Γ. Παράσχης (ΣΕΤΕ): «Ας κάνουμε τον ελληνικό τουρισμό σημείο αναφοράς και βέλτιστης βιώσιμης πρακτικής»
Σε μια νέα πιο σύνθετη πραγματικότητα που επηρεάζει σημαντικά τον ελληνικό τουρισμό και οφείλεται, κατά κύριο λόγο, στη γεωπολιτική εικόνα που επιδεινώνεται, στις προκλήσεις από την κλιματική κρίση οι οποίες πολλαπλασιάζονται, στην αύξηση των προσδοκιών, τόσο από τους επισκέπτες, τους εργαζόμενους και τις τοπικές κοινωνίες, καθώς επίσης στον πληθωρισμό, τα επιτόκια, το λειτουργικό κόστος και τις φορολογικές επιβαρύνσεις που συμπιέζουν τα οικονομικά αποτελέσματα των επιχειρήσεων, αναφέρθηκε ο Πρόεδρος του ΣΕΤΕ, Γιάννης Παράσχης κατά την ομιλία του στο ετήσιο Συνέδριο του ΣΕΤΕ με θέμα “Shaping the Future of Tourism”.
Επικαλούμενος τα στοιχεία του ΙΝΣΕΤΕ και της Τράπεζας της Ελλάδος για την περίοδο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου, ο κ. Παράσχης υπενθύμισε πως οι αφίξεις αυξήθηκαν κατά 9,3%, ενώ τα έσοδα σε ονομαστικές τιμές υπολείπονται μεν του ρυθμού αύξησης των αφίξεων, αλλά και αυτά ήταν υψηλότερα του 2023 κατά 4,1%.
«Οι τουριστικές επενδύσεις, όντας το 2023 διπλάσιες του 2019 με 5,1 δισ. ευρώ, συμβάλουν στην μείωση του επενδυτικού κενού το οποίο παραμένει ένα διαρθρωτικό πρόβλημα της Ελληνικής Οικονομίας. Η άμεση συμβολή αφορά στο 13% του ΑΕΠ, ενώ η έμμεση φτάνει το 30%. Οι δε ταξιδιωτικές εισπράξεις καλύπτουν το 63.8% του ελλειμματικού ισοζυγίου αγαθών, και αυτό ένα διαχρονικό πρόβλημα της οικονομίας μας» δήλωσε χαρακτηριστικά.
Αναφορικά με την αγορά εργασίας, στο τρίτο τρίμηνο ο τουρισμός αφορά άμεσα στο 16,4% της απασχόλησης, ενώ άμεσες και έμμεσες θέσεις αντιστοιχούν περίπου στο ένα τρίτο του συνόλου.
Επιπρόσθετα, οι μήνες εκτός αιχμής δείχνουν σημάδια σημαντικής βελτίωσης σε αφίξεις αλλά και εισπράξεις, κάτι ιδιαίτερα ενθαρρυντικό για την προσπάθεια επιμήκυνσης της σεζόν. «Η ευαισθησία και άμεση απόκριση των καταναλωτών στη σχέση value for money του τουριστικού προϊόντος αυξάνεται συνεχώς. Το είδαμε φέτος στους καλοκαιρινούς μήνες αιχμής, αλλά και συγκεκριμένους προορισμούς των Κυκλάδων. Οι επισκέπτες αναζητούν αυθεντικές εμπειρίες, βιωσιμότητα και υψηλή ποιότητα υπηρεσιών. Ωστόσο, για να μπορέσει να διατηρήσει και να ενισχύσει τη θέση του ο κλάδος, απαιτούνται ξεκάθαρες θεσμικές παρεμβάσεις για τη μετάβαση του τουρισμού σε ένα βιώσιμο και ολοκληρωμένο μοντέλο ανάπτυξης».
Εστιάζοντας στους 5 βασικούς στόχους που ο ΣΕΤΕ έχει θέσει ως προτεραιότητα, ο κ. Παράσχης μίλησε για επενδύσεις και ανταγωνιστικότητα, ενίσχυση υποδομών, καθιέρωση των DMO’s για διαχείριση και προβολή προορισμών, βελτίωση της απασχόλησης και αγορά εργασία, αλλά και βιωσιμότητα.
Θέλοντας να δείξει τη δυναμική του εγχώριου τουριστικού προϊόντος και το καλό Momentum στο οποίο βρίσκεται η ελληνική οικονομία, τόνισε πως έχει καταγραφεί διπλασιασμός ιδιωτικών επενδύσεων, καθώς και των άμεσων ξένων επενδύσεων που προσμετρούνται στο ΑΕΠ σε σχέση με το 2019.
Τα 4 κρίσιμα ζητήματα
Ο χωροταξικός σχεδιασμός είναι, ίσως, το πιο κρίσιμο αλλά και το πιο χρονίζον ζήτημα αναφορικά με την προσέλκυση επενδύσεων, την ασφάλεια δικαίου και την καταπολέμηση της παραβατικότητας στην δόμηση. Το περασμένο καλοκαίρι έγινε ένα σημαντικό βήμα με την κατάθεση προς διαβούλευση του Ειδικού Χωροταξικού για τον Τουρισμό.
«Θεωρούμε πολύ σημαντικό αυτήν τη φορά η προσπάθεια για την ψήφιση του χωροταξικού να μην μείνει στη μέση, καθώς ένα χωροταξικό με κάποιες ελλείψεις είναι καλύτερο από την έλλειψη χωροταξικού».
Ο επικεφαλής του ΣΕΤΕ αναφέρθηκε και στη ρύθμιση της βραχυχρόνιας μίσθωσης, η άνοδος της οποίας έχει δημιουργήσει νέες ευκαιρίες αυξάνοντας σημαντικά την φέρουσα ικανότητά των προορισμών, αλλά και μεγάλες προκλήσεις που επιτακτικά καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε. Απαιτείται, όπως είπε, ένα πλαίσιο κανόνων που θα αποτρέπουν τον αθέμιτο ανταγωνισμό και τις στρεβλώσεις στην αγορά στέγης, αλλά και την υπερσυγκέντρωση τουριστικών ροών σε προορισμούς χωρίς έλεγχο.
«Ο νόμος που ψηφίστηκε πριν από έναν χρόνο διαμόρφωσε ένα σαφές πλαίσιο φορολόγησης διαχωρίζοντας την επαγγελματική δραστηριότητα από τη περιστασιακή ιδιωτική εκμετάλλευση την οποία προσδιορίζει ρητά, ενώ δίνει περαιτέρω δυνατότητες για περιορισμό των ημερών μίσθωσης σε κορεσμένες περιοχές. Με το φετινό νομοσχέδιο του Υπ. Τουρισμού εισάγονται λειτουργικές προδιαγραφές. Ενώ με τον τελευταίο φορολογικό νόμο μπαίνουν πρόσθετοι όροι αναφορικά με τις πλατφόρμες και αναστέλλονται άδειες σε 3 διαμερίσματα της πρωτεύουσας».
Ιδιαίτερη μνεία έγινε και στη φορολόγηση του κλάδου. Σύμφωνα με τον ίδιο, δεν μπορεί η θετική πορεία του ελληνικού τουρισμού να αποτελεί την αιτιολογική βάση για την επιβολή βαρών. Ο φόρος διαμονής – ένα μέτρο προσωρινό καθαρά εισπρακτικού και δημοσιονομικού χαρακτήρα – αντικαταστάθηκε πέρυσι από το Τέλος Ανθεκτικότητας στην Κλιματική Κρίση, αυξημένο για την καλοκαιρινή σεζόν σε ποσοστό 150-200%.
«Το συγκεκριμένο τέλος αυξήθηκε ξανά φέτος πριν συμπληρωθεί ένα έτος, χωρίς απολογισμό για τα έσοδα που εισπράχθηκαν και την ανταποδοτικότητα σε έργα και δράσεις. Ταυτόχρονα αυξάνεται το δικαίωμα των δήμων για το τέλος παρεπιδημούντων από 0,50% σε 0,75%. Η αύξηση των τελών αυτών αποφασίστηκε χωρίς διαβούλευση με τους εμπλεκόμενους φορείς και χωρίς να έχουν μελετηθεί οι συνέπειες στην ανταγωνιστικότητα του τουριστικού προϊόντος».
Το ζήτημα των τελών και άλλων φόρων, συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ, πρέπει να επανεξεταστεί, και σε κάθε περίπτωση η πάγια θέση του ΣΕΤΕ είναι ότι τα όποια ποσά εισπράττονται από τα τέλη πρέπει να διοχετεύονται στην αναβάθμιση των υποδομών και της λειτουργίας των προορισμών σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.
Ως τέταρτο κρίσιμο ζήτημα που χρήζει άμεσης λύσης είναι η πρόσβαση των τουριστικών επιχειρήσεων σε χρηματοδότηση και αναπτυξιακά προγράμματα. Ο κ. Παράσχης αποκάλυψε πως το ποσοστό απόρριψης αναπτυξιακών σχεδίων που έχουν υποβληθεί από τουριστικές επιχειρήσεις στις πρόσφατες προκηρύξεις αγγίζει το 90%. Ως εκ τούτου, απαιτείται ένα σωστό μείγμα φοροαπαλλαγών, επιδοτούμενης χρηματοδότησης, αλλά και άμεσων ενισχύσεων, το οποίο θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες των μεγάλων, αλλά κυρίως των μικρομεσαίων επιχειρήσεων που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά του τουριστικού τομέα.
Το αγκάθι των υποδομών
Όσο οι ιδιωτικές επενδύσεις στον τουρισμό αυξάνονται, αλλά και τάσεις όπως η βραχυχρόνια μίσθωση ή η κρουαζιέρα αυξάνουν τις τουριστικές ροές, χωρίς οι δημόσιες υποδομές να μπορούν να ακολουθήσουν, το πρόβλημα στις τοπικές κοινωνίες, αλλά και αναφορικά με την σχέση ποιότητας και τιμής του τουριστικού προϊόντος, θα οξύνεται.
«Προφανώς, νέες υποδομές δεν μπορούν να κατασκευαστούν και να λειτουργήσουν από τη μία στιγμή στην άλλη. Για αυτό πιστεύουμε ότι πέραν των έργων, ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δοθεί σε καινοτόμες επιχειρησιακές λύσεις και χρήση της τεχνολογίας».
Ως επιτυχημένο παράδειγμα για το πώς μπορούμε να βελτιώσουμε την λειτουργία τουριστικών προορισμών με αποτελεσματικές επιχειρησιακές παρεμβάσεις ανέφερε τα slots πρόσβασης στην Ακρόπολη. Για να υπάρξουν, όμως, ουσιαστικές παρεμβάσεις στη λειτουργία των προορισμών, η θέσπιση και λειτουργία σοβαρών DMOs, είναι απαραίτητη προϋπόθεση.
Παραδέχτηκε πως, παρά τη σημασία τους, οι DMOs δεν έχουν αναπτυχθεί με την ταχύτητα που απαιτείται στη χώρα μας. Ελλείψεις σε χρηματοδότηση, υποδομές, και κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό συχνά υπονομεύουν την αποτελεσματικότητά τους. Αν λειτουργήσουν σωστά, μπορούν να αλλάξουν το παιχνίδι, διασφαλίζοντας ότι οι τουριστικοί προορισμοί θα είναι εξίσου ελκυστικοί και για τους κατοίκους και για τους επισκέπτες. Γι’ αυτό και απαιτείται να γίνουν ακόμα πιο γενναία βήματα στη θεσμική τους κατοχύρωση και τη διασφάλιση πόρων με ουσιαστική εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα.
Ζήτημα επάρκειας ανθρώπινου δυναμικού στην τουριστική βιομηχανία
Για τα εργασιακά, υπογράμμισε πως υπάρχει μια ευρεία ατζέντα συνεργασίας με την κυβέρνηση και τους λοιπούς κοινωνικούς εταίρους με κύριους άξονες:
- τη βελτίωση της ελκυστικότητας της αγοράς εργασίας σε σχέση με ομάδες εργαζομένων, όπως συνταξιούχοι, γυναίκες, φοιτητές, Έλληνες που εργάζονται στο εξωτερικό, κ.λπ.
- τα προγράμματα upskilling και reskilling του εργατικού δυναμικού
- τη βελτίωση της διαδικασίας των μετακλήσεων
- το θέμα των ασφαλιστικών εισφορών
Αναγνώρισε πως τους τελευταίους δύο μήνες υπήρξαν δυο κρίσιμες πρωτοβουλίες του Υπουργείου Εργασίας σε σχέση με τον κατώτατο μισθό, αλλά και την έναρξη εφαρμογής της ψηφιακής κάρτας εργασίας στα καταλύματα.
«Οι εργαζόμενοι αποτελούν το κρίσιμο κεφάλαιο του τουριστικού κλάδου. Για τη διασφάλιση του υγιούς εργασιακού περιβάλλοντος, είναι σημαντικό η πολιτεία να εντείνει τους ελέγχους της, όχι μόνο προς όφελος των εργαζομένων, αλλά και προς όφελος της χρηστής επιχειρηματικότητας που συμμορφώνεται με τους νόμους και σέβεται τους κανόνες».
Βιωσιμότητα – Ανταγωνιστικότητα – Υπευθυνότητα
Για τον κ. Παράσχη η έννοια της βιωσιμότητας δεν είναι πια απλώς μια τάση ή μια θεωρητική επιδίωξη, αλλά μια αναγκαιότητα για την επιβίωση και την εξέλιξη του κλάδου που στηρίζεται στο τρίπτυχο: Περιβαλλοντικό αποτύπωμα, Εργασιακό περιβάλλον, και Κοινωνικό μέρισμα. «Αναλαμβάνουμε δράση ως υπεύθυνος κοινωνικός εταίρος με το πρόγραμμα METRON Sustainable Tourism. Το METRON αποτελεί μια ολοκληρωμένη προσέγγιση στην λογική της εθελοντικής αυτορρύθμισης για την μετάβαση των ελληνικών τουριστικών επιχειρήσεων στην βιώσιμη λειτουργία. Ήταν μια περσινή μας δέσμευσή η οποία φέτος γίνεται πράξη μέσα από την πιλοτική εφαρμογή των τελευταίων μηνών σε επιλεγμένες επιχειρήσεις».
Η βιώσιμη ανάπτυξη του ελληνικού τουρισμού πρέπει να βασίζεται σε ένα όραμα που συνδυάζει την Ανταγωνιστικότητα με την Υπευθυνότητα. «Ο ΣΕΤΕ δεσμεύεται να ενώνει δυνάμεις, να συνθέτει απόψεις, να ηγηθεί αυτής της προσπάθειας με Σύνεση και Υπευθυνότητα, χωρίς εσωστρέφεια και παρωχημένες συνδικαλιστικές λογικές του παρελθόντος. Να συνεργαστεί με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς και να συνεχίσει να στηρίζει με συνέπεια τις επιχειρήσεις αλλά και τους εργαζόμενους του κλάδου».
Κατέληξε με την ευχή να κάνουμε τον ελληνικό τουρισμό σημείο αναφοράς και βέλτιστης βιώσιμης πρακτικής.
