηφιακού Μετασχηµατισµού, η οποία περιλαµβάνει περισσότερα από 440 οριζόντια και τοµεακά έργα, όπως ενδεικτικά το Σύστηµα ενδοεπιχειρησιακού σχεδιασµού (ERP), το Σύστηµα διαχείρισης σχέσεων µε τους πολίτες (CRM) και οι έξυπνοι αυτοκινητόδροµοι» µας λέει o υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Κυριάκος Πιερρακάκης.

Στο υπουργείο «πιστώνεται» και µια ελληνική καινοτοµία, η οποία αποτελεί ήδη αναγνωρισµένη βέλτιστη επενδυτική πρακτική στην Ευρώπη, στη χρηµατοδότηση εφαρµογών που σχετίζονται µε το 5G. Πρόκειται για το επενδυτικό Ταµείο Φαιστός, το οποίο θα διαθέτει ρευστότητα αρχικού ύψους 93 εκατ. ευρώ, που αντιστοιχεί στο 25% των εσόδων του πρόσφατου διαγωνισµού για τη χορήγηση φάσµατος 5G. Το fund έχει ως αποστολή τις επενδύσεις σε επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην έρευνα ή/και ανάπτυξη προϊόντων και υπηρεσιών που λειτουργούν σε υποδοµές 5G, ενδεικτικά στους κλάδους των µεταφορών και της εφοδιαστικής αλυσίδας, της µεταποίησης, της βιοµηχανίας, του τουρισµού, της υγείας, της πληροφόρησης και των δικτύων κοινής ωφέλειας.  «Το Ταµείο Φαιστός αποτελεί το µεγάλο µας στοίχηµα και συνιστά ίσως τη σπουδαιότερη καινοτοµία που εισάγουµε – όχι σε εσωτερική, αλλά σε διεθνή κλίµακα. Ως προς αυτό, δεν υφίσταται περιορισµός σε ό,τι έχει να κάνει µε τον τοµέα δραστηριοποίησης µιας επιχείρησης. Το κεντρικό κριτήριο θα είναι η δραστηριότητα να σχετίζεται µε το 5G» προσθέτει ο Κυριάκος Πιερρακάκης.

Όλα αυτά δείχνουν ότι η Ελλάδα συναντά το ψηφιακό της «πεπρωµένο» και οι εξελίξεις που φέρνει το 5G θα βελτιώσουν τις επιδόσεις της στους διεθνείς δείκτες ανταγωνιστικότητας στον χώρο της τεχνολογίας.

«Ήδη από τις προγραµµατικές δηλώσεις της Κυβέρνησης, η επίλυση των ψηφιακών εκκρεµοτήτων µε το παρελθόν συνιστούσε κεντρική µας προτεραιότητα. Εξίσου κεντρική προτεραιότητα, όµως, αποτέλεσε εξαρχής και το να συµβαδίσουµε µε τις τρέχουσες αλλαγές. Αν µπορούσαµε, λοιπόν, να το κωδικοποιήσουµε, θα έλεγα ότι πρέπει να καλύψουµε το χαµένο έδαφος µε την 3η Βιοµηχανική Επανάσταση και να ανοίξουµε τον δρόµο για την 4η. Και ασφαλώς το 5G είναι ο καταλύτης σε αυτό τον δεύτερο στόχο» καταλήγει ο Κυριάκος Πιερρακάκης.

*Το αφιέρωμα για το 5G δημοσιεύεται στο περιοδικό Fortune που κυκλοφορεί στα περίπτερα.