Φωτιές: Ο πήχης των αποζημιώσεων και οι γκρίζες ζώνες

Γιώργος Αλεξάκης

Η ισοπέδωση ουσιαστικά της Βόρειας Εύβοιας που ζούσε από το μοναδικό φυσικό της περιβάλλον με περίπου 15.000 μόνιμους κατοίκους βασιζόμενους κυρίως σε μικρής κλίμακας αγροτοκτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις και τον τουρισμό, αλλά και οι αντίστοιχες πληγές σε Πελοπόννησο, Ρόδο, Αττική, δημιουργούν εύλογη απορία για το εάν η κατάθεση συμπληρωματικού προϋπολογισμού ύψους 500 εκατ. ευρώ είναι επαρκής.

Ειδικά όταν στη Β. Εύβοια για να αποφευχθεί μεγάλο κύμα μετανάστευσης αλλά και αφανισμού δραστηριοτήτων όπως η συλλογή ρυτίνης και η μελισσοκομία απαιτούνται έργα και δράσεις κλίμακας. Υπενθυμίζεται ότι στην περιοχή της Β. Εύβοιας καταγράφεται πάνω από το 60% (με βάση μαρτυρίες) της παραγωγής μελιού της χώρας, με μελισσοκόμους που συρρέουν εκεί και από άλλες περιοχές όπως π.χ. Μαγνησία (κάτι που κάνει και δύσκολο το έργο των καταγραφών των ζημιών), αλλά και σχεδόν το 80% της παραγωγής ρυτίνης.

Αντίστοιχα και στην Ηλεία και τη Γορτυνία οι καταστροφές φέρνουν σε αδιέξοδο το μοντέλο της τοπικής οικονομίας, που κυρίως βασίζεται, σε μεγάλο ποσοστό στην ιδιοκατοίκηση και τον πρωτογενή τομέα, με μικρής κλίμακας δραστηριότητες, αλλά και με συμπληρωματικές δράσεις σε κλάδους όπως ο τουρισμός. Η πλήρης καταστροφή για πολλά νοικοκυριά, τόσο της κατοικίας όσο και της όποιας εκμετάλλευσης διατηρούσε κάθε νοικοκυριό, εύλογα θέτει το ερώτημα για το εάν η καταβολή των αποζημιώσεων ακόμη και στην έκταση που υπόσχεται η κυβέρνηση, αλλά και τα συμπληρωματικά μέτρα, όπως αυτά της μη απαίτησης των Επιστρεπτέων Προκαταβολών, αρκούν για να στηθεί και πάλι η ζωή και να αναπληρωθεί τουλάχιστον ένα σπίτι κι ένα εισόδημα που ετησίως κινείτο σε μέσους όρους κοντά σε ένα εύρος στους μέσους όρους της μεσαίας τάξης. Ειδικά όταν σε πολλές περιπτώσεις δεν αποκλείεται μέσα από τις διαδικασίες αξιολόγησης πολλές περιουσίας να κριθούν οριακά ότι δεν είναι πλήρως κατεστραμμένες ώστε να λάβουν μεγαλύτερα ποσά αποζημιώσεων ή απαλλαγών όπως πχ η διαγραφή οφειλών της ΔΕΗ που ισχύει μόνο για όσες κατοικίες είναι εντελώς ακατάλληλες προς κατοίκηση.

Τα μέτρα

Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με την κυβέρνηση μέχρι να ολοκληρωθούν οι έλεγχοι για τη στεγαστική συνδρομή (80% δωρεάν κρατική αρωγή και 20% άτοκο δάνειο, με εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου), παρέχεται – άμεσα – πρώτη αρωγή.

Αξίζει να σημειωθεί για στεγαστική συνδρομή τα ποσά φτάνουν έως 150.000 ευρώ για κατοικίες που καταστράφηκαν ή έχουν ζημιές. Με δεδομένο ότι κατά προσέγγιση ένα κόστος κατασκευής μιας κατοικίας με «το κλειδί στο χέρι» κινείται γύρω στα 1300 ευρώ/τ.μ. τότε εύλογα καταλαβαίνει κανείς ότι η μέγιστη αποζημίωση φτάνει για ένα σπίτι λίγο πάνω από τα 100 τ.μ.. Επίσης με δεδομένο ότι μια ανακαίνιση κατοικίας μπορεί να κινηθεί από 300-500 ευρώ το τετραγωνικό μέτρο μπορεί εύκολα να υπολογίσει το πόσο θα φτάσει η «περίμετρος» της ανάταξης της καταστροφής. Βέβαια οι περισσότερες κατοικίες εκεί όπου υπήρξαν καταστροφές είχαν και συνοδευτικά υποστατικά, που μένει να φανείς πώς θα καταγραφούν για να αποζημιωθούν, καθώς αφορούν οικόσιτες δραστηριότητες.

Όπως, επίσης, έχει ανακοινώσει η κυβέρνηση:

Η Στεγαστική Συνδρομή αφορά ιδιοκτησίες φυσικών και νομικών προσώπων, όπως αυτές έχουν δηλωθεί στην τελευταία περιουσιακή κατάσταση (έντυπο Ε9). Ε

Επίσης η προκαταβολή για τη Στεγαστική Συνδρομή δεν δύναται να υπερβαίνει το 80% της αξίας του ακινήτου, όπως υπολογίζεται για τον ΕΝΦΙΑ.

Βέβαια οικονομικές ενισχύσεις πληγέντων από φυσικές καταστροφές είναι ακατάσχετες, αφορολόγητες και μη συμψηφιστέες με οφειλές προς το Δημόσιο.

Οι ιδιοκτήτες των κατοικιών που τις ιδιοχρησιμοποιούν δικαιούνται τόσο τη Στεγαστική Συνδρομή, όσο και την αποζημίωση για οικοσκευή.

Σε περίπτωση που η κατοικία έχει μακροχρόνια μίσθωση, ο ιδιοκτήτης δικαιούται τη Στεγαστική Συνδρομή, και ο ένοικος την αποζημίωση για οικοσκευή.

Ως προς τη διαδικασία χορήγησης, θα ανοίξει σχετική πλατφόρμα της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, μέσω της διαδικτυακής πύλης arogi.gov.gr, όπου οι πολίτες θα καταθέτουν, με υπεύθυνη δήλωσή τους, για κάθε ακίνητο, την έκταση της ζημίας που έχει υποστεί.

Όπως έχει ανακοινωθεί η πλατφόρμα θα ανοίξει τις αμέσως επόμενες ημέρες, και η καταβολή της πρώτης αρωγής θα ξεκινήσει εντός των επόμενων εβδομάδων.

Παράλληλα, θα γίνεται η καταγραφή των ζημιών από το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, και θα προσδιοριστεί το τελικό ποσό της ζημίας, κατόπιν υποβολής φακέλου του πληττόμενου, με βάση το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο.

Υπενθυμίζεται ότι το επιπλέον ποσό για Στεγαστική Συνδρομή θα καταβληθεί μετά την ολοκλήρωση της εξέτασης του φακέλου, ενώ σε περίπτωση που δεν υποβληθεί φάκελος ή προσδιοριστεί μικρότερο ύψος ζημίας σε σχέση με την προκαταβολή, η διαφορά θα λογιστεί από τη φορολογική αρχή ως αχρεωστήτως καταβληθείσα.

Οι τέσσερεις άξονες

Συνολικά η στρατηγική της κυβέρνησης κινείται σε τέσσερεις κατευθύνσεις, με βάση όσα είπε χτες οο Γενικός Γραμματέας Οικονομικής Πολιτικής κ. Χρήστος Τριαντόπουλος. Πιο συγκεκριμένα:

1η. Η άμεση προώθηση των μέτρων κρατικής αρωγής προς φυσικά και νομικά πρόσωπα για την αποκατάσταση κατοικιών, επιχειρήσεων, αγροτικών εκμεταλλεύσεων και λοιπών πληττόμενων περιουσιακών στοιχείων.

2η. Η άμεση προώθηση όλων των προβλεπόμενων διαδικασιών για την προστασία των εδαφών και την αποκατάσταση δασικών και άλλων συναφών οικοσυστημάτων.

3η. Η άμεση προώθηση των μελετών και της κατασκευής αντιδιαβρωτικών και αντιπλημμυρικών έργων.

4η. Η άμεση ενεργοποίηση και συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών στην προστασία και αποκατάσταση των δασικών και άλλων συναφών οικοσυστημάτων.

Οι αγρότες

Καθώς οι περιοχές που καταστράφηκαν είναι κυρίως αγροτικές ενδιαφέρον έχει να φανεί το ποια είναι η έκταση της στήριξης πέρα από τα οριζόντια μέτρα.

1ον) στους ιδιοκτήτες κτηνοτροφικών, χοιροτροφικών και πτηνοτροφικών εγκαταστάσεων καταβάλλεται άμεσα προκαταβολή:

14.000 ευρώ για πλήρως κατεστραμμένες κτιριακές εγκαταστάσεις

8.000 ευρώ για μερικώς κατεστραμμένες, και

3.000 ευρώ για κτιριακές εγκαταστάσεις με μικρές ζημιές

2ον) Καταβάλλεται προκαταβολή αποζημίωσης για μηχανολογικό εξοπλισμό:

8000 ευρώ για πλήρη καταστροφή

4000 ευρώ για μερική καταστροφή

2000 ευρώ για μικρές ζημιές

3ον) Προκαταβολή αποζημιώσεων στους αγρότες με πολυετείς καλλιέργειες :

4.000 ευρώ για εκτάσεις άνω των 50 στρεμμάτων,

2.000 ευρώ για εκτάσεις μεταξύ 10-50 στρεμμάτων, και

1000 ευρώ για εκτάσεις κάτω των 10 στρεμμάτων, στις οποίες φύονται πολυετείς καλλιέργειες

4ον) Παράλληλα, σε συνεργασία με τις αρμόδιες επιτροπές των Περιφερειών, το Υπουργείο Οικονομικών θα χορηγεί προκαταβολή 20% επί της εκτιμηθείσας ζημιάς στις πληττόμενες επιχειρήσεις, από τις πρώτες κιόλας εβδομάδες μετά την οριοθέτηση των πληττόμενων περιοχών.

5ον) Με την ολοκλήρωση της εκτιμητικής διαδικασίας από τις αρμόδιες επιτροπές των περιφερειών, θα επιχορηγηθεί, ενσωματώνοντας την πρώτη αρωγή και την προκαταβολή, έως το 70% της συνολικής εκτιμηθείσας ζημιάς.

• Στην αποζημίωση περιλαμβάνεται το φυτικό κεφάλαιο που αφορά τις πολυετείς καλλιέργειες.
• Οι μονοετείς καλλιέργειες θα αποζημιωθούν από το ΥΠΑΑΤ μέσω του χρηματοδοτικού εργαλείου de minimis.
• Το απολεσθέν ζωικό κεφάλαιο θα αποζημιωθεί άμεσα από τον ΕΛΓΑ, σύμφωνα με τον Κανονισμό.
• Ενίσχυση των κτηνοτρόφων για την αγορά ζωοτροφών.

Πάντως εύλογες είναι οι απορίες, όπως έμπειρων στελεχών του κλάδου για το εάν επαρκούν αυτά τα ποσά, όταν πχ ένα τρακτέρ για να αντικατασταθεί απαιτείται ένα πολλαπλάσιο ποσό από αυτό των 8.000 ευρώ.