Γιατί ο πληθωρισμός δεν έχει ακόμη ηττηθεί – Θα υπάρξουν «μετασεισμοί»
Για το ενδεχόμενο… αναζωπύρωσης του πληθωρισμού πρέπει να προετοιμάζονται τα ανά τον κόσμο οικονομικά επιτελεία συστήνει με άρθρο της στο Project Syndicate η καθηγήτρια του London Business School, Lucrezia Reichlin.
Όπως επισημαίνει, ο πληθωρισμός, αφού έφτασε στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων δεκαετιών στα μέσα του 2022 στις Ηνωμένες Πολιτείες και στην ευρωζώνη, μειώθηκε απότομα το β’ εξάμηνο του περασμένου έτους.
Όμως, τον Δεκέμβριο, ο ονομαστικός δείκτης τιμών καταναλωτή (ΔΤΚ) στις ΗΠΑ και ο Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (ΕνΔΤΚ) στην ευρωζώνη αυξήθηκαν ελαφρά. Ήταν μετασεισμός ή προσεισμική ακολουθία; Διερωτάται…
Η ταχύτητα του αποπληθωρισμού του περασμένου έτους εξέπληξε πολλές, κυρίως τις κεντρικές τράπεζες, οι οποίες επέμειναν ότι είναι πολύ νωρίς για να διακηρύξουμε τη νίκη…
Οι αξιωματούχοι ήταν μετριοπαθείς στις εκτιμήσεις τους, επειδή πίστευαν ότι υπάρχει επίμονη υποκείμενη πληθωριστική πίεση, η οποία μπορεί να εξηγήσει την πρόσφατη άνοδο, ή απλώς παραδόθηκαν στην αβεβαιότητα. Οι αγορές φαίνεται να ενστερνίζονται την τελευταία εξήγηση, αναμένοντας ότι τόσο η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ όσο και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα αρχίσουν να μειώνουν τα επιτόκια την άνοιξη.
Σύμφωνα με τη Reichlin, «αυτό το συναίσθημα δεν είναι αβάσιμο: αν λάβουμε υπόψη την ποσοστιαία μεταβολή του πυρήνα του πληθωρισμού το τελευταίο εξάμηνο (σε ετήσια βάση) –ένας πιο επίκαιρος δείκτης του υποκείμενου πληθωρισμού από τη μεταβολή 12 μηνών– τόσο οι ΗΠΑ όσο και η ευρωζώνη έχουν επαναφέρει τον πληθωρισμό στον στόχο του 2%. Τα στοιχεία δείχνουν επίμονη πτώση, ανεξάρτητα από την πρόσφατη (μικρή) αύξηση».
Αυτό σημαίνει ότι η σταθερότητα των τιμών μπορεί κάλλιστα να αποκατασταθεί μέσα σε τρία χρόνια, κάτι που βάσει των περισσότερων ορισμών θα έκανε την τελευταία περίοδο πληθωρισμού «παροδική». «Αλλά ας μην παρασυρθούμε στη συζήτηση μεταξύ εκείνων που υποστήριξαν ότι ο πληθωρισμός θα ήταν βραχύβιος και εκείνων που περίμεναν ότι θα ήταν επίμονος. Αντίθετα, θα πρέπει να επιδιώξουμε να κατανοήσουμε τους μηχανισμούς που ώθησαν τον πληθωρισμό προς τα πάνω και μετά προς τα κάτω, προκειμένου να αντλήσουμε διδάγματα για την αντιμετώπιση τυχόν μελλοντικής αστάθειας στις τιμές. Η νομισματική πολιτική είναι ένα ισχυρό εργαλείο και αυτή είναι που τελικά μειώνει τον πληθωρισμό».
Για αυτό οι κεντρικές τράπεζες συχνά ξεκινούν αμέσως τη σύσφιξη: εάν δεν παρέμβουν γρήγορα και αποφασιστικά, οι προσδοκίες μπορεί να γίνουν «αβάσιμες», τροφοδοτώντας μια σπείρα μισθών-τιμών που θα οδηγήσει, εκ των πραγμάτων, σε απώλειες θέσεων εργασίας. Αυτό συνέβη τη δεκαετία του 1970. Ωστόσο, ο επιθετικός αποπληθωρισμός συνεπάγεται κόστος και ο πληθωρισμός μπορεί να υπονομεύσει την οικονομική ανάπτυξη και τις επιδόσεις του χρηματοπιστωτικού τομέα.
Οι λεπτομέρειες εξαρτώνται εν μέρει από τους παράγοντες που οδηγούν τον πληθωρισμό: εάν ο ένοχος είναι ένα ανομοιόμορφο σοκ προσφοράς (που σχετίζεται με μεγάλες σχετικές αλλαγές στις τιμές), το κόστος του αποπληθωρισμού είναι πιθανό να είναι υψηλότερο από ό,τι εάν η αιτία είναι η αύξηση της συνολικής ζήτησης.
Αυτό μας φέρνει στην τελευταία περίοδο πληθωρισμού. Στην ευρωζώνη, πιθανότατα οφειλόταν κυρίως σε κλυδωνισμούς ενέργειας και προσφοράς, οι οποίοι μεταδόθηκαν σταδιακά μέσω των οικονομικών τομέων – ξεκίνησαν από τη μεταποίηση και μετά πέρασαν στις υπηρεσίες. Αυτό συνέβαινε πιθανότατα και στις ΗΠΑ, αλλά σε μικρότερο βαθμό.
Και στις δύο οικονομίες, η πίεση από την «κάλυψη» των μισθών ήταν μέτρια, δεν υπήρχε κανένα σημάδι δημιουργίας σπείρας μισθού-τιμής. Και, κατά τη διάρκεια της αποπληθωριστικής φάσης, η αγορά εργασίας δεν αποδυναμώθηκε σημαντικά στις ΗΠΑ ή στην Ευρώπη. Με άλλα λόγια, τόσο ο πληθωρισμός όσο και ο αποπληθωρισμός εμφανίστηκαν στις αγορές αγαθών, και όχι στις αγορές εργασίας. Η εν λόγω ερμηνεία υποστηρίζεται από το γεγονός ότι αν και η μείωση του βασικού πληθωρισμού (που αφαιρεί τις ασταθείς τιμές των τροφίμων και της ενέργειας) έχει μείνει πίσω από την πτώση του μετρικού πληθωρισμού, ο δομικός πληθωρισμός συγκλίνει τώρα στον στόχο του 2%. Αυτή η εκπληκτικά απότομη πτώση σημειώθηκε πριν αρχίσει να αμβλύνεται η οικονομική δραστηριότητα (πιθανότατα ως αποτέλεσμα της νομισματικής σύσφιξης).
Σύμφωνα με τη Eurostat, η τριμηνιαία αύξηση του ΑΕΠ στη Γερμανία ήταν μηδενική το δεύτερο και το τρίτο τρίμηνο του 2023 και τώρα εκτιμάται ότι έχει μειωθεί στο -0,3%. Ο μέσος όρος της ζώνης του ευρώ τα πήγε λίγο καλύτερα χωρίς ανάπτυξη το τέταρτο τρίμηνο μετά το -0,1% το τρίτο τρίμηνο. Η ζήτηση για τραπεζικά δάνεια, σύμφωνα με την έρευνα της ΕΚΤ για τον τραπεζικό δανεισμό, είναι τώρα πιο αδύναμη από ό,τι κατά τη διάρκεια της κρίσης του δημόσιου χρέους του 2011.
Υπάρχει λόγος να πιστεύουμε ότι οι προσωρινές πληθωριστικές εκρήξεις, που οφείλονται σε μεγάλες διακυμάνσεις στις σχετικές τιμές, θα γίνουν συχνότερες.
Για αρχή, βρίσκεται σε εξέλιξη η ενεργειακή μετάβαση, επομένως οι αυξήσεις της ενεργειακής ζήτησης μπορεί κάλλιστα να προσκρούσουν σε περιορισμούς προσφοράς, οι οποίοι είναι ακόμη πιο πιθανό να ενταθούν εν μέσω αυξανόμενων γεωπολιτικών εντάσεων. Οι πρόσφατες επιθέσεις των ανταρτών Houthi σε πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα μπορεί να προσφέρουν μια ιδέα για το τι πρόκειται να ακολουθήσει. «Υπό αυτές τις συνθήκες, η απλή στόχευση για τον πληθωρισμό μπορεί να αποδειχθεί ανεπαρκής.
Οι κεντρικές τράπεζες θα πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο, ενόψει των ανομοιόμορφων κλυδωνισμών της προσφοράς, να δώσουν περισσότερο χρόνο στον εαυτό τους για να επαναφέρουν τον πληθωρισμό στον στόχο.
Σε τελική ανάλυση, η τυπική συνταγή της επιθετικής σύσφιξης της νομισματικής πολιτικής – η οποία λειτουργεί με τη συμπίεση της συνολικής ζήτησης – θα αποδειχθεί λιγότερο αποτελεσματική σε ό,τι αφορά τη συγκράτηση του πληθωρισμού που προκαλείται από κλυδωνισμούς από την πλευρά της προσφοράς. Και θα έχει υψηλό κόστος».
Πέρα από την υπονόμευση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και της απασχόλησης, η υπερβολική αυστηροποίηση εμποδίζει τη σχετική προσαρμογή των τιμών, μειώνοντας έτσι την αποτελεσματικότητα της κατανομής των πόρων.
Εάν οι νομισματικές συνθήκες παραμείνουν σφιχτές για παρατεταμένη περίοδο, οι επενδυτές ενδέχεται να απογοητευτούν από την επιδίωξη μακροπρόθεσμων επενδύσεων, όπως αυτές οι οποίες γίνονται στην πράσινη τεχνολογία.
Εν ολίγοις, όταν ο πληθωρισμός οφείλεται στους περιορισμούς της προσφοράς, η νομισματική σύσφιξη από μόνη της δεν είναι η απάντηση. Θα χρειαστεί επίσης δράση δημοσιονομικής πολιτικής – και νομισματικός και δημοσιονομικός συντονισμός. «Δεν ζούμε στη δεκαετία του 1970 ή στη δεκαετία του 1990. Ο τρόπος με τον οποίο σκεφτόμαστε τον πληθωρισμό πρέπει να εφαρμόζει τα διδάγματα από την εμπειρία του παρελθόντος (συμπεριλαμβανομένου του πρόσφατου παρελθόντος) στις τρέχουσες συνθήκες τιμών και, σε αυτή τη βάση, να προσπαθεί να προβλέψει τι μπορεί να έχει το μέλλον» καταλήγει η Reichlin.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ:
