Γιατί οι ΗΠΑ θέλουν τώρα να βοηθήσουν την Ελλάδα;

*Του Βασίλη Σαμούρκα

«Είναι πολύ δύσκολο να γίνουν αλλαγές αν το επίπεδο διαβίωσης των πολιτών έχει πέσει κατά 25%. Αυτό δεν μπορεί να το αντέξει ούτε η ελληνική κοινωνία, ούτε το πολιτικό σύστημα».

Η φράση αυτή δεν ήρθε ούτε από το στόμα του πρωθυπουργού, Αλέξη Τσίπρα, ούτε από τον θαυμαστή των Monty Pythons, Γιάννη Βαρουφάκη, ούτε καν από την Αριστερή Πλατφόρμα του Παναγιώτη Λαφαζάνη. Ήταν τα λόγια του ισχυρότερου πολιτικού ηγέτη του πλανήτη, Μπαράκ Ομπάμα.

Σε μια ασυνήθιστη κίνηση στήριξης προς τη νέα ελληνική κυβέρνηση, ο Αμερικανός πρόεδρος πρόταξε την ανάγκη επιστροφής της Ευρωζώνης στην αναπτυξιακή πολιτική και την αποστασιοποίηση της από την δηλητηριώδη λιτότητα εν μέσω ύφεσης• συνοδευόμενη από μερικά ωραιοποιημένα «καρφιά» προς την Γερμανία και την εμμονική της στάση στο ελληνικό ζήτημα.

Ποιοι είναι όμως οι λόγοι που οδήγησαν τον Μπάρακ Ομπάμα να διατηρεί συνεχείς επαφές τις τελευταίες ώρες με τις ελληνικές αρχές -όπως μαθαίνουμε από τα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης- ενώ παράλληλα ο άκαμπτος μέχρι πρότινος Ζαν Κλοντ Γιούνκερ βλέπει κατάργηση της τρόικας και αμοιβαίους συμβιβασμούς με γνώμονα τις μεταρρυθμίσεις που θα βγάλουν την ελληνική οικονομία από το τέλμα που περιήλθε πριν από πέντε χρόνια;

Για να βρούμε την απάντηση που αναζητούμε, ίσως πρέπει πρώτα να στρέψουμε το βλέμμα μας βορειοανατολικά. Η στάση της ελληνικής κυβέρνησης στο θέμα των νέων κυρώσεων της ΕΕ κατά της Ρωσίας και η –καθ’ υπερβολή- «έκρηξη αγάπης» από την ρωσική διπλωματία και τον ίδιο τον Βλαντιμίρ Πούτιν προς την Ελλάδα, δεν πέρασε απαρατήρητη από την αμερικανική πλευρά.

Η διάθεση της ρωσικής εισχώρησης στην ελληνική αγορά μέσω επενδύσεων στις υποδομές κατέστη σχεδόν αδύνατη τα τρία προηγούμενα χρόνια, ενώσω μια σειρά από μεγαλόπνοα ενεργειακά σχέδια της ρωσικής πλευράς έβρισκαν τοίχο μπροστά στις επιδιώξεις της ΕΕ. Μια πιθανή ρωσική επαναφορά στην ελληνική πραγματικότητα θα κατάφερνε σημαντικό πλήγμα στα αμερικανικά σχέδια περιορισμού της Ρωσίας, έπειτα κι από τη νέα όξυνση της ουκρανικής κρίσης με την πρόσφατη επίθεση στην ουκρανική Μαριούπολη.

Την ίδια στιγμή, χαμηλώνοντας λίγο το βλέμμα μας προς τη Μέση Ανατολή και την ευρύτερη ανατολική λεκάνη της Μεσογείου, βλέπουμε την απειλή του ισλαμικού χαλιφάτου να διατηρείται, την νεο-οθωμανική στροφή του «σουλτάνου Ερντογάν» να γεννά αλλοπρόσαλλες συμπεριφορές, και το Ισραήλ να κινδυνεύει με πολιτική αστάθεια μετά τη διπλωματική ήττα που υπέστη από τις αποφάσεις πολλών κοινοβουλίων υπέρ της αναγνώρισης ενός Παλαιστινιακού κράτους – σε συνδυασμό και με την ηθική ήττα του σφοδρού βομβαρδισμού της Λωρίδας της Γάζας.

Μια ασταθής από πολιτική και οικονομική άποψη ανατολική Μεσόγειος -ειδικά μετά την κατά τα λεγόμενα πολλών Αμερικανών αναλυτών αποτυχημένη διείσδυση στο Ιράκ- δεν μπορεί να αποτελεί πλέον προνομιακό πεδίο των γερμανικών αποφάσεων.

Η δοκιμαζόμενη αμερικανική επιρροή στην Ελλάδα συμπληρώθηκε από την αλαζονική συμπεριφορά της γερμανικής πλευράς προς την Ουάσινγκτον. Όταν ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε έκανε τον Ιούλιο του 2014 μαθήματα κατασκοπείας στις ΗΠΑ μιλώντας για «αξιοθρήνητη βλακεία» μετά την ανακάλυψη Γερμανών πρακτόρων που δρούσαν για λογαριασμό των Ηνωμένων Πολιτειών, ή όταν πίσω στον Νοέμβριο του 2010 ο Γερμανός ΥΠΟΙΚ ασκούσε σφοδρή κριτική περί αμερικανικής δημοσιονομικής απειθαρχίας κατακρίνοντας την παροχή ρευστότητας από την FED, η Ουάσινγκτον φαινόταν σα να έσφιγγε τα δόντια, περιμένοντας μια ευκαιρία σαν την ελληνική.

Μοιάζει σχεδόν βέβαιο ότι οι ΗΠΑ νιώθουν εκτός παιχνιδιού, εξαιτίας και της δικής τους επενδυτικής εσωστρέφειας μετά από μια σειρά ηττών σε διεθνές επίπεδο από την Γερμανία και την Κίνα. Όμως ο φόβος της Αμερικής για μια παγκόσμια οικονομική αστάθεια εξαιτίας της δογματικής γερμανικής συνταγής έχει πλέον θορυβήσει ανοιχτά την ίδια, αλλά και τους ισχυρούς οικονομικούς της παίκτες και δεν φοβάται να το δηλώσει ανοιχτά και σε όλους τους τόνους.

Άλλωστε, δεν είναι διόλου απίθανο να «σφηνώθηκε» στην άκρη του μυαλού του Μπαράκ Ομπάμα η ιδέα πως η Γερμανία είναι ικανή να πατήσει το κουμπί της αυτοκαταστροφής μόνο και μόνο για να προστατέψει την υστεροφημία της, έπειτα κι από τις αναφορές του πρώην Αμερικανού ΥΠΟΙΚ Τίμοθι Γκάιτνερ τον περασμένο Μάιο, ότι το καλοκαίρι του 2012 ο Γερμανός ομόλογός του είχε παρουσιάσει ένα πλήρες πρόγραμμα εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ.

«Νομίζω ότι αναγνωρίζει η Γερμανία και άλλοι ότι θα ήταν καλύτερο για την Ελλάδα να παραμείνει στην Ευρωζώνη, από το να βρεθεί έξω απ’ αυτή. Είναι μια κατάσταση που στις αγορές δεν αρέσει», είπε ο Αμερικανός πρόεδρος την Κυριακή, κατηγορώντας σαφέστατα την γερμανική πλευρά για σκέψεις εξαιρετικά επικίνδυνες.

Η επόμενη κίνηση της Γερμανίας έχει πλέον τεράστια σημασία. Η πρόθεση του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε να συναντηθεί με τον Γιάννη Βαρουφάκη ήρθε μαζί με την επικοινωνιακά αποτυχημένη και βιαστική αποστολή του Γερούν Ντάισελμπλουμ στην Αθήνα, τις ξεκάθαρες δηλώσεις του Γάλλου πρωθυπουργού Μανουέλ Βαλλς και του ΥΠΟΙΚ Μισέλ Σαπέν για την υιοθέτηση νέου αναπτυξιακού ελληνικού προγράμματος, και την αναπάντεχη παραδοχή του Βρετανού κεντρικού τραπεζίτη, Μαρκ Κάρνεϊ, ότι η επίμονη λιτότητα καταστρέφει την οικονομία της Ευρωζώνης. Τοποθετήσεις οι οποίες είτε φανερώνουν ένα μοτίβο προθέσεων για ουσιαστική αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο προχωρά η ευρωπαϊκή οικονομία, είτε αποτελούν ένα ακόμη από τα γνωστά παιχνίδια εντυπώσεων που είδαμε ξανά τον Νοέμβριο του 2012, κι από τότε το ξεχάσαμε!

Οι επόμενοι σημαντικοί σταθμοί είναι η Σύνοδος κορυφής της 12ης και –κυρίως- το Eurogroup της 16ης Φεβρουαρίου, όμως οφείλουμε να κρατήσουμε στην άκρη του μυαλού μας και τις διεθνείς αντιδράσεις στις προγραμματικές δηλώσεις της ελληνικής κυβέρνησης. Από αυτές θα προκύψει το πλαίσιο των συζητήσεων του Αλέξη Τσίπρα και του Γιάννη Βαρουφάκη με τους Ευρωπαίους ομολόγους τους, αλλά και –πιθανότατα- το σχέδιο που θα φέρει την σιωπηρή στήριξη των ΗΠΑ και θα τους ανοίξει ξανά την πόρτα σε μια Ευρώπη που αρχίζει να της δημιουργεί σοβαρές φοβίες και ανοιχτές ανησυχίες για το δικό της μέλλον.

Ειδικά τώρα, όπου τα νούμερα ευημερούν και οι οικονομικοί της δείκτες σε χρηματιστηριακό επίπεδο είναι καλύτεροι από ποτέ.

* Ο Βασίλης Σαμούρκας είναι αρχισυντάκτης του FortuneGreece.com