Γιατί οι κυβερνήσεις «φορτώνουν» νέους φόρους στους πολίτες

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η παγκόσμια έρευνα της KPMG σχετικά με την αύξηση της φορολογίας με βασικό στόχο να καλυφθούν κρατικά δάνεια και έξοδα κοινωνικής πρόνοιας.  Όπως εξηγεί η εταιρεία, τα επόμενα χρόνια θα είναι αυξημένα τα φορολογικά βάρη των πολιτών, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε ολόκληρο το κόσμο, καθώς οι κυβερνήσεις διευρύνουν τα φορολογικά τους συστήματα για να ξεπληρώσουν χρέη αλλά και για να είναι σε θέση να ανταποκριθούν στα αυξημένα έξοδα για κοινωνική πρόνοια.

Η τάση αυτή καταγράφεται μέσα στη νέα Παγκόσμια ‘Ερευνα Φορολογικού Συντελεστών της KPMG International για το 2015 στην οποία αναλύονται στοιχεία από 145 κράτη.  Φαίνεται πώς, ενώ οι φορολογικοί συντελεστές γενικά δεν μεταβάλλονται πολύ γρήγορα, ωστόσο οι κυβερνήσεις σταδιακά αυξάνουν το εύρος των αγαθών, των υπηρεσιών και των δραστηριοτήτων που μπορούν να υπαχθούν σε φορολογία προκειμένου να μπορέσουν να αυξήσουν και τα έσοδα τους. Την ίδια στιγμή, αποσύρονται φορολογικές ελαφρύνσεις που παραχωρήθηκαν κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης προκειμένου να υποστηριχθούν οι βιομηχανίες και να ενθαρρυνθούν οι καταναλωτές να ξοδέψουν χρήματα.

Στην Ελλάδα, ο συντελεστής φορολογίας νομικών προσώπων αυξήθηκε από 26% σε 29%* σύμφωνα με το νέο νόμο , το ποσοστό ασφαλιστικών εισφορών μειώθηκε κατά 2.9 μονάδες και ανέρχεται για το 2015 σε 24.56%, το ποσοστό των ασφαλιστικών εισφορών που βαρύνει τους εργοδότες μειώθηκε από 11% σε 10.5%, το αντίστοιχο ποσοστό που βαρύνει τους εργαζόμενους μειώθηκε από 16.5% σε 15.5%,

Η Γεωργία Σταματέλου, επικεφαλής του Φορολογικού τμήματος της KPMG, εξηγεί ότι αυτή η γενικευμένη τάση οφείλεται εν μέρει στην παγκόσμια οικονομική ανάκαμψη και στην αλλαγή των προσδοκιών σχετικά με την παρεχόμενη από το κράτος κοινωνική πρόνοια. Αναφέρει επίσης ότι οι κυβερνήσεις έκαναν προσπάθειες για να κρατήσουν τις οικονομίες ενεργές και υγιείς τα έτη μετά την παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008, ενώ στην πορεία αυτή τα χρέη πολλών κρατών αυξήθηκαν. Σήμερα που πολλές οικονομίες εξέρχονται της κρίσης και οδεύουν προς την ανάπτυξη, παρατηρούμε ότι οι νομοθέτες επικαιροποιούν τα φορολογικά τους συστήματα προκειμένου να ανταποκριθούν στα νέα δεδομένα.

Αυτές τις παγκόσμιες τάσεις θα πρέπει να λάβει υπόψιν του και το ελληνικό οικονομικό επιτελείο καθώς εκτός από την επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων, η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας και μέσω του εκσυγχρονισμού του φορολογικού μας συστήματος θα πρέπει να είναι η πρώτη προτεραιότητα.

Η αύξηση των συντελεστών φορολογίας εισοδήματος δεν μπορεί να είναι ο μοναδικός τρόπος ενίσχυσης των κρατικών εσόδων, καθώς οι εταιρείες και οι πολίτες μπορούν εύκολα να κάνουν συγκρίσεις μεταξύ των φορολογικών συντελεστών που ισχύουν σε διάφορα κράτη και αυτό ασκεί πίεση στις κυβερνήσεις να αναζητήσουν και εναλλακτικούς τρόπους. Η έρευνα δείχνει ότι τα ποσοστά των ασφαλιστικών εισφορών αυξάνονται παγκοσμίως. Τα μέσα ποσοστά των ασφαλιστικών εισφορών που βαρύνουν τους εργαζόμενους και τους εργοδότες είναι τώρα υψηλότερα από ότι ήταν οποιαδήποτε στιγμή τα τελευταία επτά έτη.

Επίσης, υπήρξε σχετικός προσανατολισμός προς τους έμμεσους φόρους – τον Φόρο Προστιθέμενης Αξίας (Φ.Π.Α.) ή τον Φόρο Αγαθών και Υπηρεσιών (Φ.Α.Υ.). Με νέους συντελεστές Φ.Π.Α. να ισχύουν από φέτος στη Μαλαισία και στις Μπαχάμες και με σχέδια για την επιβολή

αντίστοιχου φόρου στην Ινδία και στα κράτη του Αραβικού Κόλπου, ο Φ.Π.Α. επιβάλλεται σήμερα σε περισσότερα από 160 κράτη στον κόσμο.
Οι οικονομικές πιέσεις και οι κοινωνικές ανάγκες για υψηλότερους φόρους υφίστανται σε μία χρονική στιγμή που μία σημαντική διεθνής προσπάθεια για την επικαιροποίηση και τον εκσυγχρονισμό των φορολογικών συστημάτων οδεύει προς την ολοκλήρωσή της. Το Σχέδιο Δράσης που ξεκίνησε το 2013 από τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (Ο.Ο.Σ.Α.) και έχει εγκριθεί από τα κράτη των G20, έχει ως στόχο να αντιμετωπίσει τη «Διάβρωση της Φορολογικής Βάσης και τη Μεταφορά Κερδών» (Base Erosion Profit Shifting “BEPS”) και περιλαμβάνει 15 σημεία για να ενθαρρύνει μεγαλύτερη διαφάνεια, εκτενέστερη αναφορά εισοδήματος και καλύτερη συνεργασία μεταξύ των κρατών στα οποία λειτουργούν οι πολυεθνικές εταιρείες. Στις 5 Οκτωβρίου 2015, ο Ο.Ο.Σ.Α. εξέδωσε ένα τελικό πακέτο εκθέσεων καθώς και ένα σχέδιο για συμπληρωματική εργασία με το σχετικό χρονοδιάγραμμα για την υλοποίηση. Παρότι η υλοποίηση και ο συγχρονισμός θα ποικίλουν — ορισμένες Ευρωπαϊκές χώρες έχουν ήδη ενσωματώσει κάποια σημεία από το Σχέδιο—η τελική έκδοση του Ο.Ο.Σ.Α. σηματοδοτεί μία σημαντική μετατόπιση από το στάδιο συστάσεων και διαβουλεύσεων των BEPS στη νομοθεσία και στην υλοποίηση.

*Το ποσοστό αυτό δεν αναφέρεται στην έρευνα, καθώς δημοσιεύθηκε πριν από την έκδοση του σχετικού νόμου στην Ελλάδα.