Γιατί είναι πιο παραγωγικό να δουλεύεις εξάωρο

Χρήστος Δεμέτης

Το βιβλίο των Jason Fried και David Heinemeier Hansson It Doesn’t Have to Be Crazy at Work, περιγράφει αυτό ακριβώς που λέει ο τίτλος του. Ή αλλιώς, βασίζεται στη λογική του ότι “δεν πρέπει να ζεις για να δουλεύεις, αλλά να δουλεύεις για να ζεις”. Όπως διαβάζουμε στο fastcompany που επικαλείται το βιβλίο:

“Θα πίστευε κανείς πως με όλες τις ώρες εργασίας και τις υπερωρίες που κάνουμε, σε συνδυασμό με τις νέες τεχνολογίες, ο όγκος δουλειάς που έχουμε θα έπρεπε να μειώνεται. Αλλά όχι. Αντιθέτως, αυξάνεται.

Το πρόβλημα είναι πως ο χρόνος εργασίας διακόπτεται. Οι άνθρωποι εργάζονται περισσότερο μεν, αλλά κάνουν λιγότερα. Και αυτό γιατί ξοδεύουν εργατοώρες σε πράγματα που δεν θα έπρεπε. Η απάντηση λοιπόν είναι, πως δε χρειάζονται περισσότερες ώρες, αλλά λιγότερες αποσπάσεις. Λιγότερο ξόδεμα χρόνου, περισσότερη παραγωγή. Λιγότερες αποσπάσεις προσοχής, καλύτερη στόχευση στο έργο, σημαίνει μικρότερο ωράριο και λιγότερο άγχος και στρες”.

Τα επιτυχή πειράματα

Η Microsoft της Ιαπωνίας προχώρησε σε ένα πείραμα με τετραήμερη εργασία κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, βλέποντας την παραγωγή να αυξάνεται κατά 40%. Περισσότεροι από εννέα στους δέκα εργαζόμενους δήλωσαν ότι προτιμούν τη μικρότερη εβδομάδα εργασίας και αυτό σε μια χώρα που φημίζεται για μια κουλτούρα σκληρής εργασίας και για τα ατελείωτα ωράρια της.

Εκτός από την αύξηση της παραγωγικότητας κατά 40% τον Αύγουστο του 2019, σε σχέση με τον αντίστοιχο περυσινό μήνα, οι εργαζόμενοι είχαν 25% λιγότερο χρόνο απουσίας από τη δουλειά τους, ενώ μειώθηκε κατά 23% η κατανάλωση ηλεκτρισμού στα γραφεία και κατά 59% η χρήση χαρτιού για εκτύπωση.

Ανάλογο τετράωρο εφαρμόζει και η Skroutz στην Ελλάδα.

Επίσης, η Microsoft περιόρισε τα meetings σε 30 λεπτά από 60. Καμπάνια για το τετραήμερο κάνει και η 4dayweek της Νέας Ζηλανδίας, ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός που δημιουργήθηκε πριν δύο χρόνια και προωθεί την όλη ιδέα.

Αντιστοίχως, η Σουηδία είχε εφαρμόσει πενθήμερο εξάωρο, κάτι που -όπως ήταν αναμενόμενο- βελτίωσε τη ψυχολογία των εργαζομένων. Γι’ αυτό ακριβώς και η νέα πρωθυπουργός της Φινλανδίας, Sanna Marin, είχε προτείνει “ελαστική” τετραήμερη εβδομαδιαία εργασία με εφαρμογή εξαώρου, κάτι που για την ώρα βέβαια δεν έχει προχωρήσει.

Το 2018 η εταιρεία διαχείρισης κεφαλαίων Perpetual Guardian στη Νέα Ζηλανδία δοκίμασε την εβδομάδα τεσσάρων ημερών για δύο μήνες, χωρίς όμως να γίνει καμία περικοπή στον μισθό τους.

Σύμφωνα με δημοσίευμα του Guardian, τα ευρήματα αυτής της δοκιμαστικής περιόδου αποτέλεσαν το αντικείμενο επεξεργασίας, μελέτης και εξαγωγής συμπερασμάτων, ερευνητών του Πανεπιστημίου και του Business School του Ώκλαντ.

Σύμφωνα με τα ευρήματα, η αποδοτικότητα των εργαζομένων αυξήθηκε. Τη στιγμή που πριν την υιοθέτηση της τετραήμερης εργασίας μόλις το 54% των εργαζομένων δήλωνε πως μπορούσε να συνδυάσει αρμονικά επαγγελματική και προσωπική ζωή, μετά το πέρας, το ποσοστό έφτασε στο 78%. Επίσης το άγχος μειώθηκε κατά 7%, ενώ αυξήθηκε κατά 5% η ικανοποίηση που εκφράζουν για τη ζωή.

Όλα αυτά συνέβαλαν στην σημαντική βελτίωση της απόδοσης στη δουλειά τους.

Σύμφωνα με τον νόμο του Πάρκινσον, “μια εργασία επεκτείνεται σε διάρκεια τόσο όσο που να γεμίσει το χρόνο που είναι διαθέσιμος για την ολοκλήρωσή της”. Το γνωμικό είναι διατυπωμένο από τον Cyril Northcote Parkinson ως μέρος της πρώτης φράσης του χιουμοριστικού δοκιμίου του που δημοσιεύτηκε στο The Economist το 1955.

Αλλά η λογική του να είσαι “πάντα σε εγρήγορση”, κάνει τον εργαζόμενο λιγότερο αποτελεσματικό, με συνεπακόλουθο να περνάμε περισσότερο χρόνο στο γραφείο, κάνοντας επί της ουσίας, λιγότερα. Αυτό γιατί δεν είναι ανθρωπίνως δυνατό ένας εργαζόμενος να είναι διαρκώς σε εγρήγορση επί 8 ώρες (με την καταστρατήγηση των προβλεπόμενων από τον νόμο διαλειμμάτων) μαζί με τις υπερωρίες (οι οποίες δεν πληρώνονται πάντα).

Η συμβουλευτική εταιρεία doodle που εστιάζει στο οργανόγραμμα των εταιρειών, πραγματοποίησε σχετική έρευνα σε στελέχη επιχειρήσεων τον Δεκέμβρη του 2019, με 500 ερωτηματολόγια από 500 εταιρείες.

Οι τρεις στους τέσσερις απάντησαν λοιπόν ότι πιέζονται υπερβολικά για να εργαστούν πέραν του ωραρίου τους έτσι ώστε να ανταποκριθούν στις βλέψεις τους για την καριέρα τους, ακόμη κι αν οι έξτρα ώρες δεν πληρώνονται. Το 44% απαντά πως εργάζονται 52 ώρες τη βδομάδα, και ανώτατα στελέχη απαντούν πως εργάζονται 58 ώρες τη βδομάδα αντιστοίχως.

Το 99% των ανώτατων στελεχών και το 85% των υπαλλήλων απάντησαν πως έχουν λάβει μέρος σε meeting εργασίας σε “day off”. Για τα ανώτατα στελέχη, το 53% των meetings αυτών έχει γίνει σε περίοδο διακοπών, ενώ το ποσοστό αυτό για τους υπαλλήλους φτάνει στο 40%.

Το 46% των στελεχών είπε πως σε αυτές τις συναντήσεις οι συνάδελφοί τους βλέπουν βίντεο στο κινητό τους (40%), κοιμούνται (35%), στέλνουν μηνύματα (67%), ασχολούνται γενικώς με άλλα πράγματα (57%).

Η όλη κουλτούρα αναποτελεσματικότητας στερεί λοιπόν από έναν μέσο εργαζόμενο τον ελεύθερό του χρόνο και τους αγαπημένους του που αναγκάζεται να δει λιγότερο μέσα στη μέρα ή την εβδομάδα. Αυτό, γιατί το σύστημα εργασίας στο οποίο εντάσσεται, δεν είναι αποτελεσματικό.

Σύμφωνα με την ίδια έρευνα, οι εργαζόμενοι ακυρώνουν σχέδια με οικογένεια ή φίλους κατά μέσο όρο δύο φορές το μήνα. Για τα στελέχη, είναι χειρότερο: το 20% χάνει πέντε ή περισσότερες κοινωνικές εκδηλώσεις το μήνα.

Ένα 28% δήλωσε πως έχασε το γάμο στενού φίλου λόγω εργασίας, το 45% έχει χάσει γενέθλια αγαπημένου μέλους της οικογένειάς τους, και το 26% έχασε τις πρώτες λέξεις του παιδιού τους επειδή έκαναν υπερωρίες.

Από τα “πειράματα” της Microsoft, και το σύστημα της Σουηδίας, μαθαίνουμε πως είναι εφικτό να πετύχουμε περισσότερα στην εργασία ενώ στην πραγματικότητα είμαστε παρόντες στα γραφεία για λιγότερες ώρες.

Οι αλλαγές φιλοσοφίας

Η επιτυχής μετάβαση σε μια συντομότερη εβδομάδα εργασίας απαιτεί φυσικά αλλαγές και προσαρμογές, τόσο από τους εργοδότες όσο και από τους εργαζομένους.

Συγκεκριμένα, οι ερευνητές έχουν διαπιστώσει ότι υπάρχουν δύο βασικές αλλαγές στις πολιτικές που μπορούν να εφαρμόσουν οι εταιρείες και θα μπορούσαν να έχουν μεγάλο αντίκτυπο στη μείωση των ωρών στο γραφείο.

Πρώτον, οι εργαζόμενοι δεν πρέπει να έχουν πρόσβαση στα social media τις ώρες που δουλεύουν. Οι εργαζόμενοι που κάνουν σύντομα “διαλείμματα” κατά τη διάρκεια της ημέρας για να τσεκάρουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, επεκτείνουν τον αριθμό των ωρών που βρίσκονται στο γραφείο και εμποδίζουν την παραγωγικότητά τους. Φυσικά, αυτό προϋποθέτει να υπάρχει σεβασμός στο προβλεπόμενο διάλειμμα εργασίας.

Δεύτερον, οι εργοδότες στις εταιρείες που έχουν μειώσει τα ωράρια, επικεντρώνονται στο να έχουν πιο παραγωγικά meetings. Αναλύουν στους εργαζόμενούς τους, τους εβδομαδιαίους στόχους, αλλά και την παραγωγικότητα που προέκυψε μέσα από τις συναντήσεις. Άλλες εταιρείες έχουν αφαιρέσει μέχρι και τις καρέκλες από τα δωμάτια συναντήσεων, έτσι ώστε να επισπεύδονται.

Το Atlantic έκανε αναφορά στον όρο “workism” που περιγράφει το πώς η εργασία έχει γίνει ο πυρήνας της ζωής του μέσου πολίτη των ΗΠΑ. Η τάση αυτή πλέον ανταποκρίνεται και στους άντρες αλλά και στις γυναίκες. Το ανησυχητικό εδώ είναι πως ο μέσος Αμερικανός περιγράφει την ιδανική αυτοπραγμάτωσή του με όρους καριέρας, ενώ την ίδια ώρα η ζωή του εκτός εργασίας περιγράφεται ως μη ικανοποιητική.

Όπως στη Σουηδία

Όπως αναφέραμε και παραπάνω, η εξάωρη εργασία ήδη εφαρμόζεται στη Σουηδία.

Συγκεκριμένα στο Γκέτεμποργκ, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Σουηδίας, από το 2015 ο χρόνος εργασίας για τους μεγαλύτερους σε ηλικία εργαζόμενους αλλά και στα νοσοκομεία μειώθηκε σε έξι ώρες ενώ οι υπάλληλοι συνέχιζαν να λαμβάνουν κανονικά τις αποδοχές τους.

Τα αποτελέσματα δύο χρόνια αργότερα: Οι εργαζόμενοι ήταν πιο ευτυχισμένοι, πιο υγιείς και πιο παραγωγικοί. Συγκεκριμένα, ο δείκτης ευτυχίας ενισχύθηκε κατά 20 ποσοστιαίες μονάδες, χάρη στον περισσότερο ελεύθερο χρόνο.

Επιπροσθέτως, εξοικονομήθηκαν χρήματα καθώς υπήρξαν λιγότεροι ασθενείς, λιγότερες συντάξεις αναπηρίας και λιγότεροι άνεργοι.

Το κυβερνητικό πείραμα της Σουηδίας που είχε διάρκεια δύο έτη, έληξε μεν, ωστόσο πολλές εταιρείες εφαρμόζουν το πενθήμερο εξάωρο κατά το δοκούν, όπως για παράδειγμα το εργοστάσιο της Toyota στο Γκέτενμποργκ.

Μελανό σημείο βέβαια παραμένει το γεγονός ότι οι περισσότερες εταιρείες που μειώνουν το ωράριο, μειώνουν μαζί και τις απολαβές. Τον Αύγουστο του 2016, η Amazon ανακοίνωσε ένα πιλοτικό πρόγραμμα εργασίας 30 ωρών εβδομαδιαίως. Όσοι συμμετείχαν σ’ αυτό, δέχθηκαν να αμείβονται με το 75% των αρχικών αποδοχών τους.

Τα αντεπιχειρήματα

Σε έρευνά του, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ανέλυσε πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα:

– Όσες περισσότερες ώρες εργάζεται κάποιος, τόσο μειώνεται η παραγωγικότητα. Έτσι, το κόστος της μείωσης των ωρών εργασίας αντισταθμίζεται από την αύξηση της παραγωγικότητας και της ενεργητικότητας των εργαζομένων.

– Μία μικρότερη εργασιακή ημέρα καθίσταται ελκυστικότερη για τους εργαζόμενους, περιορίζοντας τη μάστιγα των παραιτήσεων και της συνεχούς εργασιακής μετακίνησης.

-Ένα υγιέστερο εργασιακό δυναμικό συνεπάγεται α) λιγότερες «χαμένες» ημέρες λόγω ασθενειών και β) ευτυχέστερο εργασιακό περιβάλλον.

-Η ενασχόληση με μη εργασιακές δραστηριότητες, όπως η ανατροφή των παιδιών, καθίσταται ευκολότερη, με αποτέλεσμα τη βελτίωση της ψυχολογίας των εργαζομένων.

Ωστόσο:

– Η εφαρμογή του καθεστώτος της εξάωρης εργασίας αποδεικνύεται ακριβότερη για τον εργοδότη, ιδίως στα αρχικά στάδια. Τα όποια οφέλη εκδηλώνονται μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, χωρίς να υπάρχει ακριβές και εξασφαλισμένο οικονομικό αποτέλεσμα.

-Για αρκετές θέσεις εργασίας, το εξάωρο δεν καθίσταται αρκετό, προκειμένου να διεκπεραιωθούν πλήρως τα εργασιακά καθήκοντα.

-Κατά τη διάρκεια του οκταώρου έχει αποδειχθεί ότι τουλάχιστον οι δύο ώρες είναι μη παραγωγικές, καθώς ο εργαζόμενος αποσπάται από τα καθήκοντά του. Εφόσον αυτό το δίωρο “μεταφερθεί” και στο καθεστώς της εξάωρης εργασίας, οι παραγωγικές ώρες εργασίας περιορίζονται σε μόλις τέσσερις.

– Δημιουργούνται ζητήματα ανταγωνιστικότητας, καθώς οι εταιρείες και οι επιχειρήσεις που διατηρούν το παραδοσιακό οκτάωρο, απολαμβάνουν συγκριτικό πλεονέκτημα ως προς την εξυπηρέτηση των πολιτών, δεδομένου ότι το ωράριο λειτουργίας είναι μεγαλύτερο.

Πηγή: news247.gr