Γιατί τα πράγματα στις αγορές θα μπορούσαν να χειροτερέψουν
Ο Λευκός Οίκος υποσχέθηκε την περασμένη εβδομάδα, στο χρονοδιάγραμμα των χαοτικών δασμών του Ντόναλντ Τραμπ, ότι οι αγορές θα έχουν την ευκαιρία να «ανταποκριθούν καθώς η ανανεωμένη αμερικανική ισχύς θα αρχίσει να αποδίδει». Η απάντηση; Μια στιγμή ακραίου κινδύνου, καθώς η δασμολογική επίθεση του προέδρου προκαλεί αποδιοργάνωση και αναστάτωση.
Αρκεί να δει κανείς την πτώση-κρίση στις μετοχές των ΗΠΑ και τη βιασύνη να τιμολογηθεί μια ύφεση, με κύματα πανικού να πλήττουν κάθε κατηγορία περιουσιακών στοιχείων και κάθε γωνιά του πλανήτη. Ο Τραμπ δεν έκανε πίσω το Σαββατοκύριακο, που σημαίνει ότι η εβδομάδα ξεκίνησε εξίσου άσχημα, με τεράστιες απώλειες στην Ασία και την Ευρώπη.
Αυτό από μόνο του είναι σοβαρό. Αποταμιευτικά κεφάλαια, συνταξιοδοτικά ταμεία, αλλά και τα πολυτιμότερα εργαλεία αποταμίευσης των Αμερικανών —τα 401(k)— δέχθηκαν βίαιο πλήγμα. Είναι ένα επεισόδιο αυθαίρετης, αχρείαστης και παράλογης καταστροφής πλούτου που θα ρίξει μακρά σκιά στην επενδυτική ελκυστικότητα της αμερικανικής αγοράς.
Και όμως, τα πράγματα μπορεί να γίνουν ακόμη χειρότερα — και γρήγορα. Είναι ήδη φανερό πως hedge funds και άλλοι επενδυτές πονάνε. Όταν συμβεί αυτό, μπορεί να ξεκινήσει ένας αυτοτροφοδοτούμενος κύκλος καταστροφής.
Από τη Μεγάλη Απελευθέρωση στη Μεγάλη Ύφεση…
08/04/2025Ενδείξεις αυτού υπάρχουν διάσπαρτες στις αγορές. Το πιο ενδεικτικό παράδειγμα είναι τα κρατικά ομόλογα των ΗΠΑ. Δεν προκαλεί έκπληξη ότι ανέβηκαν σε τιμή την περασμένη εβδομάδα μετά τις ανακοινώσεις Τραμπ — η αυξημένη ζήτηση για «ασφαλή καταφύγια» όπως τα Treasuries είναι αναμενόμενη σε τέτοιες συνθήκες. Η έκπληξη, και το ανησυχητικό σημείο, ήταν ότι την Παρασκευή το απόγευμα έπεσαν απότομα. Αυτό υποδηλώνει ότι οι επενδυτές ξεπουλούν ό,τι μπορούν, όχι απαραίτητα ό,τι θέλουν, για να καλύψουν τρύπες σε άλλα σημεία των χαρτοφυλακίων τους. Το ίδιο συνέβη και με τον χρυσό. Όλοι αγαπούν τον χρυσό σε περίοδο κρίσης. Όμως η τιμή του έπεσε απότομα τις τελευταίες ώρες της εβδομάδας — άλλη μια ένδειξη ότι πουλάνε τα “καλά” για να διαχειριστούν τις ζημιές από τα “άσχημα”.
Όταν πέφτουν τα επικίνδυνα assets, είναι αναμενόμενο. Όταν όμως αρχίζουν να πλήττονται και τα ασφαλή, τότε υπάρχει πραγματικό πρόβλημα. Αυτό ήταν και το σημείο καμπής κατά την κρίση του Covid πριν πέντε χρόνια — η απότομη πτώση των Treasuries τότε ήταν πολύ πιο έντονη από ό,τι βλέπουμε τώρα (το 2025). Όμως, όταν συνέβη, έγινε σαφές ότι απαιτείται παρέμβαση.
Ο μηχανισμός είναι διπλός: Αφενός, οι τελικοί επενδυτές προσπαθούν να τραβήξουν τα χρήματά τους από τα funds, αναγκάζοντας τους διαχειριστές να πουλήσουν για να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις εξαγοράς. Αφετέρου, έχουμε margin calls — απαιτήσεις από τις τράπεζες προς τα hedge funds να καλύψουν άμεσα τις ζημίες από προβληματικές τοποθετήσεις. Όπως αναφέραμε την Παρασκευή, αυτά τα margin calls εισρέουν τώρα με τον ταχύτερο ρυθμό από τα βάθη της πανδημίας.
Η ανησυχία μεταξύ τραπεζιτών και διαχειριστών hedge funds είναι ότι κάτι, κάπου, μπορεί να “σπάσει”. Οι επενδυτές παρατηρούν ο ένας τον άλλον για να εντοπίσουν ποιος είναι σε πιο δύσκολη θέση.
Η κατάσταση επιδεινώνεται από το γεγονός ότι πολλοί κερδοσκόποι έχουν ποντάρει σε παρόμοιες θέσεις. Όταν τα στοιχήματα διαφέρουν, αλληλοεξουδετερώνονται. Όμως η στρατηγική της «αμερικανικής εξαίρεσης» —ισχυρό δολάριο, αδύναμα ομόλογα, αμερικανικές μετοχές που ξεπερνούν τις διεθνείς— είχε ενσωματωθεί στις στρατηγικές των hedge funds στην αρχή του έτους και δεν είχε ακόμη ξετυλιχτεί πλήρως όταν ο Τραμπ επανέφερε τη λατρεμένη του παγκόσμια δασμολογική στρατηγική, με… πιγκουίνους και όλα.
Όταν οι τράπεζες ζητούν ρευστό από τμήματα της αγοράς που έχουν όλες τις ίδιες θέσεις, η κατάληξη σπάνια είναι καλή. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η κρίση που έπληξε τα συνταξιοδοτικά ταμεία του Ηνωμένου Βασιλείου μετά το καταστροφικό «mini-budget» της Λιζ Τρας το 2022. Οι τιμές των gilts κατέρρευσαν, οι λογαριασμοί που συνδέονταν με τα συνταξιοδοτικά σχέδια αναγκάστηκαν να καλύψουν margin calls, πουλώντας κι άλλα gilts, και ο φαύλος κύκλος συνεχίστηκε, προκαλώντας χάος.
Ακόμα και άγνωστες επενδυτικές εταιρείες μπορούν να προκαλέσουν τεράστια ζημιά. Ελάχιστοι είχαν ακούσει για το family office Archegos πριν καταρρεύσει το 2021, προκαλώντας απώλειες δισεκατομμυρίων σε μεγάλες τράπεζες. Ήταν μία από τις πολλές σταγόνες που τελικά συνέθλιψαν την Credit Suisse. Η πιο εμβληματική περίπτωση όμως παραμένει το Long-Term Capital Management (LTCM), το hedge fund που κατέρρευσε λόγω υπερβολικού δανεισμού και λάθος στοιχημάτων σε Ασία και Ρωσία, οδηγώντας το 1998 σε ένα τεράστιο bail outi για να αποφευχθεί συστημική κρίση.
Δεν έχουμε φτάσει εκεί — ακόμη. Όμως τη Δευτέρα, τα Treasuries υποχώρησαν ξανά, ενώ ο χρυσός παρέμεινε υπό πίεση. Οι αυτοτροφοδοτούμενες κρίσεις συχνά σιγοβράζουν πριν εκραγούν ανεξέλεγκτα. Η Fed φαίνεται μακριά από το να παρέμβει — οι πληθωριστικές προσδοκίες δυσκολεύουν τις μειώσεις επιτοκίων και ακόμα κι αν προχωρούσε σε μείωση, δεν είναι σαφές αν αυτό θα ηρεμούσε τις αγορές.
Έτσι, ολόκληρος ο χρηματοοικονομικός κόσμος περιμένει μια αναστροφή πολιτικής από τον Τραμπ. Μπορεί κάποιος στην κυβέρνησή του να τον πείσει να πάρει πίσω τη «Ημέρα Απελευθέρωσης», ίσως προσβλέποντας σε υποχωρήσεις από άλλους ηγέτες ή σε εντυπωσιακές συμφωνίες;
Αν όχι, οι αγορές φαίνεται πως θα παραμείνουν σε κατάσταση κατάρρευσης και οι μετοχές θα συνεχίσουν να υποφέρουν. Όμως η πραγματική καμπάνα κινδύνου είναι η συνεχιζόμενη πτώση των ασφαλών assets.
