Γιατί η NSA θα πρέπει να ευχαριστεί τον Edward Snowden

του Timothy H. Edgar*

Η απόφαση του Edward Snowden το 2013 να αποκαλύψει απόρρητα έγγραφα που σχετίζονταν με τα προγράμματα μαζικής παρακολούθησης στις ΗΠΑ δεν οδήγησε στο οριστικό τέλος αυτών των προγραμμάτων.

Όμως, οι μεταρρυθμίσεις που υιοθετήθηκαν στον απόηχο των αποκαλύψεων ισχυροποίησαν όχι μόνο την ιδιωτικότητα των Αμερικανών αλλά και την ικανότητα της Εθνικής Υπηρεσίας Ασφαλείας (NSA) των ΗΠΑ να συλλέγει πληροφορίες.

Είναι βέβαιο ότι αυτές οι μεταρρυθμίσεις δεν θα λάμβαναν ποτέ χώρα εάν δεν υπήρχε κάποιο …καρφί από μέσα, όπως ο Snowden. Από το 2006 μέχρι το 2013, εργάστηκα στους μηχανισμούς παρακολούθησης του αμερικανικού κράτους, πρώτα στο Γραφείο του Διευθυντή Πληροφοριών και στη συνέχεια στον Λευκό Οίκο υπό τον Πρόεδρο Barack Obama.

Αν και συνέβαλα ώστε τα προγράμματα της NSA να τοποθετηθούν σε μια πιο στερεή νομική βάση και προώθησα βελτιώσεις στην εποπτεία, δεν στάθηκε δυνατό να προωθηθούν ευρύτερες αλλαγές υπέρ της προστασίας της ιδιωτικότητας. Οι στενοί σύμβουλοι του Obama δεν επέδειξαν ενδιαφέρον για τη μεταρρύθμιση των μαζικών παρακολουθήσεων παρά μόνο αφότου έφυγα, όταν εξαναγκάστηκαν σ’ αυτό από την υπόθεση Snowden.

Ήταν ο Snowden αυτός που ανάγκασε την NSA να προωθήσει τη διαφάνεια και τη λογοδοσία στους κόλπους της, μαζί με την προστασία της ιδιωτικότητας. Η Εθνική Υπηρεσία Ασφαλείας ακολούθησε κάποια επίπονα βήματα για να γίνει πιο «ανοιχτή» στην κοινωνία. Δημοσιοποίησε χιλιάδες σελίδες μέχρι πρότινος απόρρητων εγγράφων, σε μια προσπάθεια προαγωγής της διαφάνειας ώστε να κατανοηθεί καλύτερα το πλαίσιο των αποκαλύψεων Snowden.

Πλέον, ο επικεφαλής της κοινότητας συλλογής πληροφοριών δημοσιεύει μια ετήσια έκθεση διαφάνειας. Και το Κογκρέσο έπαψε να διατηρεί μαζικά τα αρχεία τηλεφώνων των Αμερικανών πολιτών αφότου μια εξωτερική αξιολόγηση συμπέρανε ότι αυτή η πρακτική έχει ελάχιστη αξία.

Ακόμα πιο σημαντικό είναι το ότι ο Snowden διεύρυνε τον τρόπο με τον οποίο η κυβέρνηση των ΗΠΑ αντιλαμβάνεται την ιδιωτικότητα. Τα έγγραφα που αποκάλυψε ο ίδιος εξόργισαν φίλιες κυβερνήσεις και έφεραν σε δύσκολη θέση τις αμερικανικές εταιρείες τεχνολογίας στην παγκόσμια αγορά.

Η απάντηση του Obama ήταν η θέσπιση νέων κανόνων που απαιτούν από την NSA να λαμβάνει υπόψη της την ιδιωτικότητα όχι μόνο των Αμερικανών αλλά και όλων των υπόλοιπων πολιτών σε όλο τον κόσμο. Και παρόλη την εθνικιστική ρητορική του Donald Trump, η νέα κυβέρνηση συνεχίζει να εφαρμόζει τους κανόνες αυτούς.

Ένας από τους μεγαλύτερους ωφελημένους από τις μεταρρυθμίσεις της μετα-Snowden εποχής είναι η ίδια η NSA. Το σύστημα που το Κογκρέσο δημιούργησε για να μπει ένα τέλος στη μαζική συλλογή τηλεφωνικών αρχείων από τις αμερικάνικες εταιρείες έχει, στην πραγματικότητα, προσφέρει στην υπηρεσία πρόσβαση σε δεδομένα από περισσότερες εταιρείες σε σχέση με το παρελθόν.

Πέρυσι, ο πρώην Γενικός Εισαγγελέας Eric Holder εν μέρει επαίνεσε, δημοσίως, τον Snowden: «Μπορούμε να συζητήσουμε κατά πόσο ο τρόπος που ο Snowden έκανε ό,τι έκανε ήταν ο ενδεδειγμένος, αλλά θεωρώ ότι στην πραγματικότητα ο ίδιος συνέβαλε στο κοινό καλό τροφοδοτώντας τη συζήτηση που ακολούθησε και τις αλλαγές στις οποίες προβήκαμε».

Σε κάθε περίπτωση, ο Trump κληρονόμησε τον πιο ισχυρό μηχανισμό μαζικής παρακολούθησης που έχει υπάρξει ποτέ στον κόσμο. Οι μεταρρυθμίσεις στον απόηχο της υπόθεσης Snowden είναι ένα καλό πρώτο βήμα. Όμως, δεν πρέπει να νομίζουμε ότι η NSA είναι προστατευμένη από τυραννικές πρακτικές.

Ο αγώνας για την προστασία των πολιτικών ελευθεριών παραμένει επίκαιρος, τόσο για όσους αντιμάχονται τους μηχανισμούς παρακολούθησης όσο και για το καλό των ίδιων των μηχανισμών αυτών.

* Ο Timothy H. Edgar είναι συγγραφέας του βιβλίου Beyond Snowden: Privacy, Mass Surveillance, and the Struggle to Reform the NSA.