Γιατί οι γυναικείοι εγκέφαλοι είναι πιο ανθεκτικοί στη γήρανση

Οι γυναίκες τείνουν να ζουν περισσότερο από τους άνδρες και παρουσιάζουν μεγαλύτερη ανθεκτικότητα στη γνωστική εξασθένηση καθώς γερνούν. Ωστόσο, οι ακριβείς βιολογικοί λόγοι που εξηγούν αυτή τη διαφορά παραμένουν ασαφείς. Νέα έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Science Advances προτείνει ότι ένας κρίσιμος παράγοντας μπορεί να είναι η ενεργοποίηση γονιδίων από το δεύτερο Χ χρωμόσωμα, το οποίο μέχρι πρότινος θεωρούταν «σιωπηλό».

Η έρευνα, που πραγματοποιήθηκε από επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Σαν Φρανσίσκο, επικεντρώθηκε στη μελέτη του εγκεφάλου ποντικιών, εστιάζοντας στην έκφραση γονιδίων στο Χ χρωμόσωμα κατά τη γήρανση. Κανονικά, τα θηλυκά άτομα διαθέτουν δύο Χ χρωμοσώματα, αλλά μόνο το ένα είναι ενεργό σε κάθε κύτταρο, καθώς το δεύτερο αδρανοποιείται κατά την ανάπτυξη. Ωστόσο, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι σε μεγαλύτερη ηλικία, ορισμένα γονίδια στο ανενεργό Χ χρωμόσωμα επανενεργοποιούνται, ιδίως σε κύτταρα του ιππόκαμπου, της περιοχής του εγκεφάλου που σχετίζεται με τη μνήμη και τη μάθηση.

Βελτίωση γνωστικών λειτουργιών μέσω του «αφυπνισμένου» Χ χρωμοσώματος

Οι επιστήμονες εντόπισαν περίπου 100 γονίδια που παρουσίαζαν αυξημένη δραστηριότητα στον εγκέφαλο ηλικιωμένων ποντικιών. Ένα από τα πιο σημαντικά ήταν το Plp1, το οποίο κωδικοποιεί μια πρωτεΐνη απαραίτητη για τη δημιουργία της μυελίνης – του προστατευτικού καλύμματος των νευρώνων.

Για να ελέγξουν εάν η αυξημένη δραστηριότητα του γονιδίου Plp1 είχε θετικό αντίκτυπο στη γνωστική λειτουργία, οι ερευνητές χορήγησαν γονιδιακή θεραπεία σε μεγαλύτερα ποντίκια και των δύο φύλων, ενισχύοντας την έκφραση του Plp1. Τα αποτελέσματα έδειξαν σαφή βελτίωση στην ικανότητά τους να πλοηγούνται σε λαβύρινθο, υποδεικνύοντας ενισχυμένη γνωστική απόδοση.

Ακόμα πιο ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι η ίδια μελέτη εντόπισε αυξημένη έκφραση του Plp1 και σε ανθρώπινους εγκεφάλους. Οι ερευνητές ανέλυσαν δείγματα από νεκροτομές και διαπίστωσαν ότι στις γυναίκες, η δραστηριότητα του γονιδίου στον παραϊππόκαμπο ήταν υψηλότερη από ό,τι στους άνδρες.

Νέα θεραπευτική προοπτική για τη διατήρηση της γνωστικής λειτουργίας

Η ανακάλυψη αυτή ανατρέπει την επικρατούσα αντίληψη ότι το ανενεργό Χ χρωμόσωμα παραμένει «σιωπηλό» εφ’ όρου ζωής. Αντιθέτως, φαίνεται ότι με την ηλικία, τα γονίδια που περιέχει μπορούν να ξαναενεργοποιηθούν και να προσφέρουν φυσική προστασία στον εγκέφαλο των γυναικών.

Η επικεφαλής της μελέτης, Δρ. Ντένα Ντούμπαλ, υποστηρίζει ότι αυτό το εύρημα μπορεί να ανοίξει νέες θεραπευτικές προοπτικές, όχι μόνο για τις γυναίκες, αλλά και για τους άνδρες. Αν η ενεργοποίηση των συγκεκριμένων γονιδίων μπορεί να βελτιώσει τη γνωστική λειτουργία, τότε θεραπείες που μιμούνται αυτή τη διαδικασία θα μπορούσαν να καθυστερήσουν ή ακόμα και να αποτρέψουν τη νοητική έκπτωση που σχετίζεται με τη γήρανση.

Η αντίφαση της γυναικείας ανθεκτικότητας και της αυξημένης ευαλωτότητας στο Αλτσχάιμερ

Παρόλο που οι γυναίκες εμφανίζουν μεγαλύτερη ανθεκτικότητα στη γνωστική έκπτωση, παραμένουν πιο επιρρεπείς στη νόσο του Αλτσχάιμερ. Σύμφωνα με στατιστικά δεδομένα, περίπου τα δύο τρίτα των ασθενών με Αλτσχάιμερ είναι γυναίκες.

Η νευροεπιστήμονας Λίζα Μοσκόνι, από το Weill Cornell Medicine της Νέας Υόρκης, σχολιάζει ότι τα ευρήματα ευθυγραμμίζονται με προηγούμενες μελέτες που δείχνουν ότι ο γυναικείος εγκέφαλος μεταβολίζει ενέργεια πιο αποτελεσματικά, επιβραδύνοντας τη γήρανση. Ωστόσο, παραμένει ασαφές γιατί αυτή η ανθεκτικότητα δεν αποτρέπει την εκδήλωση της άνοιας.

Η Ρέιτσελ Μπάκλεϊ, νευρολόγος στο Massachusetts General Hospital, τονίζει ότι η κατανόηση της λειτουργίας του Χ χρωμοσώματος είναι μόλις στην αρχή: «Το Χ χρωμόσωμα είναι ένα συναρπαστικό επιστημονικό πεδίο που μπορεί να μας αποκαλύψει νέους τρόπους προστασίας του εγκεφάλου».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ:

• Morgan Stanley: Παραμένουν φθηνές οι ελληνικές τράπεζες – Ισχυρά ανοδικά περιθώρια για τις μετοχές τους
• Ο Τραμπ υπέγραψε τη δημιουργία στρατηγικού αποθεματικού bitcoin στις ΗΠΑ
• Και μετά την πρόταση δυσπιστίας, τι;