Γιατί o Covid-19 συνιστά μια αιτία αφύπνισης για την αειφορία

του Surendra Patawari

Ο γεννημένος στο Βέλγιο Αμερικανός χημικός, Leo Baekeland, δεν θα μπορούσε ποτέ να φανταστεί ότι η εφεύρεση του πλαστικού θα ήταν τόσο πανταχού παρούσα στον κόσμο μας σήμερα. Ούτε θα μπορούσε να φανταστεί ότι τα πλαστικά θα κατέληγαν να αντιμετωπίζονται χωρίς υπευθυνότητα, έτσι ώστε εκατομμύρια τόνοι πλαστικών απορριμμάτων να αφήνονται χωρίς επεξεργασία και να σωρεύονται κάθε μήνα στον όμορφο πλανήτη μας.

Κάθε χρόνο, περίπου 350 εκατομμύρια τόνοι πλαστικών απορριμμάτων παράγονται παγκοσμίως και, δυστυχώς, λιγότερο από το 16% αυτών των απορριμμάτων ανακυκλώνεται. Αν πιστέψουμε την έκθεση της McKinsey από το 2018, θα χρειαστεί μόνο μια δεκαετία για να αυξηθούν τα πλαστικά απορρίμματά μας σε 460 εκατομμύρια τόνους ετησίως. Παρά τις καλύτερες προθέσεις και πολλές συζητήσεις, το παγκόσμιο ποσοστό ανακύκλωσης μειώθηκε τα τελευταία δύο χρόνια και θα συνεχίσει να μειώνεται μέχρι το επόμενο έτος.

Η παραγωγή πλαστικών πρώτων υλών (πλαστικά που παράγονται από πετροχημικά) σημείωσε αύξηση 3% ετησίως τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο, είναι απογοητευτικό το γεγονός ότι το ποσοστό ανακύκλωσης έχει αυξηθεί κατά λιγότερο από 2% και τώρα βρίσκεται σε αρνητική τροχιά. Με αυτόν τον ρυθμό, θα υπάρχουν 12 δισεκατομμύρια τόνοι πλαστικών απορριμμάτων στη γη έως το 2050. Επιτρέψτε μου να τονίσω ότι είπα δισεκατομμύρια σκοπίμως και όχι εκατομμύρια.

Είναι αυτή η κληρονομιά που θέλουμε να αφήσουμε στις μελλοντικές γενιές; Θέλουμε τα παιδιά και τα εγγόνια μας να μεγαλώσουν με πλαστικά βουνά στις αυλές τους;

Ο Covid-19 έχει αποδείξει αναμφίβολα ότι δεν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς πλαστικά. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας υπολόγισε πρόσφατα ότι ο κόσμος χρησιμοποιεί περίπου 89 εκατομμύρια μάσκες και 76 εκατομμύρια γάντια κάθε μήνα, αυξάνοντας την κατανάλωση πλαστικών μίας χρήσης. Τα πλαστικά έχουν σώσει χιλιάδες ζωές. Φοβάμαι ότι η πανδημία μπορεί να θέσει το θέμα της αειφορίας στις καλένδες.

Η εταιρεία μου, η Gemini Corporation, είναι ένας από τους μεγαλύτερους διαχειριστές ανακύκλωσης πλαστικών στον κόσμο και θα μπορούσε να επωφεληθεί από τις λύσεις που προσφέρονται σε αυτό το άρθρο.

Πώς φτάσαμε σε αυτήν την προβληματική κατάσταση ανακύκλωσης πλαστικών; Ο κόσμος δεν έχει ακόμη καταλάβει το τεράστιο ζήτημα. Υπάρχει μεγάλη άγνοια στο επίπεδο του κόσμου και των κυβερνήσεων. Το πρόβλημα είναι πολύ πιο σοβαρό απ’ ό,τι νομίζουμε.

Το διεθνές εμπόριο μειώθηκε από 15 εκατομμύρια τόνους το 2015 σε λιγότερο από 5 εκατομμύρια φέτος. Επιπλέον, σύμφωνα με τη Σύμβαση της Βασιλείας, η οποία θα τεθεί σε ισχύ τον επόμενο χρόνο, κάθε εμπορική σύμβαση θα πρέπει να εγκρίνεται από τις περιβαλλοντικές αρχές τόσο των χωρών εισαγωγής όσο και των χωρών εξαγωγής, δημιουργώντας ένα μεγάλο διοικητικό φόρτο. Αυτοί οι κανόνες πιθανότατα θα προκαλέσουν περαιτέρω μείωση του εμπορίου, η οποία αναπόφευκτα θα επιδεινώσει το χαμηλό ποσοστό ανακύκλωσης.

Η πανδημία του κορωνοϊού επιβεβαίωσε ότι δεν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς πλαστικό. Είναι ώρα, λοιπόν, να στρέψουμε τις προσπάθειές μας προς πραγματικές λύσεις.

Η ανάγκη αυτή τη στιγμή είναι να αυξήσουμε το ποσοστό ανακύκλωσης. Για να αυξηθεί το ποσοστό στο 40% μέσα στην επόμενη πενταετία, πρέπει να τριπλασιάσουμε τον όγκο των απορριμμάτων που ανακυκλώνουμε. Στο καλύτερο σενάριο, η δυνατότητα μηχανικής ανακύκλωσης μπορεί να αυξηθεί μόνο κατά 6 με 8 εκατομμύρια τόνους ετησίως. Αυτό θα άφηνε το μεγαλύτερο μέρος των υπαρχόντων πλαστικών απορριμμάτων στις χωματερές και στους ωκεανούς.

Την ίδια στιγμή, απέχουμε κάποια χρόνια από την εμπορική επιτυχία της τεχνολογίας χημικής ανακύκλωσης. Επιπλέον, τα εργοστάσια χημικής ανακύκλωσης απαιτούν μια σχετικά μεγάλη ποσότητα πλαστικών απορριμμάτων για να λειτουργήσουν. Συνήθως, δεν υπάρχουν αρκετά πλαστικά απορρίμματα σε μια περιοχή για να τροφοδοτήσουν ένα εργοστάσιο, και η μεταφορά τους σε αυτό συνεπάγεται διοικητικά και οικονομικά βάρη.

Πρέπει να αντιληφθούμε τον Covid-19 ως έναν παράγοντα αφύπνισης υπέρ της αειφορίας. Οι κυβερνήσεις οφείλουν να εστιάσουν σε μια «πράσινη» ανάκαμψη. Οι συμβάσεις και τα δάνεια ενίσχυσης των επιχειρήσεων πρέπει να δίδονται με «πράσινους» όρους και προϋποθέσεις.

Όλοι θέλουν την αειφορία αλλά κανένας δεν θέλει να πληρώσει γι’ αυτήν. Οι κυβερνήσεις πρέπει να κάνουν βήματα για να προωθήσουν τη ζήτηση για ανακυκλωμένα υλικά. Μπορούν, για παράδειγμα, να προσφέρουν φορολογικά κίνητρα στα ανακυκλωμένα υλικά και να ενθαρρύνουν τις δημόσιες προμήθειες προϊόντων που παράγονται από ανακυκλωμένα υλικά.

Επίσης, η Ευρωπαϊκή Ένωση σκέφτεται την εισαγωγή φόρου στα πλαστικά απορρίμματα. Τα έσοδα από τον φόρο αυτό πρέπει να χρησιμοποιηθούν μόνο για την προαγωγή της ανακύκλωσης.

* Ο Surendra Patawari είναι πρόεδρος της Gemini Corporation.