FT: Το μεγάλο ψέμα του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε για το χρέος

Στην τυπολατρική ερμηνεία των ευρωπαϊκών κανόνων για το ζήτημα του ελληνικού χρέους αναφέρονται σε άρθρο τους οι Financial Times, επικρίνοντας τον Γερμανό υπουργό Οικονομικών, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, για την εμμονή του σε συγκεκριμένες πολιτικές που παραλληλίζονται με την ιστορία ενός ήρωα από τα διηγήματα του Φραντς Κάφκα.

Όπως αναφέρουν οι FT, όταν ο Σόιμπλε βρίσκεσαι σε ένα δωμάτιο με Ευρωπαίους αξιωματούχους και συζητά για το ευρώ, συνήθως υπάρχει κάποιος που σηκώνει το δάκτυλο και λέει: «Όλα καλά αυτά, όμως είναι ενάντια στους κανόνες». Και τότε γίνεται ησυχία.

Ο αρθρογράφος τονίζει το τεράστιο πρόβλημα που έχει δημιουργηθεί από την ερμηνεία των κανόνων η οποία πολλές φορές ξεπερνά την πραγματικότητα και μοιάζει πολύ με το διήγημα του Κάφκα «Μπροστά στο Νόμο», όπου ένας άνδρας προσπαθεί να μπει σε ένα δικαστήριο. Ο θυροφύλακας του λέει πως είναι κατ’ αρχήν εφικτό να μπει, αλλά όχι εκείνη την ώρα. Ο άνδρας περνάει ολόκληρη τη ζωή του μπροστά από το δικαστήριο, περιμένοντας να μπει. Στο τέλος της ζωής του, του λένε πως θα μπορούσε να είχε περάσει την πόρτα οποιαδήποτε στιγμή. Αυτός ο άνδρας ακολούθησε τους λάθος κανόνες –τους κανόνες του μυαλού και όχι του νόμου.

Οι κανόνες του μυαλού είναι αυτό που αντιμετωπίζουμε στην ευρωπαϊκή συζήτηση για το ενιαίο νόμισμα. Πολλοί από αυτούς τους κανόνες είτε δεν υπάρχουν, ή αποτελούν κάποια μάλλον παρατραβηγμένη ερμηνεία των υφιστάμενων κανόνων, αναφέρουν οι Financial Times.

Τονίζεται, μάλιστα, η εμφάνιση ενός νέου κανόνα στις πρόσφατες διαπραγματεύσεις για την Ελλάδα, όταν ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε προώθησε την άποψη ότι εντός ευρωζώνης οι χώρες δεν επιτρέπεται να χρεοκοπήσουν, όμως εκτός αυτής μπορούν. Εκτός από τον Γερμανό ΥΠΟΙΚ αναφέρονται και παρόμοιες δηλώσεις του Ότμαρ Ίσινγκ, πρώην επικεφαλής οικονομολόγος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, σε συνέντευξή του σε ιταλική εφημερίδα. «Αν το λένε τόσοι πολλοί σημαντικοί άνθρωποι, τότε σίγουρα είναι αλήθεια, έτσι δεν είναι;», αναρωτιέται ο αρθρογράφος των FT.

Όμως, σημειώνεται ότι τέτοιος κανόνας δεν υπάρχει. «Υπάρχει μόνο το Άρθρο 125 της Ευρωπαϊκής Συνθήκης για την Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το Άρθρο 125 λέει πως οι χώρες δεν θα πρέπει να αναλαμβάνουν το χρέος άλλων χωρών. Αυτό είναι γνωστό ως ο όρος «no-bailout» – αν και, όπως προκύπτει, αυτό είναι μια μάλλον υπερβολική ερμηνεία. Στην απόφαση σταθμό για την υπόθεση Pringle –που σχετίζονταν με μια ιρλανδική υπόθεση το 2012- το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε πως μπορεί να υπάρξει διάσωση, ακόμα και με το Άρθρο 125, αρκεί ο σκοπός της διάσωσης να είναι να καταστεί βιώσιμη μακροπρόθεσμα η δημοσιονομική θέση της χώρας που θα λάβει τη διάσωση

Σε μια άλλη απόφαση-σταθμό, τον Ιούνιο φέτος, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο στήριξε την υπόσχεση του Μάριο Ντράγκι να κάνει ότι χρειαστεί για να βοηθήσει μια χώρα που δέχεται κερδοσκοπικές επιθέσεις». Και στις δυο περιπτώσεις, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο δεν στήριξε την κυρίαρχη γερμανική νομική ερμηνεία.

Αναρωτώμενος ο συντάκτης των FT για το ποια λύση μπορεί να υπάρξει, επικαλείται ένα άρθρο τριών συγγραφέων από το ευρωπαϊκό think-tank Bruegel, και συμπεραίνει πως η ελάφρυνση χρέους σίγουρα συνάδει με την υφιστάμενη νομοθεσία.

«Η επιχειρηματολογία έχει ως εξής: στην υπόθεση Pringle, το δικαστήριο έδωσε το «πράσινο φως» για διασώσεις κατ’ αρχήν, αρκεί να έχουν σκοπό να σταθεροποιήσουν τα δημόσια οικονομικά. Στην απόφαση για το «μαξιλάρι» της ΕΚΤ, το δικαστήριο αποδέχθηκε την αρχή ότι η ΕΚΤ μπορεί να υποστεί απώλειες στις αγορές τίτλων της, αρκεί η Τράπεζα να ακολουθεί την εντολή της.

Προσθέστε τις δυο αυτές αποφάσεις, και έχετε την ελάφρυνση χρέους. Δεν είμαι σίγουρος αν το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο θα ακολουθήσει επακριβώς αυτήν την επιχειρηματολογία, αν η υπόθεση φτάσει ποτέ στη δικαιοσύνη. Το Δικαστήριο πιθανότατα θα επέβαλε κάποιους περιορισμούς. Όμως θα με εξέπληττε αν το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο ακολουθούσε την γερμανική ερμηνεία τώρα, όταν προηγουμένως την είχε απορρίψει».

Εξηγώντας τη γερμανική στάση, οι FT σημειώνουν ότι οι παράγοντες του Βερολίνου ερμηνεύουν τους κανόνες της ευρωζώνης με διαφορετικό τρόπο επειδή ακριβώς οι ίδιοι οι κανόνες δεν είναι συνεπείς. Έτσι, προωθούν τη λύση του bail in ως την πρώτη σε κάθε περίπτωση προβλήματος αρνούμενοι πλήρως να αποδεχθούν οτιδήποτε διαφορετικό.

Επιπλέον, γράφουν οι FT, οι Γερμανοί δικηγόροι με ειδίκευση στο συνταγματικό δίκαιο δεν επιτρέπουν να μπαίνουν στα νομικά τους επιχειρήματα οικονομικές θεωρήσεις, ενώ οι δικηγόροι του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου το επιτρέπουν. Σε βαθύτερο επίπεδο, η διαφωνία δεν έχει να κάνει με την νομική, αλλά με την πολιτική και τα οικονομικά. Ο νέος κανόνας «όχι χρεοκοπία» είναι μια πολιτική φιλοδοξία ενδεδυμένη με τον μανδύα του νομικού περιορισμού.

Αυτό που πραγματικά συμβαίνει, καταλήγει το άρθρο, είναι ότι η Γερμανία δεν θέλει να ελαφρυνθεί το ελληνικό χρέος για πολιτικούς λόγους, και χρησιμοποιεί ως πρόφαση την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Ομοίως, όταν ο κ. Σόιμπλε προτείνει έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ, θα πρέπει να διερωτηθείτε με ποιον κανόνα συνάδει αυτό. «Το γεγονός είναι ότι φτιάχνουν τους κανόνες στην πορεία, προκειμένου να προσαρμόζονται στους δικούς τους πολιτικούς σκοπούς».