Γιάννης Τούντας: Η πανδημία είναι (ακόμα) εδώ
Άρθρο του Γιάννη Τούντα*
Το 2023 θα συνεχιστεί η μάχη κατά της πανδημίας. Στην Κίνα προβλέπονται 1 εκατ. θάνατοι στη διάρκεια του χρόνου. Στην ΕΕ καταγράφεται το τελευταίο διάστημα αύξηση των κρουσμάτων και των νοσηλευόμενων. Στην Ελλάδα συνεχίζουμε να έχουμε κάθε εβδομάδα χιλιάδες κρούσματα και τριψήφιο αριθμό θανάτων, οι οποίοι μάλιστα αυξάνονται το τελευταίο διάστημα (από 150 κατά μέσο όρο τον Δεκέμβριο σε 180 τον Ιανουάριο). Ο αριθμός αυτός των θανάτων, μια από τις χειρότερες επιδόσεις μεταξύ των χωρών της ΕΕ (26,8 θάνατοι ανά 1 εκατ. κατοίκους στην Ελλάδα έναντι 9 στην ΕΕ), οφείλεται κυρίως εξαιτίας της ανεπάρκειας του ΕΣΥ.
Η παρατηρούμενη έξαρση της πανδημίας αποδίδεται πρωτίστως στους χειμερινούς μήνες, οι οποίοι ευνοούν τη μετάδοση αερογενών λοιμώξεων. Συμβάλλουν επίσης η πρόωρη χαλάρωση μέτρων (κυρίως της μάσκας), η εμφάνιση νέων πιο μεταδοτικών παραλλαγών της Όμικρον, αλλά και το σχετικά μικρό ποσοστό των ατόμων άνω των 60 ετών που έχει κάνει τη 4η ενισχυμένη δόση του εμβολίου.
Σε ό,τι αφορά τις μεταλλάξεις, ο κορωνοϊός μεταλλάσσεται αρκετά συχνά, περίπου κάθε 2-3 μήνες, σε αντίθεση με τον ιό της γρίπης, που παρουσιάζει λίγες μόνο μεταλλάξεις από χρόνο σε χρόνο. Ο Κράκεν έχει ήδη επισκεφθεί τη χώρα μας με περισσότερα από εκατό καταγεγραμμένα κρούσματα, ενώ αναμένονται ο Κένταυρος, ο Όρθρος. Και έπεται συνέχεια από την πλούσια ονοματολογία της ελληνικής μυθολογίας.
Επιπρόσθετα, δεν ισχύει ότι κάθε νέα μετάλλαξη είναι και λιγότερο τοξική. Η Δέλτα ήταν πιο θανατηφόρα από την Άλφα. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι, όταν μια μετάλλαξη ή παραλλαγή είναι πιο μεταδοτική και λιγότερο θανατηφόρα, τείνει σταδιακά να επικρατήσει επειδή δεν σκοτώνει τους ενδιάμεσους φορείς της.
Πρόβλημα, όμως, αποτελεί και ο περιορισμένος αριθμός όσων έχουν κάνει την ενισχυμένη δόση του εμβολίου. Σύμφωνα με το ECDC (European Center for Disease Control), μέχρι το τέλος του 2022 στην ΕΕ μόνο το 35% των ατόμων άνω των 60 ετών είχε κάνει τη δόση αυτή, και μάλιστα στην Ελλάδα λιγότερο από το 25%. Και ας μην παραβλέπουμε ότι ο Κράκεν θεωρείται χαμηλού κινδύνου για τον γενικό πληθυσμό, αλλά μετρίου έως υψηλού κινδύνου για τις ευάλωτες ομάδες.
Για όλους αυτούς τους λόγους, η πανδημία δεν έχει τελειώσει. Ούτε μπορούμε να προβλέψουμε πότε θα τελειώσει, από τι στιγμή που υπάρχουν αστάθμητοι παράγοντες, και πρώτα από όλα οι μεταλλάξεις, που δεν ξέρουμε τι μας επιφυλάσσουν στο μέλλον.
Ένας άλλος αστάθμητος παράγοντας είναι η μελλοντική παραγωγή νέων πιο αποτελεσματικών εμβολίων που να μας προστατεύουν από τη μόλυνση. Το πόσο αποτελεσματικά θα είναι αυτά και το πότε θα είναι διαθέσιμα δεν το γνωρίζουμε ακόμα.
Τέλος, σημαντικό ρόλο θα διαδραματίσουν τα μέτρα που θα πρέπει να λαμβάνει κάθε χώρα, αλλά και η διεθνής κοινότητα συνολικά, ανάλογα με την εξέλιξη της πανδημίας, καθώς επίσης και ο βαθμός συμμόρφωσης των πολιτών με τα εκάστοτε μέτρα. Η πρόωρη χαλάρωση των μέτρων στον Δυτικό κόσμο και ο εφησυχασμός των τελευταίων μηνών δεν συνάδουν πάντως με τα τρέχοντα επιδημιολογικά δεδομένα.
Τούτων δοθέντων, το πιο πιθανό σενάριο είναι αυτό της συνέχισης της πανδημίας (σε πιο περιορισμένη έκταση) για ορισμένους μήνες ακόμα, με εξάρσεις όπως αυτές των τελευταίων εβδομάδων, και που βέβαια θα είναι πιο έντονες όσο περισσότερο ξεχνάμε τη μάσκα, τις αποστάσεις, την υγιεινή των χεριών και τον αναγκαίο εμβολιασμό. Στη συνέχεια, ο κορωνοϊός θα γίνει πιθανότατα ενδημική νόσος, όπως περίπου και η γρίπη, χωρίς να αποκλείεται και η πλήρης εξαφάνισή του, κάτι που έχει συμβεί με άλλους ιούς κατά το παρελθόν. Να μην ξεχνάμε όμως πως πριν από την πανδημία πέθαιναν από γρίπη στη χώρα μας 500-600 άτομα κάθε χρόνο.
* Ο Γιάννης Τούντας είναι Ομότιμος Καθηγητής Ιατρικής, ΕΚΠΑ και Διευθυντής του Ινστιτούτου Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής (ΙΚΠΙ)
