Fortune USA: Ο Κυριάκος Μητσοτάκης αντιμετώπισε δοκιμασίες που θα φόβιζαν ακόμα και τον ήρωα της μυθολογίας Ηρακλή

των William J. Antholis* & Filippos Letsas**

Στις αρχές Φεβρουαρίου, εάν κάποιος προέβλεπε ότι η απάντηση της Ελλάδας στην πανδημία του κορωνοϊού θα ήταν ισχυρότερη από εκείνη της Γερμανίας, της Γαλλίας, του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ιταλίας, θα κινδύνευε να κατηγορηθεί ότι ξοδεύει πολύ χρόνο με τον …Διόνυσο, τον Έλληνα θεό του κρασιού. Οι χαμηλές προσδοκίες φαίνονταν δικαιολογημένες λόγω των αποτυχιών της Ελλάδας κατά την οικονομική κρίση της τελευταίας δεκαετίας.

Αλλά τα δεδομένα είναι αδιάψευστα. Βάσει των θανάτων ως ποσοστό του πληθυσμού, η Ελλάδα έχει αποδειχθεί έξι φορές πιο αποτελεσματική από τη Γερμανία, 27 φορές πιο αποτελεσματική από τη Γαλλία και 35 φορές πιο αποτελεσματική από το Ηνωμένο Βασίλειο. Μέχρι στιγμής μόλις 172 άτομα έχουν χάσει τη ζωή τους από την πανδημία, σε έναν πληθυσμό 11 εκατομμυρίων.

Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης αντιμετώπισε δοκιμασίες που θα φόβιζαν ακόμα και τον ήρωα της μυθολογίας Ηρακλή. Μια δεκαετία λιτότητας αποδεκάτισε το σύστημα δημόσιας υγείας της Ελλάδας. Η χώρα έχει το δεύτερο υψηλότερο πληθυσμό ατόμων άνω των 65 ετών στην ΕΕ, μετά την Ιταλία. Περίπου το ένα τρίτο όλων των Ελλήνων ζουν στην Αθήνα ή κοντά σ’ αυτήν, η οποία είναι έντονα αστικοποιημένη, σφύζει από ζωή, και εξαρτάται ιδιαίτερα από τις δημόσιες συγκοινωνίες. Οι Έλληνες έχουν επίσης ιστορικό κακής διακυβέρνησης, δημόσιας ανυπακοής και λαϊκιστικών διαμαρτυριών.

Κι όμως, ο Μητσοτάκης – πρώην τραπεζίτης και σύμβουλος διοίκησης, με πτυχία από το Χάρβαρντ και το Στάνφορντ – ηγήθηκε μιας πολύ διαφορετικής απάντησης.

Πρώτον, η κυβέρνηση ενήργησε γρήγορα. Βλέποντας τους ρυθμούς μετάδοσης του ιού αλλού, η Ελλάδα έλαβε περιοριστικά μέτρα νωρίς – δύο εβδομάδες πριν από τον πρώτο θάνατο στην επικράτειά της. Το Ηνωμένο Βασίλειο ανακοίνωσε πλήρες lockdown μια μέρα μετά την Ελλάδα, αλλά σ’ εκείνο το σημείο η βορειοευρωπαϊκή χώρα είχε ήδη 11 φορές περισσότερα επιβεβαιωμένα κρούσματα και 24 φορές περισσότερους θανάτους.

Η γρήγορη αντίδραση εφαρμόστηκε καλά. Αξιωματούχοι δημόσιας υγείας επικοινωνούσαν απευθείας με το κοινό μέσω καθημερινών τηλεοπτικών ενημερώσεων. Παραδόξως, η συντριπτική πλειονότητα των Ελλήνων συμμορφώθηκε με τις εντολές δημόσιας υγείας. Η κυβέρνηση διπλασίασε σχεδόν τη χωρητικότητα των μονάδων εντατικής θεραπείας και προσέλαβε πάνω από 3.500 επαγγελματίες στον χώρο της περίθαλψης. Συντόνισε τη δράση με φιλανθρωπικά ιδρύματα – όπως το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος και το Ίδρυμα Ωνάση – και επιχειρηματικούς εταίρους για να διασφαλίσει ότι οι δωρεές θα χρησιμοποιούντο αποτελεσματικά και αποδοτικά. Συνεργάστηκε με τοπικούς παρόχους τρισδιάστατης εκτύπωσης για την παραγωγή εξοπλισμού υγειονομικής περίθαλψης. Ο Μητσοτάκης ήρθε αντιμέτωπος ακόμη και με την πανίσχυρη Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία, απαγορεύοντας την παρουσία των πιστών στις λειτουργίες του Πάσχα παρά τις διαμαρτυρίες των εκκλησιαστικών ηγετών.

Αυτή ήταν μια κρίσιμη καμπή. Έλληνες ηγέτες απ’ όλο το πολιτικό φάσμα είχαν αναγάγει σε τέχνη το να κατηγορούν δημόσια τους εμπειρογνώμονες – από τους γραφειοκράτες των Βρυξελλών έως τοπικούς οικονομικούς και φορολογικούς αξιωματούχους – για κάποια δύσκολα μέτρα. Αντιθέτως, ο Μητσοτάκης αναβάθμισε το status των ειδικών.

Η Ελλάδα υπήρξε επίσης τυχερή. Η χώρα είναι μικρότερη, πιο συγκεντρωτικά διοικούμενη και λιγότερο διασυνδεδεμένη παγκοσμίως, σε σχέση με τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές χώρες. Ταυτόχρονα, έπρεπε να διαχειριστεί μια περίπλοκη γεωγραφία, μια ιστορία δημόσιας μη συμμόρφωσης με νόμους και κανονισμούς όπως η είσπραξη φόρων, και μια συνεχιζόμενη προσφυγική κρίση.

Συνολικά, η Ελλάδα επέδειξε συνέπεια και ικανότητα εστίασης και επίλυσης προβλημάτων. Κι η ίδια ακριβώς στρατηγική πρέπει να καθοδηγήσει τις προσπάθειές της για επανεκκίνηση.

Στις 4 Μαΐου, ο Μητσοτάκης ανακοίνωσε τα νέα του σχέδια. Η πρώτη φάση περιλαμβάνει το άνοιγμα ορισμένων επιχειρήσεων, των σχολείων, των δημόσιων παραλιών και των θρησκευτικών χώρων υπό αυστηρούς κανόνες υγιεινής. Η χρήση μάσκας έχει καταστεί υποχρεωτική στις δημόσιες συγκοινωνίες και σε όλες τις υπηρεσίες που απαιτούν φυσική επαφή. Η εξ αποστάσεως εργασία και μάθηση ενθαρρύνονται ιδιαίτερα.

Η συνολική ανάκαμψη θα είναι μια σταδιακή διαδικασία. Οι απότομες κινήσεις θα μπορούσαν όχι μόνο να δημιουργήσουν κινδύνους για την υγεία, αλλά και να υπονομεύσουν το νέο αίσθημα επιτεύγματος της Ελλάδας.

Ο τουρισμός είναι το κλειδί – το μοναδικό φωτεινό σημείο για την Ελλάδα κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης Το 2019, η χώρα καλωσόρισε 34 εκατομμύρια επισκέπτες (τρεις φορές ο πληθυσμός της χώρας), οι οποίοι συνεισέφεραν άμεσα 18 δισεκατομμύρια ευρώ σε έσοδα (περίπου το 10% του ΑΕΠ) και υποστήριξαν 850.000 θέσεις εργασίας (περίπου το 22% της απασχόλησης). Αλλά η υπερβολική εξάρτηση της Ελλάδας από τον τουρισμό θα μπορούσε να γίνει η Αχίλλειος πτέρνα της. Ακόμα και στην καλύτερη περίπτωση, το υπουργείο Τουρισμού της Ελλάδας αναμένει πτώση των τουριστικών ροών κατά 50% φέτος.

Η κυβέρνηση ανακοίνωσε την περασμένη εβδομάδα ότι θα αρχίσει να καλωσορίζει τους τουρίστες στις 15 Ιουνίου, αρχικά ανοίγοντας τα σύνορα σε χώρες που είχαν σχετική επιτυχία στον περιορισμό του ιού. Όμως οι τουρίστες θα ταξιδέψουν στην Ελλάδα μόνο εάν αισθανθούν ότι κάτι τέτοιο είναι ασφαλές. Η ασφάλεια πρέπει να περιλαμβάνει την κοινωνική αποστασιοποίηση, την αποτελεσματική και άμεση θεραπεία εκείνων που αρρωσταίνουν, και την ιχνηλάτηση των επαφών.

Οι παραθεριστές θα πρέπει να περιορίσουν τις θορυβώδεις κοινωνικές επαφές που έχουν αναδείξει την Ελλάδα σε έναν ολοένα και πιο δημοφιλή προορισμό, ιδιαίτερα για τους νεότερους επισκέπτες. Οι συνήθως πολυσύχναστοι δρόμοι, τα λιμάνια και οι νησιωτικές κωμοπόλεις θα πρέπει να μετριάσουν το μέγεθος του πλήθους που θα υποδέχονται. Οι υποχρεωτικές μάσκες θα εμπνεύσουν εμπιστοσύνη στους επισκέπτες και θα προστατεύσουν τους εργαζομένους στις τουριστικές περιοχές.

Όταν τα άτομα διαγιγνώσκονται με κορωνοϊό, η αντίδραση θα πρέπει να είναι γρήγορη. Οι απομακρυσμένες περιοχές θα πρέπει να έχουν σαφή σχέδια για τη θεραπεία ασθενών ανάλογα με τη σοβαρότητα του κάθε κρούσματος. Τα σχέδια αυτά θα πρέπει να περιλαμβάνουν εφημερεύοντες γιατρούς σε όλα τα ξενοδοχεία, τηλεϊατρική και πρόσβαση σε δομές που έχουν σχεδιαστεί για την αποκλειστική αντιμετώπιση κρουσμάτων Covid-19.

Η Ελλάδα μπορεί να θέλει να πειραματιστεί με ηλεκτρονικά βραχιόλια και εφαρμογές εντοπισμού κινητών τηλεφώνων. Τέτοιες πρωτοβουλίες μπορεί να είναι δαπανηρές και περίπλοκες, αλλά είναι εφικτές εάν χρησιμοποιηθούν από νωρίς στα σημεία εισόδου.

Η Ελλάδα έχει μια χρυσή ευκαιρία να επαναπροσδιορίσει την έννοια του ταξιδιού και να θεσπίσει παγκόσμια πρότυπα για την επάνοδο από την κρίση του κορονοϊού. Αφότου έδειξε στον κόσμο πώς εφαρμόζεται ένα lockdown με επιτυχία, η χώρα μπορεί τώρα να μας δείξει και πώς πρέπει να γίνεται μια επιτυχημένη επανεκκίνηση.

* Ο William J. Antholis είναι διευθυντής και CEO του Miller Center στο Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια και εταίρος στο Πρόγραμμα Μελετών Διακυβέρνησης του Ινστιτούτου Brookings.

** Ο Φίλιππος Λέτσας είναι ανώτερος βοηθός έρευνας στο Πρόγραμμα Εξωτερικής Πολιτικής του Ινστιτούτου Brookings.