Γιατί δεν πρέπει να ξεχάσουμε την τραπεζική κρίση του 2023 – Κίνδυνος για νέα Silicon Valley Bank

Τον τελευταίο καιρό εντείνεται η ανησυχία για μια νέα τραπεζική κρίση, λόγω της «φούσκας» των εμπορικών ακινήτων στις ΗΠΑ, που φαίνεται να σκάει. Όπως επισημαίνουν αναλυτές, η εν λόγω αγορά, ενώ προ διετίας είχε αξία 3 τρισ. δολ., πλέον αξίζει 1,8 τρισ. δολ. καθώς τα υψηλά επιτόκια δυσκολεύουν την εξυπηρέτηση του χρέους των developers και οι γραφειακοί χώροι εξακολουθούν να παραμένουν άδεια εξαιτίας της άρνησης των υπαλλήλων να εγκαταλείψουν την εξ αποστάσεως εργασία.

Σε αυτό το πλαίσιο, ο καθηγητής Οικονομικών του Πανεπιστημίου του Σικάγου, Raghuram G. Rajan, και ο καθηγητής Οικονομικών στο Stern School of Business του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, Viral V. Acharya προειδοποιούν με άρθρο τους στο Project Syndicate για ανισορροπίες που μπορεί να επιφέρουν νέο καταιγισμό τραπεζικών πτωχεύσεων και κίνδυνο πρόκλησης ενός παγκόσμιου ντόμινο.

Εν προκειμένω αξίζει να επισημανθεί πως τρεις μεσαίου μεγέθους αμερικανικές τράπεζες πτώχευσαν ξαφνικά γύρω στον Μάρτιο του 2023.

Η πιο σημαντική ήταν η Silicon Valley Bank (SVB), η οποία ήταν η δεύτερη μεγαλύτερη τραπεζική πτώχευση στην ιστορία των ΗΠΑ (μετά την Washington Mutual το 2008). Περίπου το 90% των καταθέσεων στη SVB ήταν ανασφάλιστες και οι ανασφάλιστες καταθέσεις είναι επιρρεπείς σε bank run. Στο μεταξύ, η SVB είχε επενδύσει σημαντικά ποσά σε ομόλογα μακροπρόθεσμης λήξης, η τιμή των οποίων μειωνόταν ενώ τα επιτόκια αυξάνονταν.

Όταν η SVB πούλησε ορισμένες από αυτές τις συμμετοχές για να συγκεντρώσει κεφάλαια, οι μη πραγματοποιηθείσες ζημίες που ενσωματώθηκαν στο χαρτοφυλάκιο ομολόγων της άρχισαν να έρχονται στο φως. Στη συνέχεια, μια αποτυχημένη προσφορά μετοχών προκάλεσε μια κλασική τραπεζική πτωτική πορεία.

Είναι βολικό να πιστεύουμε ότι αυτά τα ζητήματα περιορίζονταν σε λίγες μόνο τράπεζες – το πρόβλημα ήταν και είναι συστημικό, αναφέρουν οι δύο καθηγητές. Όταν η Fed επιδίδεται σε ποσοτική χαλάρωση (QE), αγοράζει ομόλογα από χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.

Συνήθως, αυτοί οι πωλητές, στη συνέχεια, καταθέτουν τα χρήματα στην τράπεζά τους, και αυτό έχει ως αποτέλεσμα μεγάλη αύξηση των ανασφάλιστων καταθέσεων. Σε ό,τι αφορά το ενεργητικό των τραπεζών, υπάρχει αντίστοιχη αύξηση στα αποθεματικά της κεντρικής τράπεζας.

Αυτή η σχέση πρέπει να είναι πάντα σταθερή… δεδομένου ότι τα αποθεματικά είναι το πιο ρευστό περιουσιακό στοιχείο στον πλανήτη και χρησιμοποιούνται για να ικανοποιήσουν τυχόν ανυπόμονους καταθέτες που θέλουν τα χρήματά τους. Δυστυχώς, ορισμένες τράπεζες (με λιγότερα από 50 δισεκατομμύρια δολάρια σε περιουσιακά στοιχεία) εγκατέλειψαν αυτή την αρχή εν μέσω του QE.

Συντηρητικά…

Ιστορικά, οι μικρότερες τράπεζες των ΗΠΑ χρηματοδοτούνταν συντηρητικά, με τις ανασφάλιστες καταθέσεις να αντιστοιχούν μόνο στο 10% περίπου των υποχρεώσεών τους.

Ωστόσο, όταν η Fed ολοκλήρωσε το QE επί εποχής της πανδημίας, οι ανασφάλιστες απαιτητές καταθέσεις αυτών των τραπεζών ξεπέρασαν το 30% των υποχρεώσεων. Αν και αυτό το επίπεδο εξακολουθούσε να είναι πολύ χαμηλό, αυτά τα ιδρύματα σαφώς είχαν πιει από το ίδιο ποτό φωτιάς με τη Silicon Valley Bank. Οι μικρότερες τράπεζες ήταν επίσης πιο συντηρητικές στο παρελθόν.

Στην αρχή του QE, στα τέλη του 2008, τράπεζες με περιουσιακά στοιχεία λιγότερα από 50 δισεκατομμύρια δολάρια είχαν αποθεματικά που υπερέβαιναν τις ανασφάλιστες απαιτητές καταθέσεις που είχαν εκδώσει.

Μέχρι τις αρχές του 2023, ωστόσο, είχαν εκδώσει απαιτήσεις (συνολικά) που ήταν μιάμιση φορές το μέγεθος των ρευστών περιουσιακών τους στοιχείων. Αντί να διατηρούν ρευστοποιήσιμα αποθεματικά, τα περιουσιακά τους στοιχεία ήταν πλέον πιο σταθμισμένα προς τους μακροπρόθεσμους τίτλους και τον προθεσμιακό δανεισμό, συμπεριλαμβανομένου σημαντικού μεριδίου των δανείων για εμπορικά ακίνητα (CRE).

Έτσι, όταν η Fed αύξησε τα επιτόκια, η οικονομική αξία των περιουσιακών στοιχείων αυτών των τραπεζών μειώθηκε απότομα.

Μέρος της πτώσης κρύφτηκε από λογιστική δολιοφθορά, ή όπως θα λέγαμε στην Ελλάδα από Greek statistics, αλλά η ξαφνική κατάρρευση της SVB έκανε τους επενδυτές να εξετάσουν πιο προσεκτικά τους ισολογισμούς των τραπεζών. Αυτό που είδαν δεν ενέπνεε εμπιστοσύνη.

Ο δείκτης KBW Nasdaq Bank υποχώρησε πάνω από 25% ενώ οι καταθέσεις άρχισαν να φεύγουν από μεγάλο αριθμό τραπεζών, πολλές από τις οποίες δεν είχαν τη ρευστότητα για να αντιμετωπίσουν τις ξαφνικές εκροές.

Ο κίνδυνος μετάδοσης σε μικρότερες τράπεζες ήταν πραγματικός, όπως και η πιθανή επέκταση του προβλήματος. Γι’ αυτό οι αρχές προσέτρεξαν σε βοήθεια.

Αμέσως μετά την κατάρρευση της SVB, το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ ανήγγειλε ότι κανένας ανασφάλιστος καταθέτης σε μικρές τράπεζες δεν θα υποστεί ζημίες σε οποιαδήποτε περαιτέρω τραπεζική κατάρρευση.

Η Fed άνοιξε μια γενναιόδωρη νέα γραμμή διευκόλυνσης που δάνειζε χρήματα για έως και ένα έτος σε τράπεζες έναντι της ονομαστικής ή ονομαστικής αξίας των τίτλων που κατείχαν στους ισολογισμούς τους, χωρίς να προσαρμόζεται στη διάβρωση της αξίας αυτών των τίτλων από τα υψηλότερα επιτόκια.

Και οι ομοσπονδιακές τράπεζες στεγαστικών δανείων (FHLBanks) – ουσιαστικά ένας βραχίονας της αμερικανικής κυβέρνησης – αύξησαν τον δανεισμό τους σε τράπεζες που υφίσταντο πίεση, με τις προκαταβολές τους στο τραπεζικό σύστημα να έχουν ήδη τριπλασιαστεί το διάστημα μεταξύ Μαρτίου 2022 και Μαρτίου 2023, εν μέσω αυστηροποίησης της πολιτικής της Fed.

Ο δανεισμός των μικρομεσαίων τραπεζών από αυτές τις επίσημες πηγές εκτοξεύτηκε στα ύψη. Το Υπουργείο Οικονομικών ουσιαστικά απομάκρυνε τις τραπεζικές εκροές από το τραπέζι, ενώ η Fed παρείχε στις τράπεζες τα απαιτούμενα κεφάλαια για να αντιμετωπίσουν τις συνεχιζόμενες εκροές καταθετών.

Μια πιθανή τραπεζική κρίση μετατράπηκε σε βραδύκαυστο πρόβλημα για τις τράπεζες καθώς αναγνώρισαν και ενσώματωσαν τις ζημίες στους ισολογισμούς τους.

Μόλις πρόσφατα, η New York Community Bancorp, η οποία αγόρασε τμήματα μιας από τις τράπεζες που χρεοκόπησαν το 2023, υπενθύμισε ότι αυτή η διαδικασία βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη όταν ανακοίνωσε μεγάλες ζημίες.

Με τον δείκτη Russell microcap των μικρών εταιρειών να έχει σημαντικά χαμηλότερες επιδόσεις από τον δείκτη S&P 100 των μεγαλύτερων εταιρειών από τον Μάρτιο του 2023, φαίνεται ότι τα προβλήματα των μικρότερων τραπεζών έχουν επιβαρύνει τους παραδοσιακούς πελάτες τους: τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις.

Πού μας αφήνει αυτό;

Σύμφωνα με τους οικονομολόγους, η κατάσταση θα μπορούσε να ήταν πολύ άσχημη αν το Υπουργείο Οικονομικών και η Fed δεν είχαν παρέμβει.

Ωστόσο, εκτός από σκληροπυρηνικούς libertarians, κανείς δεν φαίνεται να ενδιαφέρεται για την έκταση της παρέμβασης που χρειαζόταν για τη διάσωση των μικρότερων τραπεζών, ούτε έχει γίνει κάποια έρευνα για τις συνθήκες που οδήγησαν στην πτώχευσή τους.

Ως αποτέλεσμα, πολλά ερωτήματα παραμένουν αναπάντητα.

Σε ποιο βαθμό ρίζωσαν οι σπόροι του τραπεζικού στρες του 2023 από τα νομισματικά κίνητρα που προκλήθηκαν από την πανδημία και την χαλαρή εποπτεία;

Οι προκαταβολές των FHLBanks καθυστέρησαν τις αποτυχημένες προσπάθειες των τραπεζών να αντλήσουν κεφάλαια;

Είναι βιώσιμες οι τράπεζες με έκθεση σε CRE που βασίστηκαν στα backstops της Fed μετά την πτώχευση της SVB ή απλώς αναβάλλουν το αναπόφευκτο;

«Δεν είναι καλό για τον καπιταλισμό όταν εκείνοι που εν γνώσει τους αναλαμβάνουν κινδύνους – τραπεζίτες και ανασφάλιστοι καταθέτες, σε αυτή την περίπτωση – δεν πληρώνουν κανένα τίμημα όταν ένας κίνδυνος υλοποιείται.

Παρά τις σαρωτικές τραπεζικές μεταρρυθμίσεις τα τελευταία 15 χρόνια, οι αρχές έδειξαν για άλλη μια φορά ότι είναι πρόθυμες να διασώσουν τους παίκτες της αγοράς εάν αρκετοί από αυτούς έχουν αναλάβει τον ίδιο κίνδυνο. Το “Too big to fail” ήταν αρκετά κακό, αλλά ακόμη ισχύει.

Η μίνι κρίση του Μαρτίου 2023 ήταν κάτι πολύ περισσότερο από μια υποσημείωση στην τραπεζική ιστορία. Δεν έχουμε την πολυτέλεια να τη θάψουμε» καταλήγουν οι Rajan και Acharya.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ:

• Η τραγουδίστρια Karol G ανακηρύχθηκε Γυναίκα της Χρονιάς από το περιοδικό Billboard
• Το απροσδόκητο ποσό που «έπιασε» σε δημοπρασία λεμόνι 285 ετών