Γερμανικές εκλογές: Οι νέες ισορροπίες και τα ελληνικά συμφέροντα
Το κόμμα των Σοσιαλδημοκρατών (SPD) και ο Όλαφ Σολτς ανακηρύχθηκαν μεγάλοι νικητές στις γερμανικές εκλογές, ενώ ανοίγει η συζήτηση για τη δημιουργία κυβέρνησης συνασπισμού, η οποία θα χειριστεί και την ευρωπαϊκή ατζέντα, παρακαταθήκη που αφήνει η Άνγκελα Μέρκελ με την αποχώρησή της μετά από 16 χρόνια στη θέση της καγκελαρίου.
Οι διαπραγματεύσεις για την επόμενη κυβέρνηση μόλις άρχισαν αλλά θα έχουν διάρκεια, με ρυθμιστές φιλελεύθερους και πράσινους και με όλα τα σενάρια για τους πιθανούς συνασπισμούς ανοιχτά, από τον μεγάλο συνασπισμό (SPD-CDU/CSU) και τον συνασπισμό «φανάρι κυκλοφορίας» (με SPD, Πράσινους και FDP), μέχρι τον συνασπισμό «Τζαμάικα»(CDU/CSU, Πράσινους και FDP).
Η επόμενη μέρα των γερμανικών εκλογών, που σηματοδοτεί την μετά – Μέρκελ εποχή δρομολογεί εξελίξεις, με τις ομοσπονδιακές εκλογές στη Γερμανία να αποτελούν ιστορική εξέλιξη για τη νέα σύνθεση της κυβέρνησης του Βερολίνου. Σημειώνεται ότι η Άνγκελα Μέρκελ από το 2005 που ανέλαβε, ως πρώτη γυναίκα καγκελάριος στη Γερμανία, έδωσε το στίγμα της σε κρίσιμες συγκυρίες για τη χώρα, ενώ έπαιξε καταλυτικό ρόλο κατά τη δεκαετή κρίση που προηγήθηκε πρωταγωνιστώντας επίσης στις διαπραγματεύσεις για το ελληνικό χρέος.
Υπενθυμίζεται ενδεικτικά ότι ήταν έτοιμη για το Grexit στη σύνοδο κορυφής της 12ης Ιουλίου του 2015. Συμμετείχε δε και στο πιο κλειστό σχήμα, με τους Ντόναλντ Τουσκ, Αλέξη Τσίπρα, Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ και Φρανσουά Ολάντ, που κατέληξε μετά από ολονύχτιες διαπραγματεύσεις εκείνο το βράδυ σε συμφωνία.
Σήμερα η Ελλάδα έχει ενδιαφέρον για το αποτέλεσμα των γερμανικών εκλογών, όπως έχει ενδιαφέρον και για το αποτέλεσμα των γαλλικών εκλογών, την άνοιξη του 2022, καθώς καθορίζουν τους συνομιλητές της στη συζήτηση/διαπραγμάτευση που ανοίγει για το νέο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης στην Ευρώπη. Εξάλλου, στο πλαίσιο της συμφωνίας που είχε υπογράψει η προηγούμενη κυβέρνηση για έξοδο από τα μνημόνια και εξυπηρέτηση του χρέους, η Ελλάδα έχει αναλάβει υποχρέωση να διατηρεί πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% έως το 2023 και στη συνέχεια πάνω από 2% για τα επόμενα 40 χρόνια.
Στόχος του πρωτογενούς πλεονάσματος είναι η δημιουργία ρευστότητας για την εξυπηρέτηση του χρέους, ύψους περίπου 374 δισ. ευρώ. Η υποχρέωση για την επίτευξη των στόχων ανεστάλη λόγω των έκτακτων εξελίξεων που δρομολόγησε η πανδημία.
Υπενθυμίζεται ότι η μεταμνημονιακή εποπτεία ολοκληρώνεται περί τα μέσα του 2022, ενώ ο προϋπολογισμός του 2023 θα συνταχθεί με βάση τα όσα θα ορίσει το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Ανάλογα με το στόχο που θα τεθεί για το πρωτογενές πλεόνασμα – ιδανικά κάτω από το 2%, που είναι ο πήχης που έχει αποδείξει η οικονομία ότι μπορεί να ξεπεράσει – η ελληνική κυβέρνηση θα έχει δημοσιονομικό χώρο για να προωθήσει φοροελαφρύνσεις και άλλα μέτρα.
Σημειώνεται ότι οι δημοσιονομικοί κανόνες για τα κράτη μέλη θεσμοθετήθηκαν το 1997 και μετά από τις αναθεωρήσεις τους, προβλέπεται κρατικό έλλειμμα και χρέος κάτω του 3% και 60% του ΑΕΠ αντίστοιχα. Οι νέοι κανόνες που θα ισχύσουν για τους προϋπολογισμούς των κρατών μελών το 2023 θα αποφασιστούν νωρίτερα προκειμένου να γίνουν οι σχετικές προσαρμογές, εξού και το αυξανόμενο ενδιαφέρον της Ελλάδας για τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις που θα πρωταγωνιστήσουν στις διαπραγματεύσεις.
Ας σημειωθεί επίσης ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση ενεργοποιήθηκε ουσιαστικά το 1957 με τη συνθήκη του Μάαστριχτ, για να διαμορφωθεί μέσα από τις κρίσεις της, σύμφωνα με τον Ζαν Μονέ, εκ των ιδρυτικών «πατέρων» της Ενωσης. Η κρίση της πανδημίας που συνδέθηκε με τη συμφωνία για κοινό ευρωπαϊκό χρέος στο πλαίσιο του ταμείου ανάκαμψης, ύψους 750 δισ. ευρώ, επιβεβαιώνει σε ένα βαθμό αυτή τη δήλωση.
Η Γερμανία συμφώνησε παρά την αντίθετη άποψη της Χριστιανικής Ενωσης, με τη σύμφωνη γνώμη όμως των Πρασίνων. Ωστόσο, η αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης με σχετική «χαλάρωση» δεν βρίσκει σύμφωνες της «βόρειες» χώρες, που επιμένουν στη δημοσιονομική πειθαρχία. Στο Eurogroup στις αρχές Σεπτεμβρίου, οκτώ υπουργοί Οικονομικών, σε κοινή επιστολή τους επισήμαναν ότι κοινός στόχος πρέπει να παραμείνει η τιθάσευση των υπερβολικών ελλειμμάτων, χωρίς να αποκλείουν αναθεώρηση των κανόνων του Συμφώνου Σταθερότητας. Πάντως ο τότε Γερμανός υπουργός Οικονομικών Όλαφ Σολτς απέφυγε να πάρει θέση.
Άλλα θέματα στην ευρωπαϊκή ατζέντα
Εντωμεταξύ η ευρωπαϊκή ατζέντα είναι πλούσια για το προσεχές διάστημα, μετά τις αλλαγές που δρομολογούν οι γερμανικές εκλογές, με κυρίαρχα μεταξύ άλλων τα θέματα της Κλιματικής Αλλαγής και της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμγωνίας. Σημειώνεται ότι το α’ εξάμηνο του 2022 την προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ θα αναλάβει η Γαλλία που προωθεί επιπλέον την ιδέα μιας νέας Αμυντικής Συμφωνίας στην ΕΕ απέναντι στο σύμφωνο «AUKUS», της συμμαχίας ΗΠΑ, Ηνωμένου Βασιλείου και Αυστραλίας. Ακόμη, ένα νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Ασυλο τίθεται επί τάπητος στην ΕΕ, πέρα από την πιθανή αναθεώρηση των κανόνων του Συμφώνου Σταθερότητας που βρίσκεται στο επίκεντρο της ατζέντας.
